• गृहपृष्ठ
  • मुख्य समाचार
  • नेपाल लाइभ

    • राजनीति
    • निर्वाचन विशेष
    • अनुसन्धान
    • प्रवास
    • विचार
    • फिचर
    • समाचार
    • ब्लग
    • समाज
    • अन्तर्वार्ता
    • सुरक्षा/अपराध
    • साहित्य डबली
    • विश्व
    • कोरोना अपडेट
    • नेपाल लाइभ विशेष
    • जीवनशैली
    • भिडियो

    बिजनेस लाइभ

    • अर्थ समाचार
    • बैंक/बिमा/सेयर
    • पर्यटन-उड्डयन
    • अटो
    • पूर्वाधार
    • श्रम-रोजगार
    • कृषि
    • कर्पोरेट
    • सूचना-प्रविधि
    • बिजनेस लाइभ भिडियो
    • बिजनेस टिप्स
    • अन्तर्वार्ता - विचार

    इन्टरटेनमेन्ट लाइभ

    • समाचार
    • सिनेमा
    • अन्तर्वार्ता
    • रंगमञ्च
    • फिल्म समीक्षा
    • गसिप
    • संगीत
    • विचार-विश्लेषण
    • इन्टरटेनमेन्ट लाइभ भिडियो
    • सञ्जाल
    • फेसन
    • मोडल

    स्पोर्टस लाइभ

    • फिचर
    • फुटबल
    • क्रिकेट
    • अन्य
    • लेख-विश्लेषण
    • अन्तर्वार्ता
हाम्रो बारेमा
  • हाम्रो बारेमा
  • गोपनीयता नीति
  • प्रयोगका सर्त
बिहीबार, असार १९, २०८२ Thu, Jul 3, 2025
  • गृहपृष्ठ गृहपृष्ठ
  • राजनीति
  • निर्वाचन विशेष
  • अनुसन्धान
  • बिजनेस लाइभ
  • इन्टरटेन्मेन्ट लाइभ
  • स्पोर्टस लाइभ
  • प्रवास
  • भिडियो

बिजनेस लाइभ

  • अर्थ समाचार
  • बैंक/बिमा/सेयर
  • पर्यटन-उड्डयन
  • अटो
  • पूर्वाधार
  • श्रम-रोजगार
  • कृषि
  • कर्पोरेट
  • सूचना-प्रविधि
  • अन्य
    • बिजनेस लाइभ भिडियो
    • बिजनेस टिप्स
    • अन्तर्वार्ता - विचार

इन्टरटेन्मेन्ट लाइभ

  • समाचार
  • सिनेमा
  • अन्तर्वार्ता
  • रंगमञ्च
  • फिल्म समीक्षा
  • गसिप
  • संगीत
  • विचार-विश्लेषण
  • इन्टरटेनमेन्ट लाइभ भिडियो
  • अन्य
    • सञ्जाल
    • फेसन
    • मोडल

स्पोर्टस लाइभ

  • मुख्य समाचार
  • फिचर
  • फुटबल
  • क्रिकेट
  • अन्य
  • लेख-विश्लेषण
  • अन्तर्वार्ता
समाचार
विज्ञको सुझाव : शिक्षाको गुणस्तरमा बजेट धेरै छुट्याइयोस्
64x64
प्रजु पन्त सोमबार, वैशाख १५, २०७७  १२:३७
1140x725

काठमाडौं- २०७४ फागुनमा गठन भएको नेकपा नेतृत्वको सरकारले शिक्षामा आर्थिक वर्ष २०७५/७६ मा कुल बजेटको १०.२३  र २०७६/७७ मा १०.६३ प्रतिशत बजेट विनियोजन गरेको थियो। जबकि, नेकपाको घोषणापत्रमा शिक्षामा २० प्रतिशत बजेट छुट्याइने उल्लेख छ।

आर्थिक वर्ष २०७७/०७८ को लागि नयाँ बजेटको तयारी चलिरहेको छ। जेठ १५ गते बजेट ल्याउने संवैधानिक प्रावधान छ।

मानव स्रोत तथा विकास केन्द्रका सूचना अधिकृत माधव प्रसाद दाहालले कोरोना भाइरसको कारण धेरै बजेट स्वास्थ्यमा विनियोजन गर्नुपर्ने हुँदा अर्थ मन्त्रालयबाट सबै प्रस्तावित कार्यक्रमहरु पारित हुन नसक्ने सूचना पाएको बताएका छन्। यद्यपी, केन्द्रले दिएको जानकारी अनुसार यसपालि पनि सामुदायिक विद्यालय सबलीकरण, प्राविधिक व्यवसायिक शिक्षा र उच्च शिक्षा लगायतका कार्यक्रम आगामी आर्थिक वर्षमा प्राथामिकतामा परेका छन्।

दुई आर्थिक वर्षसम्मको बजेटमा शिक्षा अन्तर्गत भएको विनियोजनमा पुरानै ढर्रालाई निरन्तरता दिएको भन्दै शिक्षाविद् तथा अनसन्धानदाताहरुले भने असुन्तुष्टि व्यक्त गरेका छन्।

शिक्षामा विनियोजन गरिएको १० प्रतिशत बजेटलाई सतप्रतिशत मान्दा ७० प्रतिशतभन्दा बढी रकम स्थायी शिक्षकको तलब भत्तामा खर्च हुने गरेको छ। बाँकी बजेट भवन निर्माण तथा छात्रवृत्ति, निशुल्क पुस्तक आदिमा खर्च हुन्छ। यसरी शिक्षाको गुणस्तरमा न्यून बजेट मात्रै खर्च हुने भएकाले त्यसलाई बढाउनुपर्ने माग उनीहरुको छ।

अध्येता देवेन्द्र उप्रेतीका अनुसार, शिक्षामा छुट्टाइएको बजेटको ठूलो अंश तलबमा जाने र न्युन बजेट मात्रै सिकाइमा खर्च हुने हुँदा सामुदायिक विद्यालयका गुणस्तर खस्किँदै गएको छ। ‘देशैभर सामुदायिक विद्यालयमा धेरै विद्यार्थी अध्ययन गर्छन्। तर, प्राप्त नतिजाले सामुदायिक विद्यालयको गूणस्तर अब्बल देखाउँदैन,’ उनी भन्छन्, ‘सरकारले छुट्याएको बजेट धेरैजसो तलबमा गयो, गुणस्तर वृद्धिमा गएन।’

संविधानले शिक्षालाई मौलिक हकको रूपमा स्वीकार गर्नुका साथै निःशुल्क तथा अनिवार्य आधारभूत शिक्षा र निशुल्क माध्यमिक शिक्षालाई राज्यको पूर्ण दायित्वभित्र राखेको छ । तर गुणस्तर सुधारमा भने प्राथामिकता दिएको देखिँदैन।

शिक्षाविद् विनय कुशियत शिक्षामा बजेट नै कम भएको बताउँछन्। ‘कुल जिडिपीको ६ प्रतिशतसम्म रकम छुट्टाउनुपर्ने हो,’ कुशीयत भन्छन्, ‘हाम्रोमा ४ प्रतिशत छुट्याइन्छ। त्यो पनि गुणस्तरमा अत्यन्तै न्यून रकम खर्चिएको पाइन्छ।’

नयाँ कार्यक्रमभन्दा सबै परम्परागत कार्यक्रम मात्रै हुने गरेकाले सामुदायिक विद्यालयको रुपान्तरणका लागि खास योगदान हुने र त्यसको सुनिश्चित गर्ने कार्यक्रमै नदेखिएको बताउँछन्, अध्येता देवीराम आचार्य।

‘शिक्षाको गुणस्तर नसुध्रिनुका कारण धेरै छन्’, अध्येता आचार्य भन्छन्, ‘समस्या पहिल्याएर सोही अनुसार बजेट विनियोजन गर्नुपर्‍यो।’

बजेट र कार्यक्रम सधैंजसो परम्परागत र कर्मकाण्डी हुनु, भौतिक सुविधामा बजेट गए पनि पर्याप्त नहुने, छात्रवृत्ति पनि पर्याप्त नहुनु, विद्यालयमा शिक्षक नै नहुनु, अनुत्पादक क्षेत्रमा धेरै खर्च गर्नु, तालिम प्रभावकारी नहुनु, गुणस्तरमा ध्यानै नदिइकन तालिममा पैसा खनाउनु, तालिमको मोडालिटी  नफेर्नु तथा संस्थागत क्षमता विकासमा प्राथमिकतामा नदिएकै कारण सामुदायिक विद्यालयको गुणस्तर नउकासिएको शिक्षाविद्हरुको ठम्याई छ।

गुणस्तरमा लगानी गर
कोरोना भाइरसको संक्रमण फैलिन नदिने उपाय अपनाइरहेको सरकारले अझै केही समय विद्यालय खोल्ने सम्भावना देखिँदैन। भौतिक निमाणको काम पनि यो बेला हुन सक्दैन। त्यसकारण रकमान्तर गरेर भौतिक निर्माणको रकम सिकाइमा खर्च गर्न शिक्षाविद् कुशियतको सुझाव छ। ‘यसपालि भौतिक निर्माण गर्न सकिन्न’, कुशियत भन्छन्, ‘त्यही रकमलाई गुणस्तरमा खर्च गर्नुपर्‍यो।’

प्रविधिमैत्री होम स्कुलिङ, शिक्षकको क्षमता अभिवृद्धि, शिक्षण सिकाइमा खोजबिन गर्नेतर्फ लगानी गर्न कुशियतको सुझाव छ। अनलाइनमा पाठ्य सामाग्री राखेर स्वअध्ययन गर भनेर मात्रै नहुने र त्यसका लागि शिक्षक र विद्यार्थीको क्षमता अभिवृद्धि गर्नुको विकल्प नभएको उनको भनाई छ।

नतिजामूलक र सामुदायिक विद्यालयको सिकाइ सुधारमा केन्द्रित हुनुपर्ने अध्येता आचार्यको भनाइ छ। सरकारले सामुदायिक विद्यालयको सिकाई प्रक्रियामा सुधारका लागि ठोस कार्यक्रम ल्याउनुपर्ने उनको तर्क छ।

अध्येता उप्रेती यसपालि सरकारको कार्यक्रममा सामुदायिक विद्यालयका शिक्षकहरुको दरबन्दी मिलान पनि छुट्न नहुने बताउँछन्। उप्रेतीका अनुसार सामुदायिक विद्यालयको मुख्य समस्या भनेको शिक्षक धेरै भएका विद्यालयमा विद्यार्थी कम हुनु र विद्यार्थी धेरै भएका विद्यालयमा शिक्षक कम हुनु पनि हो।

‘मैले विभिन्न सरकारी प्रतिवेदन पढ्ने क्रममा कम मात्रै विद्यार्थी पढ्ने उपत्यकाका सामुदायिक विद्यालयमा धेरै शिक्षक र तराईको कुनै जिल्ला, जहाँ धेरै विद्यार्थी पढ्छन्, त्यहाँ शिक्षक कम देखियो’, उप्रेती भन्छन्, ‘सरकारले ठोस कार्यनीती नै ल्याएर विद्यार्थीको अनुपातको आधारमा शिक्षक खटाउनुपर्ने विषयलाई प्राथामिकता दिनुपर्ने देखियो।’

सिकाईका कार्यक्रमहरु बढाउनुपर्ने, कर्मचारीको अभाव हुन नदिने, तालमेल, समयमा बजेट फुकुवा हुनुपर्ने, कार्यक्रमहरु कार्यान्वयन गर्न नसकी फिर्ता हुने प्रणालीको अन्त्य हुनुपर्ने तथा केन्द्रले बनाएको पाठ्यक्रममा मात्रै स्थानीय तहले लागू नगरी आफैं पनि केही सिकाई थप्नुपर्ने शिक्षाविद् कुशियतको भनाइ छ।

‘अहिले पनि केन्द्रले जस्तो पाठ्यक्रम बनाउँछ, त्यही मात्रै पढाएको देखियो’, कुशियतले भने, ‘स्थानीय तहले स्थानीय सामाग्री प्रयोग गरेर शिक्षालाई सिकाइमा ढाल्नुपर्ने आवश्यकता देखिन्छ।’

प्रकाशित मिति: सोमबार, वैशाख १५, २०७७  १२:३७
  • #शिक्षा

नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो, सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा पठाउनु होला।

प्रतिक्रिया दिनुहोस्
64x64
प्रजु पन्त
नेपाल लाइभकी संवाददाता पन्त शिक्षा तथा सामाजिक विषयमा रिपोर्टिङ गर्छिन्।
लेखकबाट थप
बजारमा पुस्तकको बाढी तर बिक्री न्यून
सत्ता दाहिने हुँदा अखिल नेतालाई 'उन्मुक्ति', नेविसंघ नेतालाई ज्यान मुद्दा
आन्दोलन रोक्न आंशिक प्राध्यापकलाई त्रिविको आग्रह, माग सम्बोधन नभए रोक्दैनौं : आंशिक प्राध्यापक
सम्बन्धित सामग्री
मनसुनजन्य विपद् : विगतमा के भयो, के सिकियो ? यस अवधिमा मनसुनसँग सम्बन्धित बाढी, डुबान, भूक्षय, भारी वर्षा, चट्याङ र आकस्मिक बाढीका कारण आठ हजार ४१८ विपद्का घटना भएका छन्। ती घटन... बिहीबार, असार १९, २०८२
बारामा जगदम्बा स्टिलको भट्टी पड्कियो, केही मानिस घाइते स्टिम उद्योगमा काम चलिरहेको बेला बुधवार राति भट्टी पड्किएको हो । भट्टी पड्केपछि त्यस क्षेत्रमा ठूलो आवाज सुनिएको छ । बुधबार, असार १८, २०८२
त्रिविको ताला खुलाउन गृह मन्त्रालय र प्रहरीलाई सर्वोच्चको आदेश सर्वोच्चले गृह मन्त्रालय, प्रहरी प्रधान कार्यालय र प्रहरी वृत्त कीर्तिपुरको नाममा तालाबन्दी नगर्नु/नगराउनु, ताला लगाएको भए खोल्नु/खो... बुधबार, असार १८, २०८२
ताजा समाचारसबै
सिद्धबाबा सुरुङमार्गमा ‘इन्भर्ट’ निर्माणको काम सकियो बिहीबार, असार १९, २०८२
आज तीनवटा संसदीय समितिका बैठक बस्दै बिहीबार, असार १९, २०८२
मनसुनजन्य विपद् : विगतमा के भयो, के सिकियो ? बिहीबार, असार १९, २०८२
अध्यादेशमार्फत नियुक्त ५२ जनाकै पद जोगियो,  बहुमतले नियुक्ति सदर (पूर्णपाठ) बिहीबार, असार १९, २०८२
बारामा जगदम्बा स्टिलको भट्टी पड्कियो, केही मानिस घाइते बुधबार, असार १८, २०८२
सबै हेर्नुहोस
भिडियो ग्यालरीसबै
याँ र परिष्कृत ढङ्गबाट रोजगार रणनीतिक योजना तयार गर्न स्थानीय तहलाई सहयोग गर्छु : मन्त्री भण्डारी
याँ र परिष्कृत ढङ्गबाट रोजगार रणनीतिक योजना तयार गर्न स्थानीय तहलाई सहयोग गर्छु : मन्त्री भण्डारी बुधबार, असार १८, २०८२
विद्युत् पहुँच दुई वर्षभित्र शतप्रतिशत पुर्‍याउने सरकारको लक्ष्य छ : ऊर्जामन्त्री
विद्युत् पहुँच दुई वर्षभित्र शतप्रतिशत पुर्‍याउने सरकारको लक्ष्य छ : ऊर्जामन्त्री बुधबार, असार १८, २०८२
निजामती विधेयकमा भएको चलखेलबारे के भन्छन् प्रकाशमान सिंह ?
निजामती विधेयकमा भएको चलखेलबारे के भन्छन् प्रकाशमान सिंह ? बुधबार, असार १८, २०८२
राष्ट्रिय सभा (लाइभ)
राष्ट्रिय सभा (लाइभ) बुधबार, असार १८, २०८२
राज्य व्यवस्था समितिमा पदम गिरीले मागे सभापति र सचिवको राजीनामा
राज्य व्यवस्था समितिमा पदम गिरीले मागे सभापति र सचिवको राजीनामा बुधबार, असार १८, २०८२
सबै हेर्नुहोस
ट्रेण्डिङ
अध्यादेशमार्फत नियुक्त ५२ जनाकै पद जोगियो,  बहुमतले नियुक्ति सदर (पूर्णपाठ) बिहीबार, असार १९, २०८२
हिमाचलमा बादल फाट्दा १० जनाको मृत्यु, ३५ बेपत्ता बुधबार, असार १८, २०८२
एसियन कप क्वालिफायर: श्रीलंकाविरुद्ध ८ गोलले नेपाल विजयी, कप्तान भण्डारीको ह्याट्रिक बुधबार, असार १८, २०८२
आजैबाट लागू हुनेगरी पूर्वराष्ट्रपति भण्डारीबाट सरकारी सेवा सुविधा परित्याग बुधबार, असार १८, २०८२
सावित्राको व्यक्तिगत ३ गोलमा श्रीलंकाविरुद्ध पहिलो हाफमा नेपालको ४ गोल बुधबार, असार १८, २०८२
सबै हेर्नुहोस
अन्तर्वार्ता
ब्रेन ट्युमर आकस्मिक रुपमा देखिने होइन, लक्षणलाई सामान्य रुपमा लिँदा गम्भीर हुन्छः डा राजीव झा, न्युरोसर्जन लक्ष्मी चौलागाईं
महाशिवरात्रिमा भगवान पशुपतिनाथको सहजै दर्शनको व्यवस्था गरिएको छ - डा. मिलनकुमार थापा नेपाल लाइभ
जलवायु परिवर्तनले जुम्लामा समेत डेंगु देखिन थालिसकेको छ : मेयर राजुसिंह कठायत  नेपाल लाइभ
सबै हेर्नुहोस
विचारसबै
विश्व सेतो दुबी दिवस : रोग छालाको, प्रश्न चेतनाको नेपाल लाइभ
प्रिय दाई गुटबन्दीको अन्त्य गरी लोकप्रिय पार्टी बनाउन योगदान दिनुहोस् ! ई. विश्वराज काफ्ले
खोपको महत्व र बालबालिकाको स्वास्थ्य सुरक्षामा हाम्रो भूमिका नेपाल लाइभ
ब्रेन ट्युमर आकस्मिक रुपमा देखिने होइन, लक्षणलाई सामान्य रुपमा लिँदा गम्भीर हुन्छः डा राजीव झा, न्युरोसर्जन लक्ष्मी चौलागाईं
सबै हेर्नुहोस
ब्लग
बैंकिङ्ग व्यवसायलाई उद्यमशीलताको भर मंगलबार, वैशाख २, २०८२
हितेन्द्र र कुलमानको रिट हेर्न नमिल्नेमा आइतबार, चैत १७, २०८१
चौरासी वर्षका क्यान्सरविजेताको जीवन वृत्तान्त ‘कालसँग कुस्ती’ सार्वजनिक आइतबार, फागुन १८, २०८१
सबै हेर्नुहोस
लोकप्रिय
पूर्वमन्त्री मोहन बस्नेतलाई २५ लाख धरौटीमा छाड्न अदालतको आदेश आइतबार, असार १५, २०८२
लगातार बढ्दै सेयर बजार ,परिसूचक २८ अङ्कले बढ्दा ७ अर्बको कारोबार मंगलबार, असार १७, २०८२
विद्या भण्डारीले पूर्वराष्ट्रपति हैसियतको सुविधा फिर्ता गर्ने सोमबार, असार १६, २०८२
उडानमै यात्रीको आइफोन चोरी भएपछि 'फ्लाइट क्रु'का सबै जना निलम्बित मंगलबार, असार १७, २०८२
एसईईको नतिजा सार्वजनिक, ६२ प्रतिशत विद्यार्थी ग्रेडेड, ४८ हजार १७७ विशिष्ठ श्रेणीमा शुक्रबार, असार १३, २०८२
सबै हेर्नुहोस
Nepal Live
Nepal Live

सम्पर्क ठेगाना

Nepal Live Publication Pvt. Ltd.,
Anamnagar, Kathmandu, Nepal

DEPARTMENT OF INFORMATION
AND BROADCASTING
Regd Number :

1568/ 076-077
अध्यक्ष : अनिल न्यौपाने

टेलिफोन

News Section: +977-1-5705056
Account : +977-1-5705056
Sales & Marketing: 9841877998 (विज्ञापनका लागि मात्र)
Telephone Number: 01-5907131

ईमेल

[email protected]
[email protected]

मेनु

  • गृहपृष्ठ
  • मुख्य समाचार
  • बिजनेस लाइभ
  • ईन्टरटेनमेन्ट लाइभ
  • स्पोर्टस लाइभ
  • महाधिवेशन विशेष
  • अभिलेख
  • कोरोना अपडेट
  • स्थानीय निर्वाचन
  • प्रतिनिधि सभाकाे निर्वाचन
  • युनिकोड
Nepal Live

सूचना विभाग दर्ता नं.

१५६९/०७६-७७

ईमेल

[email protected]
© 2025 Nepal Live. All rights reserved. Site by: SoftNEP
सर्च गर्नुहोस्