जन्म मितिको विवादमा तानिए डीआईजी सिंह, किताबखानासँग मागियो फाइल

सुरक्षा/अपराध

नारायण अधिकारी सोमबार, फागुन ८, २०७९ १६:०९

काठमाडौं– प्रहरी नायब महानिरीक्षक (डीआईजी) अशोक सिंह जन्म मितिको विवादमा तानिएका छन्। फरक–फरक जन्म मिति भएको पाइएपछि सिंह विवादमा तानिएका हुन्।

काठमाडौं बागबजारका विश्वप्रकाश भेटवालले डीआईजी सिंहको फरक–फरक जन्म मिति रहेको पाइएको, शैक्षिक प्रमाणपत्रसमेत नक्कली बनाएको लगायतको आरोप लगाउँदै अख्तियार दुरुपयोग अनुसन्धान आयोगमा उजुरी दिएका थिए। उक्त उजुरीपछि छानबिनको क्रममा डीआईजी सिंहको जन्म मिति नै फरक–फरक रहेको पाइएको छ।

उजुरीपछि छानबिनको क्रममा डीआईजी सिंहको २०४२ जेठ २२ गते कैलालीबाट जारी भएको एउटा नागरिकताको प्रतिलिपिसमेत फेला परेको छ। उक्त नागरिकता प्रमाणपत्रमा नागरिकता जारी भएको बेला सिंह १८ वर्ष उमेर पूरा भएको उल्लेख छ।

नागरिकतालगायतका प्रमाणपत्रमा जन्म मितिको विवरणमा वर्ष मात्रै उल्लेख भएको अवस्थामा जारी भएको मितिलाई नै जन्म भएको मिति तथा महिना र गते कायम हुने भनेर प्रहरी निमायवली २०७१ को दफा १२७ का उपदफाहरुमा प्रष्ट रुपमा उल्लेख गरिएको छ।

जसअनुसार सिंह २०४२ जेठ २२ गते १८ वर्ष पूरा भएको भन्ने उल्लेख भएकाले उनको जन्म मिति २०२४ जेठ २२ गते नै हुन्छ। यसरी फरक–फरक जन्म मिति पाइएपछि उनीविरुद्धको छानबिनलाई अघि बढाइएको छ।

उजुरी परेको पुष्टि गरे पनि अहिले छानबिनकै क्रममा रहेको भन्दै अख्तियारले यस विषयमा केही नबताउने जनाएको छ। अख्तियारका प्रवक्ता श्यामप्रसाद भण्डारीले नेपाल लाइभसँग भने, ‘यो अनुसन्धानकै विषय भएकाले अहिले नै आधिकारिक रुपमा केही बोल्न मिल्दैन।’

योसँगै डीआईजी सिंहले पेस गरेका शैक्षिक योग्यताका प्रमाणपत्रसमेत नक्कली रहेका दाबी गर्दै उजुरी हालिएको थियो। सिंह आफूले पढ्दै नपढेको भारतीय कलेजबाट नक्कली सर्टिफिकेट ल्याएर प्रहरी सेवामा प्रवेश गरेको दाबी गरिएको छ।

कसरी भयो सिंहको इन्सपेक्टरमा इन्ट्री ?
डीआईजी सिंहको सेवा प्रवेस नै कसरी भयो भन्ने विषय अहिले पेचिलो बनेको छ। कैलालीको साविक निगाली गाविस वडा नम्बर ९ ठेगाना राखेर जारी भएको नागरिकतको प्रमाणपत्र अनुसार प्रहरी निरीक्षकमा भर्ना खुलेको बेला उनी २६ वर्ष भइसकेका हुन्छन्।

तर प्रहरी नियमावली अनुसार २५ वर्ष नाघेको व्यक्तिले आवेदन नै दिन पाँउदैनन्। २०५० मंसिरमा प्रहरी निरीक्षकको आवेदन दिँदा उनी २६ वर्ष ६ महिना भइसकेका हुन्छन्। तर उनको सिटरोल अनुसार सिंहको जन्म मिति भने २०२५ पुस १६ गते उल्लेख छ। उक्त मिति अनुसार भने सिंह इन्सपेक्टरमा आवेदन दिने बेलामा २४ वर्ष ११ महिनाका हुन्छन्। जसअनुसार भने उनी आवेदनका लागि योग्य मानिन्छन्।

dig shingha nagarikta-11676889472.jpg

सिंहको नागरिकताको प्रमाणपत्र

सिटरोलमा एउटा जन्म मिति र नागरिकतामा अर्को फरक जन्म मिति भएपछि भने उनको प्रहरी सेवा प्रवेश नै कसरी भयो भन्ने प्रश्न उठेको छ। यसबारेमा समेत अनुसन्धान गर्न भन्दै उजुरी परेको छ।

जन्म मितिबारे के भन्छ प्रहरी नियमावली ?
जन्म मितिका बारेमा प्रहरी नियमावली २०७१ मा प्रष्ट रुपमा उल्लेख गरिएको छ। निमायवलीको परिच्छेद ११ मा अवकाश, उपदान र निवृतिभरणको बारेमा उल्लेख गरिएको छ। यही परिच्छेदमा जन्म मितिका बारेमासमेत प्रष्ट पारिएको छ।

सिंहको नागरिकतामा १८ वर्ष उमेर पूरा भएको मात्रै उल्लेख गरिएकाले नागरिकता जारी भएको जन्म मिति तथा महिना र गते मान्नुपर्ने नियमावलीमा उल्लेख गरिएको छ। जसअनुसार उनको जन्म मिति २०२४ जेठ २२ गते हुन्छ।

अर्कोतर्फ सेवामा प्रवेश गर्दा पेस गरिएका कागजातमा फरक–फरक जन्म मिति भएमा जुन मितिबाट पहिले अवकाश हुन्छ सोही मितिलाई जन्म मिति मान्नुपर्ने उल्लेख नियमावलीमा छ।

कुनै प्रमाण पत्रमा वर्ष मात्रै उल्लेख भएको तर अर्को प्रमाणपत्रमा पूरा जन्म मिति भएको अवस्थामा कुन मान्य हुने भन्नेबारे पनि नियमावलीमा खुलाइएको छ। यस्तो अवस्थामा जन्म मितिको अन्तर एक वर्षभित्रको भएमा पूरा जन्म मिति उल्लेख भएको प्रमाणपत्रलाई आधिकारिक मानिने उल्लेख गरिएको। तर जन्म मितिको अन्तर एक वर्षभन्दा बढीको देखिएमा वर्षमात्रै उल्लेख भएको प्रमाणपत्र अनुसार उमेर गणना हुने उल्लेख गरिएको छ।

प्रहरी नियमावलीको व्यवस्था

तर सिंहको वर्षमात्रै उल्लेख भएको र पूरा विवरण उल्लेख भएको प्रमाणपत्रको विवरण पनि एक वर्षभन्दा बढी फरकको देखिन्छ। सिट रोलमा उल्लेख भएको २०५१ चैत ५ गतेको जन्म मिति र नागरिकतामा भएको २०२४ जेठ २२ गतेको जन्म मितिको अन्तर १ वर्ष ६ महिना २४ दिनको हुन्छ। जसअनुसार पनि सिट रोलमा उल्लेख भएअनुसारको जन्म मितिलाई आधिकारिक आधार मान्न सक्ने अवस्था छैन।

नागरिकताको जन्म मिति अनुसार एसएसपीमै रिटायर्ड!
सिंहको २०४२ मा जारी भएको नागरिकताको विवरण अनुसार उनी एसएसपी मै अवकाश जाने देखिन्छ। प्रहरी नियमावली अनुसार एसपी र एसएसपीहरु ५५ वर्ष उमेतर पूरा भएपछि अनिवार्य अवकाशमा जाने उल्लेख गरिएको छ। सिंह गत असारमा मात्रै एसएसपीबाट डीआईजीमा बढुवा भएका थिए।

तर नागरिकताको विवरण अनुसार त्यतिबेला उनी ५५ वर्ष नाघिसकेका थिए। नागरिकताको विवरण अुनसार उनी गत जेठ २२ गते ५५ वर्ष पूरा भइसकेका थिए। उक्त विवरण अनुसार अवकाशमा गइसकेका सिंहलाई बढुवा गरेर डीआईजी बनाएको देखिन्छ।

किताबखानासँग कागजात माग
प्रधानमन्त्री तथा मन्त्रिपरिषद्को कार्यालय, गृहमन्त्रालय र प्रहरी प्रधान कार्यालयलाई बोधार्थ दिँदै अख्तियारमा उजुरी हालेपछि सिंहमाथिको अनुसन्धान प्रक्रिया अघि बढाइएको छ। उनको प्रहरी सेवामा कसरी प्रवेश भयो? कागजातहरु तथा शैक्षिक योग्यताका प्रमाणहरुलगायतको बारेमा अनुसन्धान अघि बढाइएको स्रोतले जानकारी दियो।

स्रोतका अनुसार डीआईजी सिंहको सम्पूर्ण कागजाताहरु प्रहरी किताबखानासँगसमेत माग गरिएको छ। प्रहरी कर्मचारीको सम्पूर्ण विवरण तथा रेकर्ड लैनचौरस्थित प्रहरी किताबखानासँग हुन्छ। किताबखानासँग कागजात मगाएर अनुसन्धान प्रक्रिया अघि बढाइएको उच्च स्रोतले नेपाल लाइभलाई जानकारी दियो।

तर यसबारे प्रहरी प्रधान कार्यालयले भने औपचारिक रुपमा केही बोलेको छैन। नेपाल प्रहरीका केन्द्रीय प्रवक्ता डीआईजी पोषराज पोखरेलले भने नेपाल लाइभसँग भने, ‘यस विषयमा हामीलाई कुनै जानकारी छैन।’ डीआईजी सिंहमाथि अनुसन्धान अघि बढेको हो भन्ने प्रश्नमा पनि प्रवक्ता पोखरेलले आफूलाई कुनै जानकारी नै नभएको बताए।

यस प्रकरणमा डीआईजी सिंहको प्रतिक्रिया लिन उनीसंग सम्पर्क गर्न खोज्दा सम्पर्क हुन सकेन।

नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो, सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा पठाउनु होला।