काठमाडौं- प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओली नेतृत्वको सरकारलाई प्रतिस्थापन गर्न परिपक्व समय नआएको भन्दै प्रमुख प्रतिपक्ष नेपाली कांग्रेस सुस्त देखिएको छ। र, कांग्रेसले प्रधानमन्त्रीविरुद्ध अविश्वास प्रस्ताव दर्ता नहुनुमा वैकल्पिक सरकार बनाउन मुख्य भूमिकामा रहेको जनता समाजवादी पार्टी अनिर्णित हुनुलाई लिएको छ।
सरकार गठनका सन्दर्भमा जसपामा स्पष्ट रुपमा दुई धार देखिएको छ। प्रधानमन्त्रीलाई हटाउने निर्णय औपचारिक रुपमा जसपाले गर्न सकेको छैन। कांग्रेसले भने ओलीलाई हटाउन औपचारिक रुपमा दलमा निर्णय नगराएपनि आन्तरिक सहमति भने गरेकोे छ। ओलीइतरको सरकार बनाउन माओवादी केन्द्रले पनि जसपा कुरेको छ। जसपामा विवाद बढेपछि दुई पक्षीय तथा त्रिपक्षीय संवाद समेत हुने सकेको छैन।
नयाँ सरकार बनाउने निर्णायक शक्ति जसपा भएकाले उक्त दलले औपचारिक निर्णय नगरुन्जेल हतार नगर्ने कांग्रेसले प्रष्टाएको छ। ओलीलाई विदाई गर्ने विषयलाई जसपाले प्रधान विषय बनाए मात्रै नयाँ सरकार बन्ने कांग्रेसका एक नेताले बताए। ‘पहिले ओलीलाई हटाऔं, बाँकी कुरा संवादबाट समाधान खोजौं भन्ने हो। जसपा यो पक्षमा देखिएको छैन’ उनले भने।
सर्वोच्चको फागुन २३ को फैसला लगत्तै जसपाले प्रधानमन्त्री ओली र कांग्रेससँग संवाद गरेको थियो। तर, ओलीलाई हटाउन जसपाले प्राथमिकता नदिएको कांग्रेसको बुझाइ छ। ‘उहाँहरु भित्र विरोधाभाष व्यवहार देखिएको छ। नयाँ सरकार बनाउने भन्दा ओलीसँग के पाइन्छ भन्नेतिर उहाँहरुको ध्यान छ’, कांग्रेसका एक नेताले भने, ‘प्रधानमन्त्रीलाई हटाउने निर्णय जसपाले गरे मात्रै गठबन्धन बन्न सक्छ।’
जसपाले निर्णय नगर्दा अविश्वासको प्रस्ताव दर्ता हुने नसकेको कांग्रेसको भनाइ छ। अविश्वासको प्रस्ताव दर्ता हुने तर, पारित हुन सकेन भने त्यसको आरोप आफूले व्यहोर्नुपर्ने भयमा कांग्रेस देखिएको छ।
अविश्वासको प्रस्तावमा बहुमत पुर्याउन जसपाले कांग्रेसलाई ढुक्क बनाउन सकेको छैन। तीन दलको बहुमत झिनो अंकले मात्रै पुग्छ। कथमकदाचित, जसपाले असहयोग गर्यो भने अविश्वासको प्रस्ताव पारित हुँदैन। ‘कांग्रेसले प्रधानमन्त्री बन्न हतार गर्यो भन्ने पर्छ। अविश्वासको प्रस्ताव असफल भयो भने एक वर्षसम्म अर्को अविश्वासको प्रस्ताव दर्ता गर्न मिल्दैन’, कांग्रेसका एक नेताको भनाइ छ। प्रधानमन्त्री बन्न कांग्रेस लालायित भएको नकारात्मक सन्देश प्रवाह हुने सभापति शेरबहादुर देउवा पक्षको बुझाइ छ।
परिपक्व अवस्था निर्माण नभई हतारमा अविश्वासको प्रस्ताव दर्ता गर्नतिर सभापति नलाग्ने नेता मीन विश्वकर्माले बताए। बहुमतका लागि संसदमा १३८ मत पुर्याउनुपर्दछ। कांग्रेसका ६१, माओवादी केन्द्र ४८, जसपा ३२ जना गरी बहुमत पुग्छ। झिनो बहुमतको संख्या अर्थात् १४१ जना पुग्न सम्भव हुन्छ।
‘थोरै अंकले मात्रै बहुमत पुग्छ। जसपाले साथ दिएन भने भर नभएको लौरो टेक्ने स्थिति आउन सक्छ’, कांग्रेस नेताको भनाइ छ। १४१ मत सरकार बन्नको लागि सामान्य बहुमत मात्रै भएकाले परिस्थिति परिपक्व नबनेको बुझाई सभापति देउवाको रहेको विश्वकर्माले बताए। राजनीति शास्त्र अध्ययन गरेका सभापति देउवा त्यस विषयप्रति जानकार भएर नै नहतारिएको नेता विश्वकर्मा बताउँछन्।
‘मधेशका सन्दर्भमा कानुनले मिल्न सक्ने सबै समाधान निकाल्न हामी तयार छौं। कानुनले गर्न नदिने कुरामा राजनीतिक सहमति खोजेर सरकार बनाऔं भन्ने कांग्रेसको भनाई हो’, नेता विश्वकर्माले भने। अदालतमा विचाराधीन मुद्दामा बाहेक अन्यमा सहमति गरेर जान सकिने विश्वकर्माले बताए।
अदालतलाई असर पर्नेगरी जसपाको माग सम्वोधन गर्न नसकिने कांग्रेसले जनाएको छ। सर्वस्वसहित जन्मकैदको फैसलापछि जेलमा रहेका रेशम चौधरीको रिहाई, लाल आयोगको प्रतिवेदन सार्वजनिक, संविधान संशोधन लगायतका माग जसपाले उठाएको छ।
सरकार परिवर्तन कांग्रेस र माओवादी केन्द्रको इच्छाले मात्रै सम्भव छैन। बहुमत पुर्याउन जसपाको सहयोग अपरिहार्य छ। ओलीलाई हटाउन र नयाँ सरकार बनाउनमा कांग्रेस र माओवादी केन्द्र एकमत छन्। तर, यस विषयमा जसपाको शीर्ष तहको बैठक अनिर्णित हुँदै आएको छ। जसपा अनिर्णित हुँदा कांग्रेस र माओवादी केन्द्रसँगको संवादले गति लिएको छैन।
जसपामा कुन पक्षसँग मिलेर सरकार बनाउने भन्नेमा मतान्तर छ। अध्यक्ष उपेन्द्र यादव र संघीय परिषद् अध्यक्ष डा बाबुराम भट्टराई वर्तमान सरकारप्रति तीव्र असन्तुष्टि व्यक्त गरिरहेका छन्। प्रधानमन्त्री ओलीप्रति सर्वाधिक वितृष्णा जाहेर गर्ने नेतामा भट्टराई छन्। मधेशकै मुद्दा पूरा गर्ने सहमतिसहित सरकारमा गएका यादव पनि ओलीसँग बिच्चिएका छन्।
संघीय समाजवादी फोरमका तर्फबाट सरकारमा गएका उनले उठाएका मुद्दा त पुरा भएनन् नै। संविधान संशोधनको प्रस्तावलाई प्रधानमन्त्रीले लत्याइदिए। यादव दिल्ली भ्रमणमा रहेकै समय उनको मन्त्रालय परिवर्तन गरिएको थियो। सरकारमा बस्दा अपमानित भएको महसुस गरेका यादव ओली नेतृत्वकै सरकारमा जान नहुनेमा दृढ छन्। यद्यपि, पार्टीभित्र एकमत बनाउन नसक्दा यादव र भट्टराईको प्रयास हालसम्म निरर्थक देखिएको छ।
वैकल्पिक सरकारका लागि आन्तरिक तयारीमा जुट्ने क्रम पनि क्रमशः कम हुँदै गएको छ। कांग्रेस र माओवादीको सरकार बन्ने अवस्था छैन। ओलीको निरन्तरताका लागि माओवादी केन्द्रले समर्थन गरिहने सम्भावना पनि छैन। वैकल्पिक सरकारको चाबी जसपामा छ। जसपाका अध्यक्ष महन्थ ठाकुर र नेता राजेन्द्र महतो वर्तमान सरकारसँगैको सम्मानजनत हिस्सेदारी लिएर ओलीको निरन्तरताका पक्षमा छन्।
तर, जसपा अनिर्णित भएको टिप्पणीप्रति जसपा नेता राजकिशोर यादव सहमत छैनन्। कांग्रेसले नेतृत्व लिन तयार भएको र माओवादी केन्द्रले समर्थन फिर्ता लिएको औपचारिक निर्णय नगर्दा वैकल्पिक सरकार बन्ने प्रक्रिया अघि बढ्न नसकेको उनको भनाइ छ।
‘माओवादी केन्द्रले पनि समर्थन फिर्ता लिन पर्यो। कांग्रेसले सरकारको नेतृत्व गर्ने र माओवादी केन्द्र समर्थन फिर्ता लिएको औपचारिक निर्णय गरेको छैन। जसपालाई आरोप लगाउनुको अर्थ छैन’, यादवले भने।
नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो,
सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा
पठाउनु होला।
