काठमाडौं- आगामी निर्वाचनमा नेपाली कांग्रेसले प्रतिनिधित्व गरेको लोकतान्त्रिक मोर्चा तथा नेकपा एमाले र माओवादी केन्द्रको वाम गठबन्धनलाई लिएर विभिन्न अड्कलबाजी चलिरहेको बेला भारतका लागि नेपालका पूर्वराजदूत रुक्मशमशेर राणाले मधेसवादी दलले ल्याउने मतले नेपाली राजनीतिको दिशा तय हुने बताएका छन्।
नेपाल लाइभसँगको विशेष अन्तर्वार्तामा उनले दुई चरणको प्रतिनिधिसभा र प्रदेशसभाको समानुपातिक निर्वाचनमा मधेसवादी दल मुख्य ‘फ्याक्टर’ रहेको बताए। मधेसवादी दलले आगामी निर्वाचनमा राम्रो मत ल्याए मुलुक एकपल्ट फेरि तरंगित हुने, नभए पुरानै ढाँचामा देश अगाडि बढ्ने उनको भनाइ छ।
नेपाली कांग्रेसका संस्थापक नेता सुवर्णशमशेर राणाका छोरासमेत रहेका रुक्मशमशेरलाई कांग्रेसले २०४८ सालमा माथिल्लो सदनमा नियुक्त गरेको थियो। उनीसँग नवीन अर्यालले गरेको कुराकानीः
अहिले देश निर्वाचनमय भएको छ, यसलाई कसरी विश्लेषण गर्नुहुन्छ?
मान्छेले अनेक दृष्टिकोणले कुरा गरिरहेका छन्। एकापट्टि नेपाली कांग्रेसले नेतृत्व गरेको प्रजातान्त्रिक गठबन्धन छ, अर्कोतर्फ एमालेले नेतृत्व गरिरहेको वाम गठबन्धन। मानिसहरुले जे–जस्तो विश्लेषण गरे पनि म दुइटा कुरा देख्छु। पहिलो, निर्वाचन जितेर पहिलो र दोस्रो हुने दल भनेको कांग्रेस र एमाले नै हो। तर, यसपालि मधेसी ‘फ्याक्टर’ ले महत्वपूर्ण काम गर्छ भन्ने मलाई लाग्छ। मधेसी पार्टीले निर्वाचनमा कस्तो नतिजा ल्याउँछन्, यसपछि नेपाली राजनीतिको दृश्य स्पष्ट हुन्छ।
कांग्रेस र एमाले २०४६ सालदेखि नै परस्पर प्रतिस्पर्धी पार्टी हुन्। त्यसैले मधेसवादी दलले जित्यो भने मुलुक तरंगित होला। नभए पुरानै ढाँचामा देश चल्छ। सामानुपातिकतर्फको भोटले पहाडमा भन्दा मधेसमा धेरै अर्थ राख्छ। यहाँ ठूलो जनसंख्या छ।
माओवादी केन्द्रको अवस्था के होला?
मलाई लाग्छ, माओवादीलाई एमालेले उद्धार नै गर्यो। उनीहरुले अपेक्षा गरेअनुसारको ठूलो नतिजा नआउन सक्छ। फेरि जुन किसिमले उनीहरु ‘वाम एकता’ भनिरहेका छन्, निर्वाचनपछि त्यो फुट्न पनि सक्छ। एमालेले माओवादीलाई कसरी वाम गठबन्धनमा बाँधेर राख्न सक्छ, त्यसले दुवै दलको भविष्य निर्धारण गर्छ। यदि गठबन्धनलाई मजबुत गरेर लगे भने अन्तर्राष्ट्रिय रुपमा उनीहरुको आवाज ठूलो हुनेछ।
नेपालमा वामपन्थीहरुको रोग नै फुट्ने देखिएको छ, यो सम्भव होला?
यही त विडम्बना छ। फेरि माओवादी पार्टी ‘प्रेडिक्ट’ नै गर्न नसक्ने भएर निस्किएको छ। राजनीतिमा ‘इलास्टिक’ जस्तो धेरै तन्किनुलाई राम्रो मानिँदैन। माओवादीको यही व्यवहारका कारण वाम गठबन्धन लामो जान्छ भन्नेमै शंका छ। माओवादीले सैद्धान्तिक कुरामा आफूलाई स्थिर बनाउनै सकेको छैन। युद्ध लड्दा, सामन्ती राज्यसत्ता ध्वंश पार्ने भन्ने आकर्षक नारा थियो, उनीहरुको। त्यसका लागि कुनै सिद्धान्त चाहिँदैन। तर, खुला राजनीतिमा पार्टीलाई जीवन्त राख्न मुलभूत सिद्धान्त पनि चाहिन्छ, राजनीतिक संस्कार पनि। यी दुवै कुरामा उनीहरु चुकेका छन्। त्यसैले आज उनीहरुमाथि प्रश्न उठ्दैछ, जनयुद्धको नाममा त्यत्रा नेपालीहरु किन मार्यो? यो निकै गम्भीर प्रश्न हो।
तर, अहिले वाम एकताको लहर छ नि?
मलाई लाग्दैन। आफ्नो कार्यकर्तालाई थुमथुम्याउन पार्टीहरुले सबै किसिमको ‘प्रोपोगन्डा’ गर्छन्। यसपालि अचम्म लाग्ने नतिजा निस्किन सक्छ। केही ठूला नेता हार्ने सम्भावनालाई पनि नकार्न सकिन्न।
यसपालि टिकट वितरणलाई लिएर चर्को आलोचना भइरहेको छ नि?
यो आम नेपालीहरुको प्रवृत्ति हो। टिकट पाउने खुसी हुन्छन्। नपाउने दुःखी। अहिले ६ सय जनाको प्रतिनिधिसभा खुम्चिएको छ। त्यसैले सिट त घट्नै नै भयो।
तर, पार्टीमा डनगिरी हाबी भयो...
यो कुनै एक राजनीति पार्टीको मात्र समस्या होइन। देशकै स्थिति यस्तो छ। फेरि प्रजातान्त्रिक व्यवस्था अभ्यास गर्ने पार्टीहरुले यसलाई टिकट दिने, यसलाई नदिने भनेर कसरी भन्न सक्छ। हो, यस्तो प्रवृत्तिलाई रोक्न कडा कानुन पास गर्नुपर्यो। कि पार्टीले पहिले नै निर्धारण गर्नुपर्यो।
यो निर्वाचनलाई भारतले कसरी हेरेको होला?
हाम्रो दुर्भाग्य, यहाँ निर्वाचन छ, चीन र भारतले कसरी लेला भनिरहेका छौं। भारतको त्यति ठूलो चासो भए जस्तो मलाई लाग्दैन। प्रदेश २ मा उनीहरुको केही चासो हुन सक्छ। किनभने मधेसी मुद्दाका कारण लामो समय तराई ‘डिस्टर्ब’ भयो। त्यहाँको उग्रपनाले उनीहरुलाई पनि प्रभाव पारेको छ। त्यसैले उनीहरु २ नम्बर प्रदेशमा स्थिरता चाहन्छन्।
नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो, सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा पठाउनु होला।
![सय दिने प्रगति विवरण सार्वजनिक गर्दै प्रधानमन्त्री केपी ओली [प्रत्यक्ष प्रसारण]](https://nepallive.net/uploads/posts/500X300/kllllllllll-1729675876.jpg)
![Nepal Live Samachar नेपाल लाइभ समाचार, भदौ १९ [भिडियाे]](https://nepallive.net/uploads/posts/500X300/samachar++-1725458095.jpg)
![प्रधानमन्त्रीसँग प्रश्नोत्तर [प्रत्यक्ष प्रशारण]](https://nepallive.net/uploads/posts/500X300/PMM-(1)-1718866650.jpg)
![भारत भ्रमणबारे प्रतिनिधि सभा बैठकमा जवाफ दिँदै प्रधानमन्त्री प्रचण्ड [प्रत्यक्ष प्रशारण]](https://nepallive.net/uploads/posts/500X300/prachanda-sansad-1710309847.jpg)
![Nepal Live Samachar नेपाल लाइभ समाचार, जेठ ३० [भिडियाे]](https://nepallive.net/uploads/posts/500X300/samachar++-copy.jpg-30-1718203418.jpg)
