काठमाडौं- राष्ट्रपतिमा उम्मेदवारी मनोनयनको मिति नजिँकिदै गर्दा खेल पनि रोचक मोडमा पुगेको छ। पुस १० का वरिपरि एमाले र त्यसमा पनि अध्यक्ष केपी शर्मा ओली कोटरीको व्यक्ति राष्ट्रपति बन्ने तय जस्तै थियो। तर, समय फेरिएको छ।
माओवादी केन्द्रलाई समेत लागेको छ- परिस्थिति पुस १० को जस्तै छैन। प्रवक्ता कृष्णबहादुर महराले सोमबारको पदाधिकारी बैठकपछि स्पष्ट रुपमा बताएका छन् भने महासचिव देव गुरुङले बैठकअघि प्रतिक्रिया दिँदै ‘एमालेको सिफारिस मान्न बाध्य नहुने’ बताएका छन्।
एमाले अध्यक्ष ओलीले बाहिर आफ्नो उम्मेदवार सहज रुपमा जित्ने बताइरहेका छन्। आइतबार विराटनगर विमानस्थलमा ओलीले एमालेको उम्मेदवारले माओवादीको समर्थनमा सजिलै जित्ने दावी गरेका हुन्। तर भित्री रुपमा भने एमाले ढुक्क देखिँदैन। सके राष्ट्रपति नभए सत्ता साझेदारीसम्म जोगाउने गरी पहल गरिरहेको छ।
सोमबार अध्यक्ष ओलीले निजी निवास बालकोटमा केही नेताहरुसँग समेत ओलीले छलफल गरेका छन्। ‘राजनीतिक आकासमा तुवाँलो’ देखिएको भन्दै फरक रणनीतिमा अघि बढ्नुपर्ने अवस्था आएको बताएका छन्।
विकल्प १ सुवास नेम्वाङ
अध्यक्ष ओलीले राष्ट्रपतिमा सकेसम्म एमालेकै नेतामा माओवादी केन्द्रलाई समर्थन गराउनेगरी पहल गर्नेछन्। ढुक्कसँग एमालेले पाउने अवस्थामा सभामुखमा ल्याइएका देवराज घिमिरे जस्तै राष्ट्रपतिमा पनि ओलीका लागि कुनै आफू अनुकुलको पात्र ल्याउने अवस्था बन्थ्यो।
पछिल्लो राजनीतिक परिस्थितिले अवस्था बदलेको छ। त्यसैले अब एमालेकै, तर अन्य पार्टीले समेत स्वीकार्न सक्ने पात्र अघि सार्नुपर्नेछ। संविधान सभाको समयमा सबै राजनीतिक दलहरुको विश्वास जितेका सुवास नेम्वाङ एमालेका लागि उपयुक्त विकल्प हुन्।
संविधान सभाकै अध्यक्ष रहिसकेकाले माओवादी केन्द्र सकारात्मक बन्नसक्ने एमाले नेताहरुको बुझाइ छ। त्यसैमाथि अहिले माओवादी केन्द्रले ‘संविधानको रक्षार्थ’ आफूले राष्ट्रपतिमा राष्ट्रिय सहमति खोजेको बताइरहेको छ। संविधान निर्माणकै अगुवाइ गरेका नेम्वाङबाट संविधान मिच्ने काममा सहयोग नहुने कुरामा विश्वस्त दिलाउन एमालेलाई सहज हुनेछ।
विकल्प २ माधव नेपाल
नेम्वाङ नै अघि सार्दा पनि वर्तमान परिस्थितिमा माओवादी केन्द्र मनाउन सकिने अवस्था देखिँदैन। नेपाली कांग्रेस वर्तमान गठबन्धन ढाल्नका लागि जुन स्तरसम्म पनि लागिपर्ने देखिएको छ। यस्तो अवस्थामा एमालेसँग दोस्रो विकल्प पार्टीका पूर्व नेता माधवकुमार नेपाल हुन्।
नेपालको सन्दर्भमा माओवादी केन्द्र र नेपाली कांग्रेस समेत सहमत हुने सक्ने सम्भावना हुन्छ। पूर्व गठबन्धनकै साझेदार भएकाले नेपालका नाममा ‘राष्ट्रिय सहमति’ जुट्न सक्छ। माओवादी अध्यक्ष प्रचण्डले समेत ‘गुन तिर्नुपर्ने’ पात्र भएकाले सरकार जोगाउने र पार्टीलाई बलियो बनाउने एमालेका लागि उपयुक्त विकल्प नेपाल हुन सक्छन्।
यही आकलन गरेर एमालेका नेताहरुले नेपालको सन्दर्भमा आन्तरिक छलफल थालेका छन्। अध्यक्ष ओलीले नेपालसँग कुराकानी नै गरेको विषयलाई भने एमालेका नेताहरु अस्वीकार गर्छन्। ओलीसँग सोमबार संवाद गरेकामध्य एक नेता भन्छन्, ‘माधव नेपालसँग भेटेर वा फोनमा कुराकानी गर्नेभन्दा पनि कतैबाट संकेतसम्म पुर्याउनु भएको जस्तो लाग्छ।’
नेपाललाई राष्ट्रपतिमा सघाउँदा उक्त पार्टीका नेता कार्यकर्ता एमालेमा फर्किने सम्भावना रहन्छ। पार्टी एकताका लागि पनि बाटो खुल्ने भएकाले आफूले नपाउने अवस्थामा एमालेले प्राथमिकता दिने पात्र नेपाल नै रहेको एमाले नेताहरु समेत स्वीकार्छन्।
विकल्प ३ बाबुराम भट्टराई
तेस्रो विकल्पमा डा बाबुराम भट्टराई छन्। माओवादी केन्द्रले ‘मुखमा राष्ट्रिय सहमति’ भने पनि ‘बगलीमा बाबुराम’ राखेर हिँडेको एमाले नेताहरुको आकलन छ। एक एमाले नेताका अनुसार प्रचण्ड र डा भट्टराईले चुनावअघि नै यस विषयमा सहमति गरेको आशंका पनि पार्टीभित्र छ।
‘जसरी अहिले प्रचण्ड राष्ट्रिय सहमति भन्दै युटर्न भइरहनुभएको छ। यसमा हामीले देखेका दुई कुरा छन्। पहिलो, पाँचै वर्ष आफू प्रधानमन्त्री हुने ग्यारेन्टी खोजिरहनुभएको छ। दोस्रो, बाबुरामलाई राष्ट्रपति बनाउने पुरानो सहमति कार्यान्वयनका क्रममा हुनुहुन्छ,’ ती एमाले नेताको भनाइ छ।
वर्तमान सत्ता कांग्रेसको हातमा जान नदिन डा भट्टराईको नाममा एमाले सहमत हुनसक्ने ती नेता देख्छन्। यद्यपि त्यस विषयमा छलफल भने भइनसकेको उनी बताउँछन्। माओवादी केन्द्र आफैंले नाम लिएर आउन सक्ने उनको बुझाइ छ।
अन्तिम विकल्प महन्थ ठाकुर
माओवादी केन्द्र कुनै पनि हालतमा कांग्रेसकै नेतालाई राष्ट्रपति बनाउनुपर्ने ठाउँमा उभियो भने चाहिँ एमालेले अर्को विकल्प खोज्नेछ। त्यस्तो अवस्थामा कांग्रेस र माओवादी केन्द्र बाहेकको समीकरण निर्माणमा एमालेले पहल गर्ने देखिएको छ।
कांग्रेस र माओवादी केन्द्र बाहेककै बहुमत पुग्नेगरी समीकरण बनाउँदा अघि सारिने पात्र लोसपाका महन्थ ठाकुर हुन्। केही दिन अघि एमाले अध्यक्ष ओलीले संसदबाटै ठाकुरसँग छलफलका लागि बालकोट पुर्याएका थिए। ठाकुरका अनुसार ओलीले सुरुवाती ‘मुलाकात’मा आफ्नो दललाई राष्ट्रपतिमा सघाउन आग्रह गरेका छन्।
तर, कांग्रेसकै पात्रमा माओवादी केन्द्र पुग्दा भने एमालेले ‘ठाकुर कार्ड’ खेल्न सक्ने बुझिएको छ। राष्ट्रपति निर्वाचनमा शक्ति राष्ट्रहरुले समेत चासो देखाइरहेका बेला ओलीको उक्त कार्ड सफल हुनसक्ने विश्लेषण समेत एकथरीको छ।
नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो,
सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा
पठाउनु होला।
