जब चर्को घाम अस्ताउने बेला हुन्थ्यो, तब ऊ सडकको एकछेउमा उदाउने गर्थ्यो। सधैँ कालिकानगरको एक कुनामा आफ्नो ठेला लगाएर बसेको हुन्थ्यो।
उसले बेच्ने परिकारमा चाहिँ फुल्की,समोसा र तरकारी हुन्थे।कहिलेकाहीँ पकौडा पनि हुन्थ्यो। मैले थाहा पाएसम्मऊ प्रायःयहीँ आफ्नो ठेला लागएर बसेको देख्थेँ।
ठेलामा ठूला अक्षरमा लेखेको थियो, ‘फुल्की एण्ड चाट सेन्टर।’ पहेँलो पृष्ठभूमिमा निला अक्षरले लेखिएका ती अक्षरले धेरैलाई आकर्षित गर्थे सायद।त्यहाँ सधैँ खाजा खानेहरूको घुइँचो हुन्थ्यो।
ऊ कालो वर्णको थियो। प्रायः निलो धोती लगाउँथ्यो। दाह्री चाहिँ महिना दिनमा काट्थ्यो कि! पातलो ज्यानमा बाक्लो जुँगा र घुम्रिएको कपाल हेर्दा घरबेटीको स्टारगोल्ड च्यानलमा आउने कुनै साउथ फिल्मको भिलेनजस्तै लाग्थ्यो।
उमेर मेरै बुबाको जति हुनुपर्छ भनेर अनुमान लगाउँथे।तर,उसैलाई कहिल्यै सोधिनँ।
ग्राहकहरुको भिड लागेको दिन उसको कालो अनुहारपनि उज्यालिन्थ्यो।कहिलेकाहीँ ग्राहक कम भएकोबेला भने उसको अनुहारमा झन् कालो थपिन्थ्यो।ऊ चुपचाप घोरिएर बसेको हुन्थ्यो।
‘परदेशी परदेशी जाना नहीँ’ ऊ प्रायः यही गीत गुन्गुनाउँथ्यो। उसको गीत सुनेर ग्राहक मुसुमुसु हाँस्थे।
००
बुटवल कालिका नगरको कालिका उच्च माविमा ८ कक्षामा भर्ना भएको थिएँ। मेरो भाइ मिलन ५ कक्षामा भर्ना भएको थियो।हामी पहिला मिलन चोकमा बस्थ्यौँ। पछि स्कुल नजिक हुन्छ भनेर कालिका नगरमा डेरा सर्यौँ।
कालिकानगर बसाइँ सरेको चौथो दिन। साँझपख म एक्लै हावा खान बाटोतिर निस्किएको थिएँ।हामी बस्ने कोठाको गल्ली हुँदै म बाहिरिएँ। टहल्दै म केही पर पुगेँ। चारैतिर हेर्न थालेँ। बाटोभन्दा पर रहेको ठेलामा मेरा आँखा पुगे।
फुल्की बेच्ने मान्छेको अनुहारमा अनायासै मेरा आँखा झोसिए।
कालो वर्णकोउसको अनुहारले भन्दा बेच्न राखेको खानेकुराले मेरो ध्यान तान्यो। ठेलामा बेचिएका खानेकुरा खाने रहर भएर आयो। उसले बडो छिटो छिटो आफ्नो ग्राहकको माग पूरा गर्दै थियो। म बाटो क्रस गरेर केही खाने उद्देश्यले उतै गएँ।
‘भैया,फुल्की खाम न’ पुग्नासाथ मैले आफ्नो खाने इच्छा व्यक्त गरेँ। सबैले ‘भैया’ ‘भैया’ भनेको सुनेर मैलेपनि त्यही शब्दले सम्बोधन गरेको थिएँ।उसले मलाई बडो अजिब तरिकाले हेर्यो।
अनि अरुको मागलाई ध्यान दिन थाल्यो। मलाई उसले वास्तै गरेन। म उभेको उभिएैँ भएँ। सायद एउटा फुच्चेले गरेको यस्तो सम्बोधन उसलाई मन परेन होला।
‘फुल्की खाम न।’ दोस्रोपटक मैले ‘भैया’ शब्द हटाइदिएँ।उसले मलाई पुलुक्क हेर्याे। केही नबोली उसले छिटोछिटो नुन, मसला, खुर्सानी हालेर फुल्की बनायो। मलाई दियो।
उसले दिएको फुल्की लिएर म खान थालेँ। खाउन्जेल उसले ग्राहकलाई गरेको नम्र व्यवहार नियालिरहेँ। ऊ ग्राहकहरूको इच्छा बमोजिम परिकार बनाएर दिन्थ्यो। फुल्की निक्कै मिठो थियो।
खाइसकेपछि मूल्य सोधेँ।बीस रुपैयाँ रहेछ।मैले उसको हातमा जतनसाथ बीस रुपैयाँ थमाइदिएँ। यो पटक ऊ नरिसाओस् भन्नेमा म सतर्क थिएँ।
अर्को पटक म र मेरो भाइ मिलन त्यही पुग्यौँ। त्यो साँझ खासै भिड थिएन।ऊनिराश देखिन्थ्यो।पहिलेकोजस्तो चमक उसको मुहारमा भेटिनँ। उसले पहिले हामीलाई पुलुक्क हेर्याे। आफूले लगाएको धोतीलाई अलि माथि सार्दै सोध्यो, ‘के खानुहुन्छ हजुर?’
‘दुई ठाउँमा चाट दिनुस न अंकल।’ मैले जवाफ फर्काएँ।आजभने उसलाई अंकल भनेको मन परेछ क्यार!मायालु तरिकाले नजर डुलायो।दुइटा प्लेट झिकेर समोसालाई मिच्यो। अनि तरकारी राखेर त्यसमाथि नुन,खुर्सानी राख्न भ्यायो।चाटले भरिएको प्लेट हाम्रो हातमा थमाइदियो।
हामी खान थाल्यौँ। उसले हामीलाई नै हेरिरहेको रहेछ। अनि मतिर हेरेर सोध्यो, ‘कहाँ बस्नुहुन्छ?’ ‘यतै। उः त्यो गल्लीभित्र जानुपर्छ,’ मैले ओठ चुच्चोपार्दै हाम्रो कोठामा जाने गल्लीतिर इसारा गरेँ। उसले निकैबेर उता हेरिरह्यो। ‘को सँग बस्नुहुन्छ?’ केहीबेरको मौनता पश्चात उसले सोध्यो।
‘जेठानहरुसँग बस्छु,’ मैले जवाफ फर्काएँ।हामी त्यसबेला मामाको छोराहरूसँग बस्थ्यौँ। मेरो जवाफ सुनेर ऊ मुसुमुसु हाँसिरह्यो।
‘भनेसी बिहे पनि गर्नुभयो तपाईंले?’ ऊ मलाई हेर्दै अझै हाँसेझै गरिरह्यो।मैले केही कुरा बुझिनँ।भाइ र म एक–अर्कालाई घरिघरि हेर्न पुग्थ्यौँ अनि घरि उसलाई पनि हेर्थ्यौँ।
‘जिस्काएको मात्र हुँ। हाम्रोतिर पनि पहाडबाट आएका मगर छन्।बिहे नगरेपनि मामाको छोरालाई जेठान भन्छन् तिनीहरू।’ उसले अर्को ग्राहकलाई फुल्की दिँदै भन्यो।
मगर समाजमा हुर्केको हुनाले अरु समुदायको चालचलन बारे मलाई थाहा थिएन। हाम्रो समाजमा भने मामाको छोरालाई जेठान भन्ने चलन अझै कायमै छ।
विस्तारै ग्राहक जम्मा हुँदै गए। हामी चाटको चालीस रुपैयाँ तिरेर हिँड्याँै।जाँदाजाँदैसुन्दर ठूला अक्षरले लेखिएको ‘फुल्की एन्ड चाट सेन्टर’ को छेउमा एउटा नाम देख्यौँ ‘प्रो.आरमान’।
हामीले अनुमान गर्योँ, ‘यो नाम उसैको होला।’
त्यसपछि हामी उसलाई आरमान अंकल भनेर चिन्न थाल्यौँ। तर उसको अगाडि यो नामले कहिल्यै बोलाएनौँ।
हामी स्कुल छुट्टी भएर कोठामा आएपछि गृहकार्य गर्दथ्र्याैँ। गृहकार्य सकेपछिसिधै उसको ठेला अघिल्तिर पुग्थ्यौँ। हाम्रो रेष्टुरेन्टमा खाजा खाने बानी थिएन।
कोठामै केही बनाएर खान्थ्यौँ।नभए उसको फुल्की,चाट र कहिलेकाहीँ पकौडा खाएर चित्त बुझाउँथ्यौँ।
उसकोमा पाइने परिकार ताजा र स्वादिष्ट हुन्थ्यो।अरुकोभन्दा सफा पनि हुन्थ्यो।फेरि उसले आफ्नो ग्राहकहरुसँग गर्ने व्यवहार पनि कम भावनात्माक हुन्थेन।हामीलाई त झन् ऊ सन्चो विसन्चोसमेत सोध्न भ्याउँथ्यो।
‘बाबु कतिमा पढ्नुहुन्छ?’ एकदिन उसले सोध्यो।त्यसदिन म एक्लै गएको थिएँ। ‘८ कक्षामा अंकल,’ मैले छोटो जवाफ फर्काएँ।म खानमै व्यस्त थिएँ ।ऊ केहीबेर घोत्लिरह्यो।
‘अनि हजुरको भाइ?’
‘पाँचमा’
‘कहाँ पढ्नुहुन्छ?’
‘यहीँ कालिकामा।’ म वार्तालाप टुङ्ग्याउन चाहन्थेँ।छोटो उत्तर दिएँ।
‘स्कुल राम्रो छ?’ ऊ मसिनो आवाजमा बोल्यो।मैले अझै अर्को प्लेट थपेँ।
‘मेरो पनि एउटा लड्का छ हजुरजस्तै।गाउँमा आठमै पढ्छ,’ ऊ आफैं बहकिन थाल्यो।
उसको छोराको नाम आरमान थियो। तर, हामी भने उसलाई आरमान अंकल भन्थ्याैँ। अघि नै भनिसकेको छु, उसको सामुभने होइन। उसको नाम पनि कहिल्यै सोधेनौँ।
ऊ हाम्रो सामु आफ्नो आरमानको कुरा गरिरहन्थ्यो।आरमान प्रायः बिरामी भइरहन्थ्यो।उसलाई बेलाबेलामाअस्पताल लगिरहनु पर्थ्यो। उसको उपचारकै लागि पनि ऊ निक्कै मेहनत गरिरहेको थियो।
उसले आरमानलाई कहिल्यै हरेस खान दिएन। आफूले दु:ख गरेरै भए पनि आरमानलाई धेरै पढाउँछु भन्थ्यो।
उसले हामीलाई ग्राहकको रुपमा कहिल्यै हेरेन।सधैँ आफ्नै नजिकको मान्छेलाई जस्तो व्यवहार गरिरह्यो।मैले त्यसबेला प्रेम बुझेको थिइनँ।तर, ऊ हामीलाई आफ्नो प्रेमकहानी सुनाउँथ्यो।गाउँकै स्कुलमा पढ्दा एकजनासँग उसको गहिरो प्रेम बसेछ।
दुवैले एक–अर्कालाई धेरै माया गर्थे।तर,बीचमा जात बाधक बनिदियो।सानै उमेरमा अन्तरजातीय बिहे गरे। परिवारले साथ दिएनन्।परिवारले घर,अंश समेत दिन नमानेपछि पति पत्नी भएर एउटा सानो छाप्रो बनाए।
जुन कुनै महलभन्दा कम अमूल्य थिएन उनीहरूका लागि।पछि उसले जीवनसंगीनी र उनको गर्वमा भएको नाबालक सन्तान छाडेर कतार उड्न बाध्य भयो।
आरमान जन्मेको केही समयपछि ऊ नेपाल फर्कियो। त्यसपछि ऊ फर्केर गएन।‘छोरा र श्रीमतीको मुख हेरेरै जीवन निर्वाह गर्छ’ु भन्ने सोचेर उसले व्यवसाय सुरु गर्याे।
ऊ आफ्नो ग्राहक नभएको मौकामा आफ्नो थुप्रै किस्सा सुनाउँथ्यो। गालामा आँसु पोखिन्थे। आँसु पुछ्दै भन्थ्यो, ‘मेरो लड्कालाई धेरै पढाउने हो।उसको डाक्टर पढ्ने इच्छा छ।तपाईंहरू पनि राम्रोसँग पढ्नुहोला।’
आफ्नो दुःखको बेला आफ्नो मान्छेहरूले साथ नदिदाको पीडा कस्तो हुन्छ!उसको मुहारमा प्रष्ट पढ्न पाइन्थ्यो।
उसले हाम्रो पढाइमा पनि खुब चाँसो दिन्थ्यो।हाम्रो परीक्षाफल प्रकाशित हुँदा सोध्ने गर्थ्यो। अनि आरमानको पढाइमा भएको प्रगतिबारे बेलाबेला सुनाइरहन्थ्यो।
ऊ हामीलाई आफ्नै छोराजस्तै व्यवहार गथ्र्याे। सधैँ पढ्न हौसल्ला दिइरहन्थ्यो।एकहिसाबले बुटवलको अपरिचितहरूको भिडमा ऊ अभिभावक झैँ लाग्थ्यो।
००
बुटवल बसाइले आफ्नो पहिलो वार्षिकोत्सव मनाउने तरखरमा थियो। यता मेरो र उता आरमानको जिल्लास्तरीय (कक्षा आठको) परीक्षा चल्दै थियो। परीक्षा भएपनि म पसलमा गइरहन्थेँ। परीक्षाकै बारेमा हाम्रो कुराकानी हुन्थ्यो।आरमानले आठ पास गर्यो भने उसलाई बुटवलमै पढाउने कुरा गर्थ्यो।
मेरो परीक्षा चल्दै थियो। दुई दिनदेखि उसलाई त्यो ठाउँमा देखिनँ। लगातार उसलाई भेट्न नपाएपछि मन खल्लो भएर आयो।उसले ठेला लिएर आएन।उसको सम्झनाले मलाई भोक लाग्न छाड्यो।
करिब पाँच दिनपछि परीक्षा सकिएको दिन बल्ल उसलाई देखेँ।ऊ निराश देखिन्थ्यो।
‘अंकल,कहाँ जानुभाथ्यो यत्रो दिन?’ मैले जानेबित्तिकै सोधेँ।
‘बाबु,फेरि मेरो लड्का बिरामी भएछ। हस्पिटल राखेछ उसलाई। पूरा परीक्षा पनि दिन पाएन,’ उसको आँखाबाट आँसु खसे। मैले केही भन्न सकिनँ।उसको रुन्चे अनुहार देखेर मेरो मन पनि बेस्सरी चिमोटियो।
भोक लागेर गएको थिएँ। उसको कुरा सुनेर भोक बिर्सिएछु। केहीबेरपछि उसले के खाने भनेर सोध्दा पो सम्झेँ। मैले चाट खाने मनसाय व्यक्त गरेँ।
खाउन्जेल उसको मलिन अनुहार हेर्दा पनि माया लागेर आयो। मेरो मन त्यहाँ स्थिर भइरहन सकेन। त्यसपछि मैले चाँडो चाँडो चाट सिध्याएँ। खल्तीबाट पाँच सयको नोट झिकेँ। म सँग खुद्रा पैसा थिएन। त्यही पैसा उसलाई दिएँ। उसले पहिले पैसा समायो अनि हेर्न थाल्यो। उसले आफूसँग यसको बाँकी फिर्ता दिने पैसा नभएको बतायो। मैले त्यो पैसा राख्न भनेँ। बरु पछि दिनु भनेँ। उसले मानेन।
धेरै दिनदेखि व्यापार बन्द थियो। छोरोको उपचारको लागि अस्पतालमा खर्च गरिरहेको थियो। उसले आफ्नो मेहनतको पैसा लिन कहिल्यै छोडेन।अनि फोकटको पैसा आफूले कहिल्यै राखेन। मेरो पाँच सयको नोट मलाई दिँदै भन्यो, ‘भोलि दिनुहोला।’
रातभरि निद्रा लागेन।भोलि कहिले होला अनि उसको बीस रुपैयाँ बुझाउँछु भन्ने कुराले मन छटपटिरह्यो। भोलिपल्ट प्राक्टिकल एक्जाम सकाएर म उसकोमा गएँ।
आज भने गोजीमा टन्नै खुद्रा बोकेर गएको थिएँ।तर, उसलाई त्यहाँ देखिनँ।उसलाई कुरिरहेँ।कुर्दाकुर्दै रात पर्यो तर ऊ आएन।म उसको बीस रुपैयाँ र एकभारी गह्रौं मन लिएर फर्किएँ।
परीक्षाको सबै चरण सकियो।नतिजा नआउँदासम्मको लागि भनेर भोलिपल्टै गाउँ फर्कियौँ।तर, त्यसपछि हामी बुटवल फेरि गएनौँ।गाउँकै विद्यालयमा म र भाइ कक्षा ९ र ६ मा भर्ना भयौँ।त्यसपछि उसलाई कहिल्यै भेटिनँ र भेट भएको पनि छैन।
००
आजकल जब बुटवल पाइला टेक्छु तब यही कुराले सताउँछ।त्यो बीस रुपैयाँले मेरो मनमा यसरी डेरा जमाएर बसेको छ कि मैले उसको बीसौं खर्बभन्दा बढीको विश्वासघात गरेको छु जस्तो लाग्छ।
जब कालिकानगर पुग्छु तब म उसैलाई खोज्छु। उसको त्यही ठेला कतै होला भनि हेर्छु तर उसलाई कतै देख्दिनँ। आफ्नै मन उसको फुल्कीको रसजस्तै अमिलो भएर आउँछ।
अहिले रोड विस्तार भएपछि उसको त्यो ठेला राख्ने ठाउँमा पनि गाडी गुडेको छ। गाडीसँगसँगै ऊ जस्तै धेरैको सपनाहरू पनि गुडेको छ।तर, उसको सपना पूरा भयो वा भएन थाहा छैन।
तर, मेरो मनमा गडेर बसेको आशाको धरहरा भने अझै ढलेको छैन।मलाई पूर्ण विश्वास छ।एकदिन म उसलाई भेट्नेछु।मेरो आरमान अंकललाई भेट्नेछु।उसको त्यो उधारो बीस रुपैयाँ तिर्नेछु। त्यो उधारो विश्वास फेरि चुक्ता गर्नेछु।तर, उसले मेरो बीस रुपैयाँको बारेमा कुरा गर्नेछैन।
मलाई छोराजस्तै मानेर माफ गरिदिनेछ।मेरो काँधमा धाप मार्नेछ अनि भन्नेछ, ‘बाबु, मेरो लड्काले डाक्टरी पास गर्यो। अहिले ठूलो अस्पतालमा डाक्टर भएको छ। उसैले भनेर त्यो फुल्की बेच्ने काम पनि गर्न छोडेको छु।आजकल मेरा सबै आफन्तहरू हाम्रो एकदमै ख्याल गर्छन्।’
नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो, सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा पठाउनु होला।