एजेन्सी–भारतीय जनता पार्टी (भाजपा)ले दोस्रो पटक अत्याधिक बहुमत ल्याएपछि लामो राजनीतिक विरासत भएको भारतीय कांग्रेसकाे नेतृत्वबारे बहस सुरु भएको थियो। उक्त बहस कांग्रेसका २३ वरिष्ठ नेताहरुको चिठी सार्वजनिक भएपछि फेरि तातेकाे छ।
नेतृत्व परिवर्तनको माग गर्दै २३ नेताहरुले सोनिया गान्धीलाई चिठी लेखेपछि कांग्रेस कार्यसमितिको बैठक सोमबार बस्यो। बैठकले अर्को अध्यक्ष चयन नहुन्जेल सोनियालाई नै अन्तरिम अध्यक्षका रुपमा निरन्तरता दिने निर्णय गरेको छ। तर पार्टीको नेतृत्व नेहरू–गान्धी परिवारबाट बाहिर जाला त भन्ने बहस पनि सुरु भएको छ।
कांंग्रेसको राजनीतिलाई नजिकबाट नियालेका वरिष्ठ पत्रकार रशिद किदवईलाई सोनिया या राहुल गान्धीको नेतृत्वलाई लिएर प्रश्न उठेजस्तो लाग्दैन। अनि उनीहरुबाट नेतृत्व लिने कुरा भएको छ भन्ने पनि उनलाई लाग्दैन। ‘धेरै मानिसलाई कांग्रेसमा सोनिया गान्धी वा राहुल गान्धीको नेतृत्वलाई लिएर कुनै गुनासो छैन,’ उनले भने।
वरिष्ठ पत्रकार अपर्णा द्विवेदी पनि यो कुरामा सहमत छिन्। 'राहुल गान्धीले जब निर्वाचनको परिणाम हेरेर अध्यक्षबाट राजीनामा दिए। उनको प्रयास थियो कांग्रेस पूर्णरुपमा बदलियोस्’ द्विवेदी भन्छिन्, ‘अर्थात् कांग्रेसमा जति पनि पुराना नेताहरू छन्, उनीहरुले पदबाट राजीनामा दिउन् भन्ने राहुलकाे अपेक्षा थियाे, तर उनको सोचअनुसारको काम भएन।'
‘राहुल गान्धीलाई लागेको थियो, उनले पदबाट राजीनामा दिएपछि अन्य पुराना पुस्ताका सबैले राजीनामा दिनेछन् अनि चाहे अनुसार पार्टीलाई पुनर्गठन गर्न सजिलाे हुनेछ तर उनको सोचाइ अनुसार कसैले पनि राजीनामा दिएनन्।’ रशीद किदवईको बुझाइमा पत्र लेख्ने अधिकांशहरुमा पार्टीभन्दा धेरै आफ्नै चिन्ता देखिन्छ।
‘जब नेतृत्व बदलिन्छ तब महत्वपूर्ण पदमा बसेकाहरुको पनि परिर्वतन हुन्छ र नयाँ मानिसहरु उक्त स्थानमा आउँछन्,’ रशीद भन्छन्, ‘अहिले देखिएको असन्तुष्टि त्यसैको एक हिस्सा हो, राहुल गान्धीले आफ्नो नयाँ टिम ल्याउन सक्छन् भन्ने चिन्ताले नै उनीहरुले पत्र लेखेको देखिन्छ।’ पत्र लेख्नेहरुमा जोसभन्दा पनि आशंका र आफ्नो भविष्यको चिन्ता प्रष्ट देखिने उनको तर्क छ।
बाहिर जाला नेतृत्व?
कैयौं राजनीतिक विश्लेषकहरुले कांग्रेसको खराब अवस्थामा सुधार ल्याउन अब नेतृत्व गान्धी-नेहरु परिवारबाहिर जान आवश्यक भईसकेको बताएका छन्। अब बाहिरका व्यक्तिले नै सम्हाल्नुपर्ने उनीहरुको तर्क छ। राहुल गान्धीले गत वर्ष अध्यक्षबाट राजीनामा दिएकै समयमा यो बहस छेडिएको थियो। सोही समयमा पनि प्रियन्का गान्धीले यो कुराको समर्थन पनि गरेकी थिइन्। तर त्यतिबेला कुनै निष्कर्ष निस्किएन।
‘तत्कालीन समयमा निष्कर्ष यसकारण निस्केन किनकि मानिसहरु राहुल र सोनियाले कसैलाई मनोनित गरुन् भन्ने चाहन्थे,’ द्विवेदीले भनिन्, ‘राहुल गान्धीले आफ्नो नेता चुन्नुहोस् त भने तर पार्टीमा न त्यो इच्छाशक्ति थियो न उनीहरुको मन नै थियो।’
उनका अनुसार दुई खालका खबर एकसाथ आए। एकातिर वरिष्ठ २३ नेताले कांग्रेसमा तलदेखि माथिसम्म परिवर्तन हुनुपर्छ भने। अर्कोतिर, नेतृत्वमा राहुल गान्धी फेरि आउनैपर्छ भनियो। ‘यसरी हेर्दा राहुल गान्धी जे गर्न चाहिरहेका छन् उनीहरु त्यही भनिरहेका छन्,’ द्विवेदी भन्छिन्, ‘उनीहरु कांग्रेसलाई पुन एकीकृत गर्ने कुरा हाम्रो माग हो तर यसमा गान्धी परिवारका विरोधी होइनौं भन्दैछन्।’
गान्धी परिवार बाहिर कसको नेतृत्व?
रशीद किदवई र अपर्णा द्विवेदी दुवैको मान्यता छ–यदि गान्धी परिवारभन्दा बाहिर नेतृत्व जान्छ भने त्यो गान्धी परिवारको समर्थन भएको व्यक्ति नै हुने छन् । अपर्णा गान्धी परिवारबाहिर नेतृत्व गएमा कांग्रेस एक होला भन्न नसकिने बताउँछिन्। ‘गान्धी कांंग्रेसको एक प्रकारको काख हो जसले पार्टीलाई एक बनाई राख्छ। गान्धी परिवारको नाम आएपछि ठूला–ठूला नेता पनि पछि हटेका इतिहास छन्, ’ उनी भन्छिन्। ठूला नेतालाई पार्टी सुम्पिए पनि उसलाई गान्धी परिवारको समर्थन जरुरी रहेको उनको भनाइ छ।
कांग्रेस अब सम्हालिन्छ
अपर्णा द्विवेदीलाई अहिले पनि कांग्रेसले विपक्षीको भूमिका राम्रोसँग निभाउन नसकेको लाग्छ । ‘कांग्रेससँग धेरै अवसर थियो तर प्रतिपक्षको रुपमा उसले प्रभावकारी भूमिका निभाउन सकेन,’ द्विवेदीले भनिन्, ‘कांग्रेस जहाँ–जहाँ सत्तामा आयो, उसले पाएको भूमिका निर्वाह गर्न सकेन र हातमै आएको विजय पनि गुमाउँदै आएको छ।’ कांग्रेसमा अब आउने नेतृत्वले चमत्कार गर्ने आशा पनि नभएको उनको तर्क छ। त्यस्तै अर्का विश्लेष्क रशीद किदवई पनि कुनै राजनीतिक दल खराब अवस्थामा रहेको समयमा यस्तो वाधा ब्यवधान आई नै राख्ने बताउँछन्।
बिबिसीबाट
नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो,
सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा
पठाउनु होला।
