लकडाउनको पहिलो हप्ताभन्दा पछिल्लो नवौं हप्तामा आयात झण्डै ३ गुणाले बढेको छ। सरकारले आपूर्ति प्रणालीलाई सहज बनाउन चालेका कदमहरूले वास्तवमै राम्रो प्रतिफल दिएको छ। यसको व्यवस्थापनका लागि भन्सार प्रशासन दिलोज्यानले लागिपरेको छ।
यसको व्यवस्थापनका लागि भन्सार प्रशासनले निम्नानुसारका महत्वपूर्ण अभियानहरू सञ्चालन गरेको छ।
१. अर्थव्यवस्थालाई नियमित तुल्याउन र दिगो आपूर्ति श्रृंखलालाई निरन्तरता दिन गरिएका प्रयासहरू
- भन्सार विभागमा उप-महानिर्देशकको सयोजकत्वमा नाकामा श्रृजित व्यापारसँग सम्बन्धित कुनै पनि समस्याहरूलाई तत्काल संबोधनका लागि क्विक रेस्पोन्स टिम गठन गरिएको-
- यसले सबै भन्सार कार्यालयहरूसँग निरन्तर समन्वय गर्ने,
- सम्बन्धित सरोकारवालाहरूसँग समन्वय गरी भन्सार निकासी/पैठारीमा हुने वा रहने कुनै पनि विषय तत्काल समाधान गर्ने
- स्वास्थ्य सामग्री एवं दैनिक उपभोग्य खाद्य सामग्री आपूर्तिको सहज आवागमनको लागि सहजीकरण गर्ने
- भन्सार कार्यालयहरू नियमित र पूर्ववतरूपमा सञ्चालनमा ल्याइएको। स्वास्थ्य सामग्री एवं दैनिक उपभोग्य खाद्य सामग्रीको भन्सार जाँचपास बढीमा २ घण्टाभित्रमा हुने व्यवस्था कार्यान्वयन गरिएको।
- लकडाउनका कारण कुरियर सेवा समेत अवरुद्ध भएको सन्दर्भमा भन्सार जाचापासमा आवश्यक पर्ने कतिपय कागजातहरूको सक्कल पछि पेश गर्नेगरी छायाँ प्रति (कपी डकुमेन्ट) को आधारमा समेत भन्सार जाँचपास गर्ने व्यवस्था मिलाइएको।
- भन्सार जाँचपास सहजीकरण गर्न तथा आपूर्ति व्यवस्थालाई सहज र नियमित गर्न भारत तथा चीनतर्फका समकक्षी भन्सार कार्यालयहरूसँग तथा तिनीहरूका केन्द्रीय तहमा समेत विभिन्न माध्यमबाट समन्वय बैठक गरिएको साथै नियमित समन्वय गरिएको,
- विभाग र क्विक रेस्पोन् टिमले सम्बन्धित विभिन्न सरकारी निकाय र निजी क्षेत्रका सरोकारवालाहरूसँग यस संकटको समयमा आपूर्ति व्यवस्था नियमित कायम गर्नका लागि पटक-पटक सम्पर्क एवं समन्वय गरेको।
२. स्वास्थ्य सामग्रीहरू तथा दैनिक उपभोग्य एवं अत्यावश्यक सामग्रीहरूको भन्सार जाँचपास सहज बनाउनका लागि गरिएका प्रयासहरू:
- नियमित रूपमा जोखिमका सूचकलाई जोखिम व्यवस्थापन प्रणाली (रिस्क म्यानेजमेन्ट सिस्टम) अपडेट गरिएको र कोबिड-१९ सुरु भएपछि आपूर्ति प्रणालीमा समस्या नआओस् भन्नका लागि कम जोखिम भएका र दैनिक उपभोग्य एवं अत्यावश्यक सामग्रीहरूको जाँचपासलाई छिटो र छरितो कायम गर्न त्यस्ता मालवस्तुहरूलाई हरियो र पहेंलो लेन (ग्रीन एन्ड यल्लो लेन)बाट जाँचपास गर्नका लागि लेन कायम गरिएको।
- हरियो र पहेंलो लेनबाट हुने जाँचपासको अंश बढाई भन्सारमा लाग्ने समय घटाइएको साथै यसबाट कर्मचारीको मालवस्तुसँग हुनसक्ने भौतिक सम्पर्क न्यूनतम कायम भई भन्सार कर्मचारीलाई हुनसक्ने स्वास्थ्य जोखिम कम गरिएको।
- नेपाल सरकार मन्त्रिपरिषदबाट दिइएको अत्यावश्यक स्वास्थ्य सामग्री र मेडिकल आइटममा भन्सार महशुल छुटको व्यवस्थापन पहिलो प्राथमिकतामा राखेर गरिएको।
३. समाजलाई संक्रमणबाट सुरक्षित तुल्याउनका लागि गरिएका प्रयासहरू:
- भन्सारबाट प्रवेश गर्ने सबै मालवस्तुहरू साथै कार्यालय, यार्ड, मालबाहक सवारी साधनलाई निसंक्रमण गर्ने विधिसहितको निर्देशिका (डिसइन्फेक्स प्रोसिड्युर्स) भन्सार विभागले स्वीकृत गरी सबै भन्सार कार्यालयहरूमा कार्यान्वयनमा ल्याइएको। कार्यालय, यार्ड, मालवाहक सवारी साधन, कार्गो र कीटाणुरहित कीटाणुरहितका बनाउन निसंक्रमण (डिसइन्फेक्ट) गर्ने गरिएको।
- नाकाबाट प्रवेश गर्ने सबै मानिसहरूको स्वास्थ्य जाँच गरेर मात्र प्रवेश गराउने व्यवस्था मिलाइएको। भन्सारमा आउने व्यक्ति र सवारी चालकको स्वास्थ्य चेक-अप गर्ने र अग्रभाग (फ्रन्टलाइन)मा स्वास्थ्य डेस्क स्थापना गरिएको।
- भन्सार कर्मचारीहरूलाई स्वास्थ्य सावधानी एवं सुरक्षित महसुस गर्नका लागि मास्क, पञ्जा र सेनिटाइजर जस्तैः व्यक्तिगत सुरक्षा उपकरण प्रयोग गर्न लगाइएको। भन्सारमा काम गर्दा सामाजिक दूरी कायम गर्दै काम गरिएको।
- सामानमार्फत हुनसक्ने जोखिम कम गर्ने भन्सार जाँचपासपछि समान बाहिर निस्किनुभन्दा पहिले कस्टम यार्डमा कार्गोलाई निश्चित समय (अवधी) क्वारेन्टिनमा राख्नेगरी प्रबन्ध मिलाएको।
- भन्सार यार्डमा अफ-लोडिंग, निसंक्रमण र क्लियरेन्सको लागि निश्चित स्थान तोकिएको।
४. पछिल्लो हप्ता कोरोनाको संक्रमित बढेसँगै भन्सारमा सावधानी झन् बढाउन गरिएका प्रयासहरू:
- कर्मचारीहरू तथा संलग्न सबैलाई सतर्कता अपनाउन निर्देशन दिइएको।
- आवश्यक पर्ने मास्क, पञ्जा, फेससिल्ड लगाउन र स्यानिटाइज गर्न लगाइएको।
- सावधानीका लागि लगाउनुपर्ने सामग्रीहरू कसरी लगाउने र फुकाल्ने, धुन मिल्नेलाई कसरी धुने र नष्ट गर्नेलाई कसरी नष्ट गर्ने सम्बन्धमा भन्सारमा रहेका रसायन विज्ञहरूको सहयोगमा सावधानी विधि (प्रोटोकल) तयार गरी कार्यान्वयनका लागि पठाइएको।
- उचित तवरले सावधानीका उपायहरू अपनाएको छ, छैन भनी अनुगमन गर्नका लागि हाइजिन इन्सपेक्टर तोक्नका लागि निर्देशन दिइएको।
- कर्मचारीहरूमा उच्च मनोबलका साथ काम गर्न र सेवामा सधैं तत्पर रहन सबै कार्यालय प्रमुखहरूसँग एकैपटक यी विषयहरूमा जुममार्फत बैठक गरिएको। साथै भैरहवा र विराटनगरका सवै कर्मचारीहरूसँग विभागबाट भिडियो कन्फ्रेन्सिंग गरिएको।
भन्सार प्रशासनले राजस्वमात्र संकलन गर्दैन। यसको अलावा यसले मुलुकमा आवश्यक मालवस्तुहरुको नियमित आपूर्ति व्यवस्थापनको मियोको रुपमा पनि काम गरिरहेको हुन्छ जसको लागि यसले विभिन्न सरकारी तथा निजी गरेर दर्जनौं निकायहरुसँग समन्वय र सहकार्य गर्दछ। अर्थात् व्यापारको सहजीकरण गर्नु भन्सार प्रशासनको अर्को महत्वपूर्ण जिम्मेवारी हो।
त्यस्तै, भन्सार प्रशासनले भन्सार नाकाबाट अवैध र अखाद्य मालवस्तुको आयातमा नियन्त्रण गरी समाजको संरक्षणको जिम्मेवारी पनि निर्वाह गर्दछ। वास्तवमा भन्नु पर्दा, भन्सार प्रशासनले मुलत तीन काम गर्दछ- राजस्व संकलन, व्यापार सहजीकरण र सामाजिक संरक्षण।
कोरोनाको महामारीको यस विषम परिस्थितिमा पनि भन्सार प्रशासनले यी तीन कामहरु नियमित, निरन्तर र उत्तिकै जिम्मेवारीका साथ गरिरहेको छ।
(दाहाल भन्सार विभागका महानिर्देशक हुन्।)
नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो, सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा पठाउनु होला।