काठमाडौँ- “तपाईंहरु हामीलाई राहत दिन आउनुभएको हो?”, बाढीपीडितको अवस्थाबारे स्थलगत रिपोर्टिङ गर्न जाँदा ललितपुर महानगरपालिका–२५ फूलबारीमार्ग बस्ने सविता माझीले प्रश्न गरिन्।
“होइन नि, हामी त तपाईंहरुको अवस्थाबारे रिपोर्टिङ गर्न आएको।” यो जवाफले एक्कासी अध्याँरो मुहार लगाएर माझीले भनिन्यो, “ए, खानेकुरा दिन कोही आएछ कि भनेर नि।”
काखमा ६ महिनाकी दूधेबालक च्यापेर कोही राहत दिन आएको हो कि भन्ने आशाले बाटो निहालिरहेकी थिइन् उनी। तर हामी राहत बाँड्ने मान्छे नभएको थाहा पाएपछि भनिन्, “अरु पनि आउँछन् यसरी नै। सोधेर जान्छन्। तर कोही राहत लिएर आउँदैनन्।”
सात दिनदेखि राम्रोसँग खानसमेत नपाएपछि शरीर कमजोर भएको उनको गुनासो छ। “आफूले खान नपाएर दूध नआएपछि ६ महिने छोरी पनि भोकले रोहिरहन्छिन्”, माझी भन्छिन्, “अर्को पनि बच्चा छ, उसलाई के खुवाउनु? आफू त भोकै पनि केही समय बिताउन सकिएला, यी बच्चाहरु मान्दैनन्। रुन्छन्। के गर्नु?” बाढीले बस्ने बासै उठाएको पनि साता दिन हुन लाग्यो। न बासको ठेगान छ, न गाँसको भन्दै टिलपिल टिलपिल आँखाभरि आँसु लिएर उनले भनिन्, “बाढीले त बचायो, भोकले पो मरिन्छ कि क्या हो।”
सोही स्थानका चर्तुमान माझीलाई पनि कोही नयाँ मान्छे आएको देख्दा राहत नै आयो की भन्ने आशा लाग्दोरहेछ। अहिले कसैले केही दिए साँझ के खाएर गुजारा टार्ने होला? भन्ने चिन्ताले सताउने गरेको दुखेसो सुनाउँछिन् उनी। “अहिले त न बस्ने बास छ, न खानका लागि गाँस छ, लगाउन त बरु यही शरीरमा भएको एकसरो लुगाले केही दिन कटाउन सकिएला। तर मुख्य खानेकुरै भएन”, उनी भन्छिन्, “नखाएर कति दिन बिताउन सकिएला?”
अहिले बस्नका लागि आवास र खानका लागि मात्रै व्यवस्था भए पनि हुन्थ्यो नी झैँ लाग्छ, उनलाई। “अरु ठूलो आशा र सपना पनि छैन, त्यही खान पाए र बस्न बासको माग गरेका त छौँ नि”, माझी भन्छिन्, “पछि त दुःख गरेर पनि कमाइएला र ऋण पनि तिरौँला। बाँच्न त बाँचियो भन्ने लागेर ऋण पनि खोजेँ तर कसैले पत्याएनन्।” कोठा भाडा तिरेर बस्छु भन्नेहरुका लागि कतै कोठा नभएको उनी सुनाउँछिन्। “भए पनि एक्कासी महँगो बनाएका छन्”, उनी भन्छिन्।
सोही टोलमा बस्ने सविता माझी बाढीको भेलले थुपारेको हिलोमा केही त भेटिन्छ कि भन्ने आशामा हिलो माटो खोतल्दै थिइन्। केही थान भाँडा भेटिएछ। अरु त सबै भेलसँगै बगाएर लगेछ। “कसैले राहत दिएमा यही भाँडामा पकाउन पाइन्छ नि,” उनी भन्छिन्, “सबै लग्यो बाढीले। धन्न ज्यान त बच्यो।”
माझी पनि राहत आउला कि भन्ने आशामा बसेकी छिन्। “बाढीले ज्यान त बचायो। खान नपाएर मर्न चाहिँ नपरोस्”, उनी भन्छिन्, “बच्चा छ। भोकाउँछन्, रोइहाल्छन्। के गर्नु।”
फूलबारीमार्गकै नदी किनारामा बस्दै आएकी छिन्, गङ्गा थापा पनि। उनले यस्तो किसिमको विपद् आउला भनेर कहिल्यै कल्पनासमेत गरेकी थिइनन्। “रातको ३ बजेको थियो, शौचलालय जान भनेर ब्युँझिएछु, पानी त भुइँभरि रहेछ। तीन छोराछोरी र श्रीमान्लाई पनि ब्युँझाए। भागाभाग भयो”, उनी भन्
छिन्, “एकैछिनमा त आँखै अगाडि बस्ने बासै बगायो। धन्न भाग्यले बाँचियो।”
मानिसबाहेक सबै चिजहरु बगाएर लगेपछि उनलाई पनि खान, लाउन र बस्न धौधौ भइरहेको छ। अरुको घरमा भाडा माझेर जीवन गुजारा चलाउँदै आएकी थापा लागि यतिबेला मानिस बाँच्नका लागि एकदमै आधारभूत आवश्यक वस्तु गाँस, बास र कपासकै जोहो गर्न गाहे भइरहेको गुनासो सुनाउँछिन्। उनको परिवारले अहिले छिमेकीसँग मागेर खाइरहेको र डोलेश्वर स्कुलको पेटीमा बास बसेको उनको भनाइ छ।
वडा नं २५ नै बस्ने सीता थापा मगरलाई आजभोलि कोही मानिस आएर राहत दिए पनि हुनेझैँ लाग्छ। “हामी भएको ठाउँमा कोही नआउन्। रित्तो हात त कोही पनि नआए नी हुन्थ्योझैँ लाग्छ। राहत लिएर चाहिँ कोही किन आउँदैनन्?,” उनले भनिन्।
ललितपुरस्थित नख्खुको मेडिसिटी हस्पिटलको बायाँपट्टी साइडमा टेकमाया श्रेष्ठको घर छ। शुक्रबार रातको २ बजेतिर हल्लाखल्ला मच्चियो। के भएको रहेछ भनेर उठेर हेर्दा टोलैभरि नख्खु खोला छिरिसकेछ। भागेर बाहिर जान ठाउँसमेत नभएपछि सबै जम्मा भएर छतमा बसेको उनी सुनाउँछिन्।
ललितपुरका यी क्षेत्रहरु मात्रै होइन, गोदावारी नगरपालिकामा पनि असर पुगेको छ। नगरपालिकाकी उपप्रमुख मुना अधिकारीलाई पिडितहरुले गरेको फोन उठाउन आजभोलि भ्याइनभ्याइ छ। “कतै हाम्रो मान्छे हराएको छ, खोजिदिनुस्, कतै मान्छे पुरिएको छ, शव निकालिनुस्, कतै पानी आएन त कतै राहत आएन भन्ने सर्वसाधारणको गुनासो हुन्छ, फोन आइरहन्छ”, उनी भन्छिन्न्छ, “हाम्रो क्षेत्र पनि ठूलो छ नी छ त, हामी बस्तीबस्ती हिँडिरहेका छौँ, सबै ठाउँमा पुग्नै भ्याइएको छैन।”
उनका अनुसार गोदावारी नगरपालिकामा मात्रै हालसम्म गत शुक्रबार र शनिबारको मनसुनी विपद्बाट २३ जानाको मृत्यु भएको छ भने बेपत्ता भएका पाँच जनाको खोजी कार्य जारी छ।
दक्षिण ललितपुरको महाँकाल गाउँपालिकाको गोटीखेल मानिखेललगायतका क्षेत्रहरुलाई पनि बाढी पहिरोकै कारण तहसनहस बनाएको छ। हराबरा क्षेत्र एक्कासी बगरमा परिणत भएको छ। बाढी, पहिरोका कारण बाटो नै पुरिदिएपछि उक्त क्षेत्रमा राहत तथा उद्धारका लागि जान समेत नसकिने अवस्था भएको बताउँछन्, ललितपुरस्थित महाङ्ककाल गाउँपालिकाका प्रमुख प्रशासकीय अधिकृत अशोक बिष्ट।
ललितपुरका प्रमुख जिल्ला अधिकारी तुलसीबहादुर श्रेष्ठले राहत विरणका काम सुरु भइसकेको जानकारी दिए। “हामीले पहिरोको कारण यातायात सञ्चालन हुन नसकेको क्षेत्रहरु ललितपुरको दक्षिण भेगका महाङ्ककाल र बागमती गाउँपालिकामा हेलिकप्टरमार्फत राहत वितरण गरेका छौँ,” उनले भने, “स्थानीय तहसँगको समन्वयमा धमाधम राहत वितरणको काम भइरहेको छ।”
समयमा नै खाद्यान्न तथा स्वच्छ खानेपानी पिडितले नपाउँदा जनस्वास्थ्यमा समेत गम्भीर असर पर्नसक्ने बताउँछन्, जनस्वास्थ्यविद् डा समिर अधिकारी। “कति जनाले खानापछि खाने औषधि प्रयोग गर्न सक्नुहुन्छ, खानै नपाए औषधि कसरी खाने? सुत्केरी तथा बिरामीलाई अझै शरीरमा पौष्टिक तत्व नपुगेर असर परिरहेको हुनसक्छ”, उनले भने।
नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो,
सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा
पठाउनु होला।
