काठमाडौं– नवलपरासी पश्चिमको पाल्हीनन्दन गाउँपालिका– ६ बडरीका किसान अहिले काठमाडौं आइपुगेका छन्। स्थानीय सरकार र प्रशासनले नसुनेपछि उनीहरु केन्द्रको सरकारलाई आफ्नो पीडा सुनाउन सिंहदरबार छेउको माइतीघरमा धर्नामा बसेका छन्।
‘किसानलाई न्याय देउ, भूमाफिया र भ्रष्ट कर्मचारीलाई सजाय देउ सरकार’ जस्ता नारा लेखेका पर्चा बोकेर किसानहरु माइतीघरको सडकमा धर्ना दिइरहेका छन्।
बडरीका ६४ परिवार त्यो बेलाका जमिन्दार प्रेमशरण खत्रीको जग्गा भोगचलन गर्दै आएका थिए। त्यसका लागि उनीहरुले खत्रीको परिवारलाई जग्गाको मूल्य पनि तिरेका थिए। प्रेमशरणको जन्म नेपालमा भएपनि उनी भारतीय थिए।
नेपालमा २०२१ सालमा भूमि ऐन आएपछि प्रेमशरणको जग्गामा खेती गर्दै आएका किसानको मोहियानी हक स्थापित भयो। पछि प्रेमशरण मोहियानी हक स्थापित भएका किसानलाई नै जग्गा ‘जिम्मा लगाएर’ भारत गए।
किसानले वर्षौंदेखि जग्गा भोगचलन गर्दै आएका थिए। तर, २०७४ सालमा मात्रै उनीहरुलाई थाहा भयो– आफूहरुले भोगचल गर्दै आएको जग्गा त भूमाफियाले कब्जा गरिसकेका रहेछन्।
प्रेमशरणको छोरा बनेर अनुप खत्रीको इन्ट्री!
पाल्हीनन्दन गाउँपालिका– ६ का वडाध्यक्ष कृष्णचन्द्र यादवका अनुसार २०७४ सालमा २ जना भारतीय र ३ जना नेपालीले बडरीका किसानलाई उनीहरुले भोगचलन गर्दै आएको जग्गा आफूहरुको भन्दै जग्गा छाड्न धम्की दिए।
यसरी धम्की दिनेमा भारतीय नागरिक दिपेन्द्र सैतवार, एसकुमार सैतवार तथा नेपाली नागरिक प्रदिप सुनार, तेजस सुनार र प्रियंका वर्मा थिए। आफूहरुले भोजचलन गर्दै आएको जग्गा अरुले नै आफ्नो हो भन्दै खाली गराउन धम्की दिन थालेपछि पीडित किसानहरु नवलपरासी जिल्ला अदालत पुगे।
किसानहरु अदालत पुगेपछि खुल्यो– जग्गा त प्रेमशरणका छोरा बनेर अनुप खत्री मेहर नाम गरेका व्यक्तिले बेचिसकेका रहेछन्। वडाध्यक्ष यादवका अनुसार मालपोत र नापी कार्यालयका कर्मचारी सँगको मिलेमतोमा अनुपले ३४ विघा जमिन ५ जनालाई बेचेका थिए।
अनुपले आफू प्रेमशरणको छोरा भएको भन्दै जिल्ला प्रशासन कार्यालयबाट नागरिकता समेत लिएका रहेछन्– अनुप खत्रीको नाममा। पीडित किसानका अनुसार अनुपसँग भारतीय नागरिकता पनि छ। भारतमा उनले आफ्नो नाम अनुप मेहरा लेख्छन्।
त्यसपछि किसानले अनुपसहित मिलमेतोमा जग्गा नामसारी गर्दै मालपोत र नापी कार्यालयका कर्मचारीविरुद्ध अख्तियार दुरुपयोग अनुसन्धान आयोगमा उजुरी दिए।
जग्गा किनबेचको प्रकरणमा मालपोत कार्यालयका तत्कालीन प्रमुख टीकाराम ज्ञवालीलगायत २४ जनालाई अख्तियारले निलम्बन समेत गर्यो। तर, किसानले जग्गा फिर्ता पाउने अवस्था भने अझै बनेको छैन।
पीडित किसान भन्छन्– जग्गा फिर्ता नपाए के गरेर बाँच्ने?
केन्द्र सरकारलाई आफ्नो पीडा सुनाउन काठमाडौं पुगेका किसानहरु आफूहरुले जग्गा फिर्ता पाउनुपर्ने बताउँछन्। आफ्नो पितापुर्खा समेतले भोगचलन गर्दै आएको जग्गा अहिले आएर अर्कैले कब्जा गर्दा आफूहरु ‘घर न घाट’को भएको उनीहरुको भनाइ छ।
जग्गापीडित किसान रामदेव केवटका अनुसार उनका हजुरबुवाले प्रेमशरणबाट १३ कठ्ठा ५ धुर जग्गा लिएर भोजचलन गर्दै आएका थिए। जग्गा भोगचलनका लागि उनका हजुरबुवाले त्यतिबेला प्रेमशरणलाई पैसा पनि तिरेका थिए।
२०२१ सालको नापीका क्रममा जग्गामा उनको परिवारको मोहियानी हक स्थापित भयो। उक्त जग्गामा केवटको परिवारले सानो टहरा पनि बनाएको छ। तर, अहिले जग्गामा कब्जा जमाएकाहरुले उनको परिवारलाई बारम्बार जग्गा खाली गर्न धम्की दिइरहेका छन्।
‘त्यतिबेला जमिन्दारले जमिन नामसारी गरेर बेच्दैनथिए। त्यहीभएर हाम्रा हजुरबाले पैसा तिरेर जमिने भोगचलन गर्ने गरेका थिए। २०२१ सालको नापीका क्रममा हामी मोही कायम भयौं। ४ पुस्तादेखि भोगचलन गर्दै आएको जग्गा हाम्रै हो। तर, अहिले अनुप खत्री भन्नेले अर्कैलाई बेचेको कुरा आयो। उनीहरुले हामीलाई जग्गा खाली गर्न भनेर बारम्बार धम्की दिइरहेका छन्,’ केवट भन्छन्।
बडरीकै पिंकु सैतवारको ३ बिघा १७ कठ्ठा जग्गा पनि भूमाफियाको कब्जामा पुगेको छ। तिनै अनुप खत्रीले आफ्नो जग्गा भन्दै पिंकु सैतवारको जग्गा पनि भूमाफियालाई बेचिदिएका रहेछन्।
‘गास, बास जोहो गर्ने जग्गा अहिले अनुप खत्री भन्नेले अर्कैलाई बेचिदियो। हामी त घरबार विहीन भएका छौं,’ पिंकु भन्छिन्, ‘जग्गा नभयो भने हामी के गरेर बाँच्ने। जसले हाम्रो जग्गा बेच्यो सरकारले त्यसलाई कारबाही गर्नुपर्यो। हाम्रो जग्गा फिर्ता हुनुपर्यो।’
नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो,
सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा
पठाउनु होला।
