नाटक र कविताले बदलेको अनुपको बाटो

फिचर

अन्शु खनाल शनिबार, चैत ४, २०७९ १३:५१

काठमाडौं– नाटकका हरेक चरित्रमा उनी पक्का देखिन्छन्। उनका केही कविताहरू पढिसके पछि उनी असल अभिनय मात्रै गर्दैनन् भन्ने कुरा महसुस हुन्छ।

उनी ‘एज बब’ उर्फ अनुप न्यौपाने। उनले धेरै समय आफूलाई ‘एज बब’ भनेर चिनाए तर, यो नामपछाडिको रहस्य भने उनले कुराकानीको अन्त्यसम्म पनि खुलाउन चाहेनन्।

दोलखाको मलुङमा जन्मिएर काठमाडौँलाई कर्मथलो बनाएका अनुप मण्डला थिएटरमा आवद्ध छन्। हाल उनी नेपालमा पहिलोपटक सुरु भइरहेको कवितामा आधारित रियालिटी शो ‘द पोइट आइडल’मा प्रतिस्पर्धा गरिरहेका छन्।

मण्डला थिएटरमा नाटक पढेर नाटक, फिल्म र म्युजिक भिडियोहरूमा पनि काम गरिरहेका अनुप निकै शान्त स्वभावका देखिन्छन्।

‘सानो छँदा पढाइ मात्रै सबैभन्दा महत्त्वपूर्ण कुरा हो भन्ने लाग्थ्यो। खासमा स्कूलको पढाइ मात्रै भन्दा पनि जिन्दगीको पढाइ पनि महत्त्वपूर्ण हुने रहेछ,’ उनी मुस्कुराउँदै भन्छन्, ‘बाबा शिक्षक भएकाले होला पढाइ बाहेक अरु चिज सोच्दै सोचिएन।’ यस उमेरमा उनी बचपनमा पुग्छन्।

स्वतन्त्र भएर खेल्न नपाँउदा, कहिलेकाहीँ अल्छी गरेर स्कूल जान नपाउँदा दिक्क लाग्थ्यो अनुपलाई। ‘खासमा, ती सबै कुराहरू महत्त्वपूर्ण पनि रहेछन्, संस्कार भनेको त्यही त रहेछ,’ उनी भन्छन्।

‘मास्टरको छोरो भएपछि त पढाइ पनि राम्रो हुनैपर्छ भन्ने चलन हुन्छ नि है?’

प्रश्नमा उनी मुस्कुराउँदै भन्छन्, ‘मेरो पढाइ सात कक्षा पढ्नेबेलासम्म राम्रो थियो। जब फिल्म हेर्न थालेँ, पढाइ बिगारेँ।’ राजेश हमालको फिल्म भनेपछि हुरुक्कै हुने रहेछन् उनी। पढाइ हापेर पनि खुब फिल्म हेर्ने रहेछन्। स्कुले दिन सम्झँदै भन्छन्, ‘सायद त्यही समयको कारण म अहिले यहाँ छु।’

प्लस टु सकेर काठमाडौँ पढ्न आएका उनलाई कमर्स, साइन्स र एजुकेसनबाहेक आर्ट फिल्डका कुनै पनि विषय पढ्न पाइन्छ भन्ने थाहा थिएन। राजेश हमालजस्तै बन्ने रहर मनमा दबाएर बसेका उनी काठमाडौँ गएर गीत गाँउछु, सिक्छु भन्ने सोचेका थिए।

काठमाडौँ आएर स्नातकमा भर्ना पढाइसँगै काम गर्थे। त्यतिबेला महसुस भयो, ‘पढाइ भन्दा पैसा पो महत्त्वपूर्ण रहेछ।’ उनले पढाइलाई बिचमै रोके र व्यवसाय गर्ने सोच बनाए। सोचेजस्तो नभएपछि पैसा पनि महत्त्वपूर्ण होइन रहेछ भन्ने निस्कर्षमा पुगे। उनले अधुरै छाडेको पढाइको फेरो समाते। हाल उनी मास्टर्स पढिरहेका छन्।

०००

एकदिन पत्रिकामा नाटक ‘कोर्ट मार्शल’बारे छापिएको पढेछन् अनुपले। नाटकमा राजेश हमालले अभिनय गरेको थाहा पाए। अनुपलाई लाग्यो– राजेश हमालले खेल्ने नाटक कस्तो होला? ‘हामीले स्कूलमा खेल्ने नाटक जस्तै कि फरक? यही जिज्ञासाले मैले कोर्ट मार्शल हेरेँ। तर नाटक हेर्न पैसा लाग्छ भन्ने त्यसअघि थाहा थिएन,’ उनले सुनाए।

थिएटर भिलेजमा नाटक ‘कोर्ट मार्शल’ मञ्चन भइरहेको थियो। ठाउँ पत्ता लगाउन दुई घण्टा लाग्यो पहिलो दिन। टिकट काट्दै गर्दा सोधे, ‘राजेश हमाललाई हेर्न पाइन्छ नि?’ ‘तिम्रै अगाडि बसेर राजेश हमालले अभिनय गर्छन्’ नभन्दासम्म उनी टिकट लिने कि नलिने धर्मरमा थिए।

नाटक ‘कोर्ट मार्शल’ले उनको सोचाइलाई नै बदलिदियो। राजेश हमाल हेर्न गएका अनुप नाटक सकिएपछि अनुभूत गरे, ’राजेशको भन्दा अरु क्यारेक्टरको कामले पो बढी छोयो।’

नाटक हेरेर निस्किएपछि उनले केही मान्छेहरूसँग सोधे, ‘यस्तो हल अन्त कहाँ कहाँ छ?’ एकजनाले भन्दिए कि त्यसलाई हल होइन थिएटर भनिन्छ। उनलाई ती व्यक्तिले सर्वनाम र मण्डलासँगै अरु थिएटरको नाम भन्दिएको पनि हिजै जस्तो लाग्छ। कुनैदिन यसरी थिएटरमै यसरी आफू पनि जम्छु होला भन्ने कल्पनासमेत गरेका थिएनन् उनले।

अनुपलाई त्यसताका पुतलीसडक ओहोरदोहोर गरिरहन्थे। अनामनगरका गल्लीहरू केही हदसम्म थाहा रहेछ। एकदिन उनले फुर्सद मिलाएर मण्डला थिएटर पत्ता लगाएरै छाडेछन्। ‘मण्डलाकै पार्किङको गेटमा बसेर मण्डला थिएटर कहाँ हो भनेर सोधेछु,’ उनी ती दिन स्मृति गर्छन्।

पहिलोपटक मण्डला पुग्दा उनले जिन्दगीमा दोस्रोपटक नाटक हेरे। नाटकको नाम थियो- ‘रशोमन’! रशोमनमा विपिन कार्की, प्रविण खतिवडा लगायतका कलाकारहरू थिए। तर उनी कलाकार चिन्दैन थिए।

‘रशोमन’ हेरिसकेपछि उनी हतोत्साही भएछन्। ‘म त नाटक गर्न नै नसक्ने रहेछु कि?’ भन्ने डरले उनलाई क्षणिक समायो। लगत्तै ‘जन्पिङ फ्रग’ हेरेपछि उनको सातो गएछ। ‘मैले चौथो नाटक `सनलेग´ हेरेँ। चारवटा फरकफरक विधाका नाटक हेरिसकेपछि म नाटकचाहिँ गर्न सक्दिनँ तर अभिनय सिकेँ भने फिल्ममा काम गर्न सक्छु भन्ने विश्वास पलायो,’ उनी भन्छन्।

त्यसपछि उनले मण्डलाको चोथौ ब्याचमा अभिनय क्लास जोइन गरे। ‘जोइन भइसकेपछि कहिलेकाहीँ सबै आउँछ भन्ने महसुस हुन्थ्यो त कहिले केही नआएजस्तो! बुझ्दै जाँदा सारा जिन्दगी यसरी बित्ने रहेछ,’ उनी सुनाउँछन्।

अनुप नाटकसँगै, म्युजिक भिडियो र फिल्महरूमा पनि काम गरिरहेका छन्। थिएटरसँग जोडिएर काम गर्दै गर्दा अनुप, नेपाली, हिन्दी र अङ्ग्रेजी साहित्यसँग पनि नजिक हुन पुगे। किताब पढ्नु, कविता लेख्नु, उनको दैनिकी भयो। 'जुन कुरा बोलेर वा सहजै भन्न सक्दिनँ, त्यो कुरा भन्नको कविताको साहरा लिन थालेँ। कविता लेख्दा म पोखिन्छु, खाली हुन्छु अनि खुलेर हाँस्न सक्छु,' उनी भन्छन्।

हाल ‘पोइट आइडल’को यात्राबाट आफूले धेरै सिकिरहेको बताउछँन् अनुप। भन्छन्, 'नसोचेको अर्कै जिन्दगी बाँच्न पाएको छु। फरक भूगोल र भावका कविहरूसङ्गको सँगत अनि बिचमा आउने उतारचढावहरुबाट सिकिरहेको छु।’

०००

उनलाई थिएटर र साहित्य मान्छेको जीवनजस्तै लाग्छ। उनको अनुभूतिमा नाटकले मान्छेहरूसँग घनिष्ठ सम्बन्ध राख्न सघाउने गर्छ। ‘हामीलाई जे मनपर्छ, जुन कथाले छुन्छ त्यही कथा भन्ने हो, लेख्ने हो। हामी फैलिएको छौँ। त्यही ठूलो कुरा छ। हिजो हामीले के भोग्यौँ,आज हामी कुन चेतनामा छौँ र भोलिका बारेमा हामीले के सोच्छौँ तिनै कुराहरू नाटक या कवितामा आइरहेका छन्,’ उनी भन्छन्।

‘कला क्षेत्रले काठमाडौँमा बाँच्ने स्थिति छ?’

’छ भनूँ कि छैन भनूँ?’ उनी द्विद्विधामा छन्, ’छैन भन्दा बाँचिरहेकै छु। छ भनौँ सजिलो अफ्ठ्यारो आफ्नो ठाँउमा छ।’