जुम्ला– यतिबेला जुम्लाका किसान खेतमा व्यस्त छन्। विश्वकै सर्वोच्च ठाउँमा फल्ने कालीमार्सी धान रोप्न किसानलाई चटारो छ। असार लाग्नुअघि रोपिसक्नुपर्ने भएका कारण जुम्लाका अधिकांश सिकान खेतमै भेटिन्छन्।
जिल्लाका आठवटै स्थानीय तहमा धानखेती हुने गरेको छ। यतिबेला चन्दननाथ नगरपालिका तथा तातोपानी, गुठीचौर र पातारासी गाउँपालिकामा जेठबाटै रोपाइँ सुरु भएको कृषि विकास कार्यालयका प्राविधिक सुकीराम नेपालीले जानकारी दिए। बाह्रैमास सिँचाइ सुविधा पुगेका र खोला आसपासका खेतमा रोपाइँ छिटो हुने गरेको छ।
‘सिंचाइ पुगेका ठाउँमा रोपाइँ गर्न सहज भएको छ,’ उनले भने, ‘असारसम्म जिलाका सबै ठाउँमा रोपाइँ सकिन्छ ।’ पछिल्लो समय मार्सी धानको चामलले बजार पाएपछि किसान त्यसतर्फ आकर्षित भएका छन्। जिल्लामा दुई हजार ८०० हेक्टरमा धानखेती हुने गरेको छ।
समुद्री सतहभन्दा १० हजार फिटको उचाइमा मार्सी धान फल्छ। यो धानको चामल रातो हुन्छ र भात पकाउँदा अरुभन्दा गिलो हुन्छ।
काठमाडौंलगायत देशका विभिन्न सहरमा यसको माग अत्यधिक छ। यो धान चैतमा रोपेर कात्तिकमा काट्ने गरिन्छ। पातारासी गाउँपालिकास्थित छुमचौरमा पनि कार्लीमार्सी धान रोपाइँ सुरु भएको छ। त्यहाँ सुधारिएको कार्लीमार्सी धान रोपिएको हो। दुई हजार ८०० मिटर अग्लो स्थानमा रहेको सो स्थानमा आठ प्रकारका कालीमार्सी धान रोपिएको छ।
कालीमार्सी धान संरक्षण तथा प्रवद्र्धनकर्ता कलीमान महताराका अनुसार २०२१ सालदेखि सो स्थानमा धान रोप्न थालिएको हो। चन्दननाथ मन्दिरको शेरा जिउलाबाट धानको बेर्ना ल्याएर छुमचौर जिउलोमा रोपाइँ सुरु भएको हो। कालीमार्सी धानको महत्वका विषयमा बुझ्दै गएपछि अहिले सो जिउलोमा २०० रोपनी जग्गामा धान रोपेको महताराले बताए।
नौ महिने चक्र रहेको यो धान असारसम्म रोपिनसके पाक्दैन। चैत्रको १२ गते बीउ राखेर जेठमा रोप्ने गरिन्छ। कात्तिकको पहिलो सातादेखि धान काट्न सुरु हुन्छ। चिसो धेरै हुने भएका कारण अगाडि नै रापिसक्नुपर्छ। चैत्र १२ गते भिजाइएको बीउ १६ गते निकालिन्छ। त्यसपछि घाममा सुकाउने र बिहानबेलुका चुल्होनजिक राखेर तताइन्छ। अन्य क्षेत्रमा सिधै ब्याडमा लगेर छर्ने गरिए पनि कालीमार्सी धान घरमै उमारेर ब्याडमा छर्ने गरिन्छ।
नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो,
सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा
पठाउनु होला।