वैदेशिक रोजगारीमा ठगीको महामारी

श्रम-रोजगार

वैदेशिक रोजगारीमा ठगीको महामारी १० हजार लिनुपर्ने ठाउँमा ४ लाख असुलेर बिचल्ली, एउटै म्यानपावरले ठग्यो १२ करोड

निर्मला घिमिरे सोमबार, मंसिर ८, २०७७ ०६:३३

वैदेशिक रोजगारीका लागि गन्तव्य देश प्रस्थान गर्न लागेका नेपाली युवा। पछिल्लो समय वैदेशिक रोजगारीमा युवालाई ठग्ने क्रम बढे पनि सरकारले त्यसलाई नियन्त्रण गर्न सकेको छैन। फाइल तस्बिर

काठमाडौं- कोरोना महामारी जसरी नै वैदेशिक रोजगारीका नाममा श्रमिक ठगीको 'महामारी' फैलिएको छ। कोरोना महामारीका कारण कतिपय गन्तव्य मुलुकले विदेशी कामदार नलिएको अवस्थामा नेपालका म्यानपावर तथा एजेन्टले भिजिट भिसामा गन्तव्य मुलुकमा पुर्‍याएर काम लगाइदिने प्रलोभन देखाउँदै ठगी गर्ने प्रवृत्ति बढेको हो।

म्यानपावरकै मिलोमतोमा एजेन्टहरुले मलेसिया, कतार, साउदी, युएईलगायत मुलुकमा भिजिट भिसामा पुर्‍याएर अलपत्र पारेका घटना बाहिरिन थालेका छन्। त्यस्तै 'फ्री भिसा फ्री टिकट'को व्यवस्था भएका मुलुकमा पनि म्यानपावर र एजेन्टले आकर्षक काम र कमाइको प्रलोभनमा पारी प्रतिकामदार ४ लाखसम्म रकम असुली गरेको भेटिएको छ।

त्यस्तै एउटा कम्पनीको डिमान्ड देखाएर अर्को कम्पनीमा पुर्‍याउने, सप्लाई कम्पनीमा पठाएर श्रमिकहरुलाई दुःख दिनेजस्ता हर्कत म्यानपावर व्यवसायी तथा उनीहरुकै एजेन्टबाट हुने गरेको देखिएको छ।

एउटै म्यानपावरले ठग्यो १२ करोडभन्दा बढी
संयुक्त अरब इमिरेट्स (युएई)मा आकर्षक रोजगारीको प्रलोभन देखाएर नयाँ बानेश्वरस्थित ओशो रिक्रुटिङ एजेन्सी प्रालिले महामारीकै बीच ४० भन्दा बढी युवालाई ठगी गरेको पाइएको छ। उनीहरूसँग प्रतिव्यक्ति ४ लाखसम्म ठगी गर्दा १२ करोडभन्दा बढी सोही म्यानपावरले मात्र ठगी गरेको भेटिएको हो।

ओशो म्यानपावरविरुद्ध वैदेशिक रोजगार विभागमा ४० भन्दा बढी युवाले उजुरी दिएको विभागले जनाएको छ। अधिकांश उजुरी आकर्षक काम र कमाइको प्रलोभनमा चर्को रकम असुल गरी सम्झौताभन्दा फरक काममा लगाइएका कारण स्वदेश फर्किएका युवाहरुले दिएका छन्। पारिश्रमिक तथा सेवासुविधा समेत म्यानपावरले देखाएको सम्झौताभन्दा फरक भएपछि युवाहरु फर्किएर म्यानपावर विरुद्ध उजुरी गरेका छन्।

रकम लिन्छन्, दिँदैनन् प्रमाण
वि.सं. २०७२ सालदेखि सरकारले मलेसियालगायत खाडीका देशहरू साउदी अरब, कतार, युएई, बहराइन र ओमानमा फ्री भिसा फ्रि टिकट प्रणाली लागू गरेको छ। यी मुलुकमा जाने कामदारसँग म्यानपावर कम्पनीले १० हजारभन्दा बढी सेवाशुल्क लिन पाउँदैनन्। तर सरकारले यो व्यवस्था लागू गरेको ५ वर्ष बितिसक्दा पनि म्यानपावर तथा एजेन्टले यी मुलुकमा रोजगारीका लागि जाने श्रमिकहरुसँग लाखौँ रकम असुल गरिरहेकै छन्।

म्यानपावरले नेपाली युवासँग लाखौं असुलेर १० हजारको नगदी रसिद मात्र थमाउने गरेका छन्। जसकारण पनि सरकारको फ्रि भिसा फ्रि टिकट व्यवस्था भएपनि कामदार ठग्ने प्रवृत्ति म्यानपावरले झनै तीव्र रूपमा बढाएका छन्। विभागमा उजुरी गर्नेहरुसँग पनि उनीहरुले बुझाएको भनेको रकम जतिको प्रमाण नहुने गरेको विभागका निर्देशक टिकामणि नेउपानेको भनाइ छ।

‘लागत शुल्क यति भनेर सरकारले तोकिदिएको छ। म्यानपावरले सरकारले तोकेकोभन्दा बढी रकम असुल्दै गर्दा कसैले पनि विभागमा खबर गर्नुहुन्न,’ उनले भने, ‘त्यो बेला नै खबर गरे त हामी कारबाही गर्थ्यौं। त्यतिबेला म्यानपावरसँग मिलेर खुसुक्क पैसा बुझाउने अनि कुरा नमिल्दा बिनाप्रमाण विभाग आउने समस्या छ।’

पैसा असुल्छन् तर पुर्‍याउँदैनन् गन्तव्यमा
वैदेशिक रोजगारीका नाममा स्वदेशमै पैसा असुली गरी सम्पर्कविहीन बन्ने र विदेश पुर्‍याएर अलपत्र पार्ने प्रवृत्ति बढेको वैदेशिक रोजगार विभागका निर्देशक नेउपानेले बताए।

‘कोरोना महामारीका बीच पनि विभागमा ठगीका उजुरीहरु आइरहेका छन्। खासगरी वैदेशिक रोजगारीमा पठाउँछु भनेर पैसा लिने तर नपठाउने र एउटा काम भनेर अर्को काममा पुर्‍याउने, भनेजस्तो सेवासुविधा तथा पारिश्रमिक नदिनेलगायतका उजुरीहरू विभागमा आइरहेका छन्,’ निर्देशक नेउपानेले नेपाल लाइभसँग भने।

म्यानपावर तथा एजेन्टहरुले श्रमिकहरुलाई नक्कली भिसा देखाएर रकम असुली गर्ने अनि विदेश उड्ने दिन पासपोर्टलगायत डकुमेन्ट उपलब्ध गराउने आश देखाएर काठमाडौंमै अलपत्र पार्ने गरेको भेटिएको हो।

न्याय पाउनै कठिन
युएईमा भनेजस्तो पारिश्रमिक तथा सेवासुविधा नभएपछि गोरखाका करिम मियाँ गएको केही महिनामै स्वदेश फर्किए। ओशो म्यानपावरलाई ३ लाख ४५ हजार बुझाएर युएईस्थित इमिरेट्स क्याव नामक ट्याक्सी कम्पनीमा चालक कामका लागि पुगेका उनले फर्किएर गत असारमा म्यानपावर कम्पनीविरुद्ध उजुरी दिएका छन्। सोही म्यानपावर कम्पनीमार्फत् ठगिएका आफूसहित ४१ जनाले विभागमा उजुरी दिएको उनले बताए।

‘म्यानपावरले ५५ सय दिराम कमाइ हुन्छ भनेर सुनाएको थियो। तर त्यहाँ भनेजस्तो कमाइ केही थिएन। खान बस्न समस्या भएपछि घरबाट पैसा मगाएर फर्किएँ। फर्किएर उजुरी गरेको ४ महिना भइसक्यो‚ विभागमा धाउँदै ठिक्क छ। खै! न्याय पाएको छैन। म्यानपावर पनि हुन्छ भन्छ तर पैसा फिर्ता दिँदैन,’ मियाँले नेपाल लाइभसँग भने।

उनीहरूजस्ता वैदेशिक रोजगारीका क्रममा ठगिएका पिडितहरुलाई न्याय पाउन निकै कठिन हुने गरेको छ। खासगरी पीडितहरुसँग रकम बुझाएको प्रमाण नभएका कारण पनि क्षतिपूर्ति दिलाउन कठिन पर्ने विभागका निर्देशक नेउपाने बताउँछन्।

विभागले पीडितहरुलाई न्याय दिलाउन सक्दो पहल गरिरहेको तर कतिपय अवस्थामा पीडितहरुसँग प्रमाण नहुँदा पनि क्षतिपूर्ति दिलाउन असहज हुने गरेको निर्देशक नेउपानेले उल्लेख गरे। यसमा युवाहरु सुरुमै सचेत हुनुपर्ने उनको भनाइ छ।

नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो, सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा पठाउनु होला।