काठमाडौं– रोल्पाका खर्कबहादुर बुढा राहदानी नवीकरण गर्न मंसिर ३ गते काठमाडौं आए। राहदानी विभागले अनलाइन फर्म भर्ने र अनलाइनबाटै अपोइनमेन्ट लिने व्यवस्था गरेपछि उनले साइबर गएर फर्म भर्नुपर्ने अवस्था आयो।
खर्कका साथीको साइबर थियो। साथीले ६ सय रूपैयाँ लिएर फर्म भरिदिए। फर्म त भरे तर पासपोर्ट बनाउने पालो आउन एक महिना लाग्ने भयो।
‘एक महिनासम्म पासपोर्ट नआउने भएपछि के गरेर काठमाडौं बस्ने भन्ने भयो। त्यसपछि मैले यो अवधिमा केही काम गर्नुपर्छ भन्ने सोचें, ‘खर्कले भने, ‘मेरा साथीहरु कालीमाटी तरकारी बजारमा काम गर्थे। उनीहरुले मलाई पनि त्यहीँ काम गर्ने सल्लाह दिए। अनि भोलिपल्टदेखि नै कालीमाटी तरकारी बजारमा काम गर्न थालें।’
उनी साथीसँगै रातिको १२/१ बजेदेखि कालीमाटी बजारमा तरकारी लोड-अनलोड गर्न थाले। यसरी नै उनले एक महिना बिताए। त्यहाँ काम गर्दा दैनिक २५ सयादेखि ३५ सयसम्म कमाइ भएको खर्कबहादुर बताउँछन्।
‘पहिला तरकारी पसलेसँग नजिक हुन सक्नुपर्ने रहेछ। काम त जति पनि पाइने रहेछ। चिनजान भएपछि काम दिँदा रहेछन्,’ उनले भने।
पासपोर्ट बनाउन उनी गत शुक्रबार विभाग पुगेका थिए। त्यो दिन सबै प्रक्रिया पूरा गरेर फर्किएका उनी बुधबार बिहान सात बजे पासपोर्ट लिन विभाग पुगे।
‘पासपोर्ट बने/नबनेको आज म्यासेज आउँछ भनेको छ। त्यही भएर म आएको। आउँछ होला। सबै काम भइसकेको छ,’ उनले सुनाए।
पासपोर्ट लिए पनि आफू कुन देश जाने भन्ने टुङ्गो लागिनसकेको खर्कबहादुरले बताए। यसअघि उनी कतार गएका थिए। कतारमा तीन वर्ष काम गरेपछि स्वदेश फर्किएका थिए।
कोहलपुरका धनबहादुर बिष्ट पनि २० दिन अगाडि पासपोर्ट बनाउन काठमाडौं आए। पटक–पटक राहदानी विभागमा गएर लाइन बसे तर २०औं दिनसम्म पनि राहदानी पाउन नसकेको उनले बताए।
वैदेशिक रोजगारीका लागि २ पटक मलेसिया गइसकेका धनबहादुर भन्छन्, ‘पहिलाको पासपोर्ट कहाँ हरायो–हरायो। मेरो कलिङ भिसा झरिसकेको छ। पासपोर्ट बनेको भए म हिजोतिर गइसक्नुपर्ने हो। पासपोर्ट नबनेर अड्किएँ। पहिला १२ हजार तिरेपछि २ दिनमा बनेको पासपोर्ट अहिले २२ हजार बुझाइसक्दा अझै दुई दिन लाग्छ भनेको छ,’ उनले भने।
कहिले सार्वजनिक बिदा कहिले के भएर आफ्नो राहदानी बन्न निकै लामो समय लागेको उनले बताए। ‘यहाँ लाइन बस्दाबस्दै विभागका कर्मचारीको छुट्टी हुने बेला हुन्छ। दिनभरि लाइन बसेर खाली हात फर्किनु परेको छ। यो २० दिन भित्रमा मेरो ६० देखि ७० हजार रूपैयाँ खर्च भइसक्यो। यो अनलाइनबाट फारम भर्ने सिम्टमले हामी गरिबलाई साह्रो दुःख दिएको छ। पहिला २ दिनमा काम सकिन्थ्यो। अहिले महिनौं लाग्ने भयो,’ उनले भने।
कालीकोटका लालुप्रसाद अधिकारीको पीडा पनि उस्तै छ। उनी पासपोर्ट बनाउन विभाग धाउन थालेको १२ दिन बितिसकेको छ। उनले पनि पासपोर्ट बनाउनका लागि डेट लिन साइबरमा फारम भर्दा ५ हजार बुझाएका थिए।
पहिलो पटक पासपोर्ट बनाउन आएका उनी ३ दिनमा बनिसक्नुपर्ने ७ दिनसम्म नबन्दा चिन्तित थिए। उनीसँगै लाइनमा बसेर फोटो खिचेका एक व्यक्तिले कर्मचारीसँग भनसुन गरेर ३ दिनमै पासपोर्ट लिएर गएको लालुप्रसादले बताए।
‘यहाँ भन्सुन गरेर छिटो काम गराउने पनि रहेछन्। त्यही कारणले ढिला भएको हो कि,’ उनले गुनासो पोखे, ‘बरु जिल्ला सदरमुकाम गएर बनाएको भए यति समय र पैसा खर्च हुने थिएन। भोलि म्यासेज आउँछ अनि विभाग आउनु भनेको छ,’ उनले भने।
त्यस्तै पोखराकी संगीता गुरुङ वैदेशिक रोजगारीका लागि ब्रुनाई जान पासपोर्ट बनाउन काठमाडौं आएकी हुन्। उनले आफू राहदानी लिन विभाग धाउन थालेको १५ दिन बितेको बताइन्। उनले पोखराकै साइबरमा गएर अनलाइन फारम भरेर पासपोर्ट लिने डेट पाएकी थिइन्। त्यस साइबरले उनलाई ४ हजार रूपैयाँ लिएको बताइन्।
उक्त साइबरले उनलाई ४ दिनमा पासपोर्ट बनाउन काठमाडौं जान भनेको थियो। फारम भरेको ३ दिनपछि उनी काठमाडौं आइन्। अर्को दिन विभाग गइन्। दिनभरि लाइन बसिन्। तर पालो आएन। उनी यत्तिकै ३ दिनसम्म धाइरहिन्। फारम भर्दा प्रक्रिया पूरा नगरेको भनेर पुनः फारम भर्न भनियो। त्यसपछि पोखरा फर्किइन्। र, फेरि फारम भरेर काठमाडौं आइन्।
‘अब आज बल्ल फोटो खिच्ने पालो आएको छ। म्यासेज आएपछि आउनु भनेको छ। लामो समय लाग्ने रहेछ, यहाँ छिटो बन्छ भनेर आएकी तर सोचेजस्तो भएन,’ उनले भनिन्।
राहदानी विभागले पछिल्लो समय अनलाइनबाटै पासपोर्ट लिनका लागि फारम भर्ने र अपोइनमेन्टका लागि समय लिने व्यवस्था गरेको छ। तर सेवाग्राही भने सास्ती पाइरहेका छन्।
टोकन लिएर पासपोर्ट लिने व्यवस्थालाई हटाएसँगै सुरु भएको ई-पासपोर्टको व्यवस्थाका लागि भने सेवाग्राहीहरु थप पीडित भइरहेका छन्।
नेकपा माओवादी केन्द्रका अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल प्रचण्ड प्रधानमन्त्रीमा नियुक्त भएपछि गत पुस ११ गतेको मन्त्रिपरिषद् बैठकले राहदानी र सवारी चालक अनुमतिपत्र लिनेजस्ता कार्यालयमा देखिएका भीड हट्ने गरी सेवा प्रवाहमा सुधार गर्ने निर्णय गरेका छन्। तर यो निर्णय कहिलेदेखि कार्यान्वयन हुने भन्ने अन्योल कायमै छ।
राहदानी विभागका महानिर्देशक सुरेन्द्रकुमार यादवले कुनै साइबरले सेवाको नाममा सेवाग्राहीसँग बढी रकम असुलेको पाइएमा कारबाही गरिने बताए।
‘नयाँ पासपोर्ट बनाउन लाग्ने राजस्व भनेको १२ हजार रूपैयाँ हो। पहिलाको पासपोर्ट हरायो, बिग्रियो, नवीकरण गर्न पर्यो भने त्यसको राजस्व १७ हजार रूपैयाँ हो। यो भन्दा बढी विभागले लिँदैन,' उनले भने, 'यदि कुनै साइबरले सेवावापत नोमिनल चार्ज लिनु स्वभाविक हो। तर फारम भर्ने बाहनामा बार्गेनिङ गरेर ठूलो रकम असुली गरेको छ भने त्यो साइबरको नामसहित नेपाल प्रहरीमा उजुरी दिन सबैमा आग्रह गरेका छौँ।'
नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो,
सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा
पठाउनु होला।
