काठमाडौ – नेपालीमा एउटा उखान छ ‘बत्तीमुनिको अँध्यारो’। काठमाडौँ उपत्यकाभित्र रहेका काँठ क्षेत्रका बासिन्दाले यस्तै अनुभव गर्दै आएका छन्।
राजधानी नजिक भएर पनि आफूहरूलाई राज्यले कहिल्यै सुविधा नदिएको सो क्षेत्रका बासिन्दाको गुनासोे छ। हरेक राजनीतिक आन्दोलनमा काँठ क्षेत्रका नागरिकको योगदान महत्वपूर्ण रहँदै आएको छ। विसं २०६२÷६३ को आन्दोलनमा महत्वपूर्ण भूमिका निर्वाह गर्नुका साथै माओवादीले सञ्चालन गरेको जनयुद्धमा समेत काँठ क्षेत्रका २० भन्दा नागरिकले शहादत प्राप्त गरेका छन् तर नजिकै रहेको सिंहदरबारले कहिल्यै पनि काँठलाई आफ्नो नसम्झेको र सधैँ अपहेलना गरेको सो क्षेत्रका नागरिकको तितो अनुभूति छ।
‘भन्नलाई काठमाडौँ भन्ने मात्रै हो, तर हामीले कहिल्यै काठमाडौँवासी भए जस्तो अनुभव गर्न पाएनौ । हरेक निर्वाचनमा राजनीतिक दलका नेता तथा कार्यकर्ताले सो क्षेत्र सम्झन्छन् तर विजयी भएर गएको दिनदेखि निर्वाचित वा पराजित भएकाले समेत सो क्षेत्रलाई हेर्दैनन्’ काठमाडौँ फुटुङका हरिप्रसाद काभ्रेलीको भनाइ हो यो।
काँठ क्षेत्रले चक्रपथभित्र बस्ने नागरिकलाई दूध, फूल, हरियो तरकारी, खानेपानीसमेत उपलब्ध गराएको छ । सेवा र सहयोग सबै दिएको छ तर राजनीतिक नेतृत्वले कहिल्यै यो क्षेत्रलाई ध्यान नदिएको र विकास तथा भौतिक पूर्वाधारको क्षेत्रका कुनै उल्लेखनीय काम नगरेकोमा उनीहरूको आपत्ति छ।
काठमाडौँ गोठाटारका मिलन कार्की भन्छन् “सिंहदरबार हामी काँठमा बस्नेलाई कहिल्यै आफ्नो लागेन । नेताले चुनावमा उपयोग गरे, विकास निर्माणमा समेत सौतेलो व्यवहार भयो । राजनीतिक आन्दोलनमा महत्वपूर्ण भूमिका निर्वाह गरे पनि त्यसपछि कुनै पनि अर्थमा राज्यले हाम्रो भावनालाई सम्बोधन गर्न सकेन।”
प्रतिनिधिसभा र प्रदेशसभाको निर्वाचनको मिति नजिकिएको छ। विभिन्न राजनीतिक दलका नेता तथा कार्यकर्ता मत माग्दै राजधानीको काँठ क्षेत्रमा केन्द्रित भएका छन् तर स्थानीयले भने चित्तबुझ्दो प्रतिबद्धता राजनीतिक नेतृत्वसँग खोजेका छन्।
पानी पर्दा हिलो र घाम लाग्दा धुलोको समस्या भोग्नु परेकोमा स्थानीयले मत माग्न पुगेका उम्मेदवारलाई समस्या समाधानका लागि आग्रह मात्रै गरेका छैनन् आगामी दिन विगतको भन्दा फरक हुनुपर्ने अपेक्षा समेत गरेका छन्।
सरकारले काठमाडौँ उपत्यकाभित्रका अधिकांश नगर तथा नगरोन्मुख क्षेत्रलाई गाविसविहीन बनायो र विकासलाई युद्धस्तरमा अगाडि बढाउने घोषणा समेत ग¥यो तर राजधानी नजिक भएर पनि अपहेलितजस्तो भएर बस्नुपरेकामा उनीहरु खुशी छैनन्।
राजधानी नजिकका गाँगलफेदी, आलापोट, भद्रवास, डाँछी, मूलपानी, गोठाटार, फुटुङ, काभ्रेस्थली, धर्मस्थली, जितपुरफेदी, टोखा, खड्काभद्रकाली जस्ता स्थानमा अझै पनि विकासले गति लिन सकेको छैन।
ती स्थानमा लामो समयदेखि बस्दै आएका मानिस बाहिरी जिल्लाबाट आउनेको बाहुल्यताका कारण अल्पमतमा पर्दै गएका छन्। वैज्ञानिक योजनको अभावमा वर्षेनी बढ्दै गएको बस्तीका कारण ती स्थानसमेत अव्यवस्थित बस्ती र कंक्रिटको शहरका रूपमा बदलिएका छन्।
बसाँइ सराइ बढेसँगै बस्ती अव्यवस्थित बन्दै गएको पृष्ठभूमिमा त्यसलाई व्यवस्थित गर्ने मुद्दा कुनै पनि दलका उम्मेदवारसँग नरहेको स्थानीयको गुनासो छ । उनीहरूले राजनीतिक प्रतिबद्धता, लगानीको स्रोत र उपलब्धता मात्रै होइन, देखिने गरी विकासको प्रतिफलसमेत चाहेका छन् । काठमाडौँ क्षेत्र नं ३ मा वाम गठबन्धनका उम्मेदवार कृष्ण राई काँठ क्षेत्रको विकास र राष्ट्रिय आवश्यकता नै आफ्नो प्रमुख राजनीतिक मुद्दा भएको बताउछन्।
सो क्षेत्रबाट गत संविधानसभाको दोस्रो निर्वाचनमा नेकपा एमालेका तर्फबाट रामेश्वर फुयाँल विजयी भएका थिए। स्थानीयवासीले ‘घर घरमा खानेपानी, टोल टोलमा ढल र सडक’ जस्ता कामलाई योजनाबद्ध रूपमा अगाडि बढाउनुपर्ने माग राखेको र आर्थिक, सामाजिक समृद्धि, व्यवस्थित बस्ती विकास, वातावरण संरक्षण र सुशासनलाई केन्द्रबिन्दुमा राखेर जुन उम्मेदवारले योजना ल्याउँछ उसैलाई मत दिने बताउँदै आएका छन्।
नेपाली काँग्रेसका तर्फबाट काठमाडौँ क्षेत्र नं २ का उम्मेदवार दीपक कुइँकेल आफू स्थानीय पनि भएको र काँठ क्षेत्रको मतदाताको भावनालाई आत्मसात् गरेको बताउछन्।
उनले बत्तीमुनि अध्याँरो भनेजस्तै भएका काँठ क्षेत्रका जनतालाई राहत र आशा जगाउन आफू मैदानमा खडा भएको जानकारी दिए। काँठ क्षेत्रलाई पर्यटकीय क्षेत्रको विकास, भौतिक पूर्वाधारले युक्त बस्ती, शिक्षा, स्वास्थ्यमा समान पहुँच तथा कृषिउपज उत्पादनमा बढोत्तरी गर्ने आफ्नो योजना रहेको भन्दै काठमाडौँ क्षेत्र नं ६ का वाम गठबन्धनका उम्मेदवार झक्कुप्रसाद सुवेदी काँठ क्षेत्रले विगतदेखि भोग्दै आएको अपहेलनालाई सम्बोधन गर्ने आफ्नो कार्यसूची रहेको उल्लेख गरे।
काँठ क्षेत्रका बस्तीमा बाह्रै महिना सहज यातायात सञ्चालन हुने गरी कच्ची सडकको स्तरोन्नति, कृषि, पर्या पर्यटन र बाग्मती एवं मनोहरा नदीमा प्रदूषण कम गर्ने तथा पानीका मूलको संरक्षण गर्नेतर्फ विशेष ध्यान दिनुपर्ने स्थानीयको माग छ।
सरकारले पछिल्लो पटक उपत्यका विकास प्राधिकरणमार्फत ‘स्याटेलाइट सिटी’ निर्माणको पहलसमेत गरेको छ। उपत्यकामा काँठ क्षेत्रमा चारवटा स्याटेलाइट सिटी निर्माण एक लाख रोपनीको क्षेत्रमा समेट्ने तयारी गरेको छ।
त्यस्ता सिटीमा आधारभूत आवश्यकताका सबै सेवा सुविधा पु¥याउने सरकारको लक्ष्य छ । सरकारले काठमाडौँको निश्चित क्षेत्रमा केन्द्रिकृत विकासलाई फराकिलो बनाउन त्यस्तो अवधारणा सारे पनि काम नभएकोमा स्थानीयले उम्मेदवारसँग गतिलो प्रतिबद्धता खोजेका हुन्।
काठमाडौँ क्षेत्र नं ७ का अर्का उम्मेदवार रामवीर मानन्धर स्थानीयको माग र चाहानालाई सम्बोधन गर्ने गरी योजना बनेको र आफूले मतदातालाई सो विषयमा स्पष्ट प्रतिबद्धता जनाएको बताउछन्। रासस
नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो, सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा पठाउनु होला।