काठमाडौं– भारतमा हालै डेनमार्कका औषधि उत्पादक कम्पनी नोवो नर्डिस्कले ओजेम्पिक औषधि सार्वजनिक गरेको छ।
यो औषधि विशेषगरी टाइप २ मधुमेहको उपचारका लागि विकसित गरिएको थियो। तर यसको प्रयोग तौल घटाउन (फ्याट लस) का लागि दुनियाभर चर्चा हुने गरेको छ।
सन् २०२३ मा द लैंसेट डायबिटिज एण्ड एन्डोक्राइनोलोजीका प्रकाशित एक अध्ययनका अनुसार भारतमा करिब १० करोड १० लाख मानिसलाई मधुमेहको समस्या छ। जसमध्ये अधिकांशलाई टाइप २ मधुमेह छ, जुन तिव्र गतिमा बढीरहेको बीबीसीले उल्लेख गरेको छ।
स्वास्थ्य मन्त्रालय राष्ट्रिय स्वास्थ्य मिसन (एनएचएम) मुधमेह रोग चुनौतीको रुपमा बढदै गइरहेको दाबी गर्छ। मधुमेहको उपचारमा प्रयोग हुने केही नयाँ औषधि (विशेषगरी जीएलपी–१ आधारित) अब फ्याट लस ड्रग्स को रुपमा पनि चर्चामा छ।
वास्तवमा जीएलपी–१ एक प्राकृतिक हर्मोन हो, जुन आन्द्राबाट निस्कछ। र, इन्सुलिन स्रावलाई बढाएर पाचनप्रणालीको गतिलाई कम गराउँछ। यसले भोक कम गराएर चिनीलाई नियन्त्रण गर्नमा मद्दत गर्दछ। हिजोआज यो औषधि टाइप २ मधुमेह र तौल घटाउनका लागि इन्जेक्सन या ट्याबलेटको रुपमा लोकप्रिय भइरहेको छ।
फोर्टिस सी डक सेन्टर अफ एक्सीलेन्स फर डायबिटिजका अध्यक्ष डा अनुप मिश्रा भन्छन्, ‘भारतमा टाइप २ मधुमेहको बढ्दो बोझ एक किसिमको पब्लिक हेल्थ इमरजेन्सी हो।’
म्याक्स हेल्थकेयरमा एन्डोक्राइनोलोजी र डायबिटिज विभागका अध्यक्ष डा अम्बरीश मित्थल भन्छन्, ‘नयाँ आएको सेमाग्लुटाइड (ओजेम्पिक/वेगोवी) र तिरजेपाटाइड (माउन्जारो) जस्ता औषधि तौल घटाउन निकै प्रभावकारी दखिएको छ। वास्तवमा यो औषधिले चिनीलाई नियन्त्रण मात्र नगरी भोकलाई कम गरी पेट भरिएको जस्तो महसुस गराउँछ। यसले १५ देखि २० प्रतिशतसम्म तौल घट्न सक्छ।’
के भन्छ विश्व स्वास्थ्य संगठन ?
सन् २०२५ डिसेम्बरमा विश्व स्वास्थ्य संगठन डब्लुएचओले मोटोपनाको उपचारका लागि जीएलपी–१ औषधिको प्रयोगका विषयमा पहिलो पटक निर्देशिका जारी गरेको छ। डब्लुएचओले मोटोपनालाई एक पुरानो र बारम्बार फर्किने रोगको रुपमा मानेको छ।
डब्लुएचओको अनुसार जीएलपी–१ औषधिको प्रयोग वयस्कमा मोटोपनाको लामो समयको उपचारको लागि प्रयोग गर्न सकिन्छ। तर उनीहरुलाई स्वस्थ आहार, नियमित व्यायाम र चिकित्सकको निगरानीका साथमा मात्र प्रयोग गरिनुपर्छ।
डब्लुएचओको महानिर्देशक डा टेड्रोस गेब्रेयेसस भन्छन्, ‘औषधिले मात्र यो स्वास्थ्य संकटलाई अन्त्य गर्न सकिदैन। तर जीएलपी–१ को औषधिले लाखौ मानिसलाई मोटोपना नियन्त्रण गर्नमा मद्दत गर्न सक्छ। र, यसबाट हुने नोक्सानलाई पनि कम गर्न सक्छ।’
फ्याट लस ड्रग्स के हो र यसले कसरी काम गर्छ ?
डा अम्बरीश मित्थलका अनुसार हाम्रो शरीरमा जीएलपी–१ को एक प्राकृतिक हर्मोन हुन्छ। यो खाना खाँदा आन्द्राबाट निस्कन्छ। यसले भोकलाई नियन्त्रण गर्छ। पेटलाई विस्तारै खाली हुन दिन्छ र इन्सुलिनको माध्यमबाट ब्लड सुगर नियन्त्रण गर्नमा मद्दत गर्दछ।
यो औषधि अमेरिकाको एफडीए र युरोपको स्वास्थ्य एजेन्सीबाट मोटोपनाको उपचारका लागि पनि स्वीकृति पाइसकेको उनले बताए। सामान्यतया बीएमआई ३० वा सोभन्दा माथि भएका या जीवनशैलीमा गरिएको परिवर्तनबाट पनि अपेक्षित सुधार नभएका व्यक्तिका लागि चिकित्सकहरुले यो औषधिको सुझाव दिने गरेको उनी बताउँछन्।
यो औषधिले तौल घटाउने मात्र नभई स्वास्थ्यमा पनि सुधार हुने दाबी गर्ने गरिएको छ। उनले यी औषधिलाई कस्मेटिक सम्झनु गतल भएको बताउँछन्।
यो औषधिले टाइप २ मधुमेह प्रभावकारी नियन्त्रण गर्ने उनले बताए। तौल घटेपछि ह्रदयघात या स्ट्रोकको खतरा २० प्रतिशतसम्म कम हुने, फ्याटी लिभरमा सुधार र मिर्गौलासँग सम्बन्धी जटिलताबाट बच्न मद्दत मिल्ने उनले बताए।
साइड इफेक्ट र अपनाउनुपर्ने सावधानी
डा मित्थल यस औषधिबाट हुने साइड इफेक्टका बारेमा पनि चेतावनी दिन्छन्। सुरुवातमा ४० देखि ५० प्रतिशत मानिसमा पेटसँग सम्बन्धित समस्या हुन सक्छ। जस्तै मन आत्तिनु, वान्ता हुनु, एसिडिटी, पेट फुल्नु, कब्जियत या झाडापखाला।
तिव्र गतिमा तौल घट्दा २० देखि ४० प्रतिशतसम्म माशंपेशी पनि कम हुन सक्ने उनी चेतावनी दिन्छन्। यसबाट बच्न पर्याप्त मात्रा प्रोटिन र स्ट्रेन्थ तालिम गर्नैपर्ने उनी सुझाउँछन्।
औषधि बारे थप चेतावनी दिँदै उनी भन्छन्, ‘यो हर कोहीको लागि होइन। पातलो व्यक्ति, टाइप १ मधुेमह, प्याङक्रियाटाइटिस या थाइराइड, क्यान्सर भएका बिरामीका लागि यो ठिक हुँदैन। भारतमा यसको उच्च मूल्य र सीमित उपलब्धता पनि अर्को चुनौती हो।’
सामाजिक सञ्जाल र देखावटीको दबाबमा कयौँ मानिसले तौल घटाउन यसलाई छिटो छरितो माध्यमका रुपमा मेडिकल आवश्यक बिना प्रयोग गरिरहेको प्रति उनी चिन्ता व्यक्त गर्छन्।
- बीबीसी हिन्दीबाट साभार
नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो,
सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा
पठाउनु होला।
-1764146706.png)
-1763721444.png)
