काठमाडौं— आगामी वैशाख ३० गते हुने स्थानीय तहको निर्वाचनका लागि ६ वटा महानगरपालिकामा दलहरूले उठाउने उम्मेदवारबारे चासो बढेको छ। यी महानगरमा दलहरूको रोजाइमा मेयरका लागि धेरै पुरुष उम्मेदवार नै पर्ने निश्चितजस्तै छ। त्यसो हुँदा महिलाको भागमा फेरि पनि उपमेयर नै पर्नेछन्।
तर, अधिकांश महानगरमा मेयरका लागि महिलाले पनि दाबी पेस गरेका छन्। नेपाली कांग्रेसले तीन वटामा नाम सिफारिस गरेको छ। नेकपा (एमाले)ले तीन वटामा उम्मेदवार नै टुंग्याइसकेको छ भने बाँकीमा सिफारिस गरेको छ। नेकपा माओवादी केन्द्र र नेकपा (एकीकृत समाजवादी)ले भने नाम सिफारिस गरिसकेका छैनन्।
सत्ता गठबन्धनमा रहेका दलले वैशाख ७ मा मात्र उम्मेदवार भागबन्डाको सहमति गरेका छन्। जसमा माओवादी केन्द्र, एकीकृत समाजवादी र जसपाको भागमा क्रमशः भरतपुर र पोखरा महानगर परेका छन्। कांग्रेसको भागमा काठमाडौं, ललितपुर र विराटनगर परेका छन्।
कांग्रेसले विराटनगरमा सात जनालाई मेयरको उम्मेदवार बनाउन सिफारिस गर्दा दुई जना महिला परेका छन्। उता, भरतपुरमा मेयरका लागि २५ जनाको नाम सिफारिस गर्दा दुई जना मात्र महिला छन्। ललितपुरमा सिफारिसमा परेका सातजनामध्ये एक जना महिला छिन्।
तर, कांग्रेसले भरतपुरको मेयरमा माओवादी केन्द्रलाई सघाउने सहमति गरेको छ। माओवादी केन्द्रले रेणु दाहाललाई उम्मेदवार बनाउने संभावना धेरै छ। यसअघि भएको निर्वाचनमा उनी महानगरको एक्लो महिला मेयर पनि हुन्।
एमालेले ललितपुर, भरतपुर र वीरगञ्जमा मेयरको उम्मेदवार निश्चित गरिसकेको छ। एमालेले तीन वटै महानगरमा पुरुष उम्मेदवार उठाउने भएको छ। बाँकी महानगरमध्ये काठमाडौंमा एक र पोखरामा दुई महिला मेयर उम्मेदवारको सिफारिसमा परेका छन्। विराटनगरबाट मेयरमा महिला उम्मेदवार सिफारिस गरिएको छैन।
२०७४ सालमा भएको स्थानीय तहको निर्वाचनबाट ७५३ पालिकामा १४ हजार ३५६ महिला जनप्रतिनिधि निर्वाचित भएका थिए। तीमध्ये १८ जना प्रमुख हुन्। उपप्रमुखमा भने ७०० जना निर्वाचित भएका थिए। दलहरूले उम्मेदवारी दिँदा प्रमुख र उपप्रमुखमध्ये एकजना अनिवार्य महिला हुनुपर्ने व्यवस्था छ। तर, दलहरूले गठबन्धन गर्दा महिलाको भाग खोसेर पुरुषलाई मात्र उम्मेदवार बनाउने संभावना बढेको विश्लेषकहरू बताउँछन्।
कांग्रेस नेतृ डा.डिला संग्रौलाले पनि गठबन्धनका कारण महिला नेतृत्वमा कमी आउने आशंका व्यक्त गरेकी छन्। उनी आफैं विराटनगर महानगरपालिकामा मेयरको दाबी गरिराखेकी छन्। दलले मेयरमा पुरुषलाई उठाउने र महिलालाई उपमेयरमा खुम्च्याउने पुरानै चरित्र दोहोरिने जोखिम रहेपछि आफूले मेयर दाबी गरेको उनले बताइन्।
माओवादी केन्द्रले भने प्रत्येक जिल्लामा कम्तीमा एक पालिका प्रमुखको उम्मेदवार महिलालाई बनाउन परिपत्र गरेको छ। त्यसरी नेतृत्व दिँदा कुल ७५३ स्थानीय तहमध्ये कम्तीमा ७७ वटा पालिका प्रमुखमा महिला आउने अध्यक्ष प्रचण्डले परिपत्रमा उल्लेख गरेका छन्।
काठमाडौँ महानगर
काठमाडौं महानगरपालिकाको मेयरका लागि एमालेबाट पाँचजनाको नाम सिफारिस भएको छ। जसमा इन्दिरा पन्त मात्र परेकी छिन्। २०७४ सालको स्थानीय निर्वाचनमा काठमाडौँको उपमेयरको सिफारिसमा परेकी थिइन्। तर, एमाले र राप्रापबीच भागबन्डा हुँदा उपमेयर राप्रपाको भागमा परेको थियो।
कांग्रेसले एक महिलासहित तीन जनाको नाम सिफारिस गर्नुपर्ने व्यवस्था छ। तर, आकांक्षी धेरै हुँदा तीनजनाभन्दा बढीको नाम सिफारिस गर्ने गरिएको छ।
कांग्रेसबाट काठमाडौंको मेयरमा हरिप्रभा खड्गी, सिर्जना सिंह र सपना जोशीको चर्चा छ। हरिप्रभा हालकी उपमेयर हुन्। सिर्जना कांग्रेस नेता प्रकाशमान सिंहकी श्रीमती हुन्। सपना जोशी भने स्व.नगेन्द्रराज जोशीकी श्रीमती हुन्।
विवेकशील साझा पार्टीले भने, ‘देशको राजधानी इमानदार, सक्षम र परिपक्व दुईजना महिलालाई जिम्मा लगाऊँ; राजधानीको गौरव पुनस्र्थापित गरौँ!’ भन्ने नाराका साथ मेयर र उपमेयरको उम्मेदवारमा महिलालाई अगाडि सारेको छ। मेयरमा समीक्षा बाँस्कोटा र उपमेयरमा कीर्ति तुलाधरलाई उम्मेदवार बनाउने निश्चित भएको छ।
बाँस्कोटाले अमेरिकाबाट कानुनमा स्नातकोत्तर गरेकी छिन्। उनी गएको संसदीय निर्वाचनमा काठमाडौँ क्षेत्र नं १ ‘क’ बाट प्रदेशसभाको उम्मेदवारसमेत बनेकी थिइन्। त्यस्तै कीर्ति तुलाधर विवेकशील साझा पार्टीकी केन्द्रीय सदस्य हुन्। उनी नेपाल जेसिजको तीनजना महिला राष्ट्रिय अध्यक्षमध्येकी एक हुन्। उनी अन्तर्राष्ट्रिय जेसीजको पनि दक्षिण एशियाबाटै पहिलो महिला उपाध्यक्ष हुन्। सन् २०११ मा मिस नेवाःको उपाधि विजेता सुनिता डंगोलले स्वतन्त्र उम्मेदवारी घोषणा गरेकी छिन्।
ललितपुर महानगर
कांग्रेसले ललितपुर महानगरपालिकामा गीता सत्यालसहित सात जनालाई मेयरको उम्मेदवार बनाउन सिफारिस गरेको छ। गीता अहिलेकी उपमेयर पनि हुन्।
एमालेले ललितपुर महानगरमा मेयरका उम्मेदवार नै टुंगो लगाइसकेको छ। गत निर्वाचनमा मेयरको उम्मेदवार बनेका हरिकृष्ण व्यञ्जनकार फेरि उम्मेदवार बन्ने भएका छन्। २०७४ सालको निर्वाचनमा उनी कांग्रेसका चिरिबाबु महर्जनसँग पराजित भएका थिए।
पोखरा महानगर
एमालेले पोखरा महानगरको मेयरमा दुई महिलासहित १२ जनालाई सिफारिस गरेको छ। मेयरका लागि महिलामा केन्द्रीय सदस्य मीनाकुमारी गुरुङ र सावित्री भण्डारी सिफारिसमा परेका छन्।
कांग्रेसबाट १० जनाले दाबी पेस गर्दा दुई महिला सरस्वती गुरुङ र कोपिला रानाभाटले पनि आकांक्षा राखेका थिए। तर, सत्ता गठबन्धन दलको सहमतिमा यो महानगर एकीकृत समाजवादीको भागमा परेको छ। एकीकृत समाजवादीले उम्मेदवार छनौटको प्रक्रिया थालेको छैन।
भरतपुर महानगर
एमालेले भरतपुर महानगरपालिकामा विजय सुवेदीलाई मेयरको उम्मेदवार बनाउने निर्णय गरिसकेको छ। कांग्रेसबाट हालकी उपमेयर पार्वती शाह ठकुरी, गौरीकुमारी श्रेष्ठ र मीनाकुमारी खरेलको चर्चा थियो। तर, सत्ता गठबन्धन दलहरूले माओवादीलाई मेयर छाड्ने सहमति गरेपछि हालकी मेयर रेणु दाहालकै संभावना बढेको छ।
रेणुले गत निर्वाचनमा एमालेका देवी ज्ञवालीलाई पराजित गरेकी थिइन्। त्यति बेला पनि यहाँ कांग्रेस र माओवादी केन्द्रले गठबन्धन गरेका थिए। अहिले मेयर र उपमेयर दुवै जना महिला रहेको एक मात्र महानगरपालिका भरतपुर हो।
वीरगञ्ज महानगरपालिका
एमालेले वीरगञ्ज महानगरपालिकामा विजय सरावगीलाई मेयरको उम्मेदवार बनाउने निर्णय गरिसकेको छ। सत्ता गठबन्धन दलहरूले यो महानगर जनता समाजवादी पार्टी (जसपा)लाई छाड्ने भएका छन्। सरावगी अघिल्लो निर्वाचनमा जसपाबाटै निर्वाचित भए पनि अहिले एमाले प्रवेश गरेर उम्मेदवार बन्ने भएका हुन्। जसपाले वीरगञ्जमा कसलाई उम्मेदवार बनाउने भन्ने टुंगो लगाएको छैन।
विराटनगर महानगरपालिका
एमालेले मेयरका लागि पाँचजना सिफारिस गर्दा महिलाको नाम समावेश छैन। कांग्रेसबाट सात जनाको नाम सिफारिस हुँदा दुई जना महिला छन्। डा.डिला संग्रौला र इन्दिरा कार्की सिफारिसमा परेका छन्। डिला प्रतिनिधिसभाकी सांंसद हुन्। इन्दिरा हालकी उपमेयर हुन्। सत्ता गठबन्धन दलबीच विराटनगर कांग्रेसलाई छाड्ने सहमति भएको छ।
नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो,
सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा
पठाउनु होला।
