तपाईंले ९० को दशकका विज्ञापनहरू हेर्नुभएको छ भने टिभीमा लुनाको विज्ञापन याद होला। जहाँ एकजना आफ्नो दुई पाङ्ग्रे गाडी चलाउँदै भन्छन्, ‘आऊ, मेरो लुना।’
वा फेभिकोलको विज्ञापन, जहाँ एक व्यक्तिले भन्छन्, ‘ यो फेभिकोलको बलियो जोड हो, जुन फुट्दैन।’
यी विज्ञापनमा काम गर्ने अभिनेताको नाम हो, राजकुमार हिरानी। त्यही राजकुमार हिरानीले यतिबेला अभिनेता शाहरुख खानसँग फिल्म ‘डंकी’ बनाए। यी ती निर्देशक हुन्, जो फिल्ममा अनौठो मुद्दा बुन्न सिपालु छन्।
आफ्ना फिल्महरूमा, उनी बिरामीलाई जादुई चुम्बन दिन्छन् जसले उसलाई मानसिक र शारीरिक रूपमा निको पार्छ। कहिलेकाहीँ लेख र पुस्तकहरूबाट गान्धीजीको नाम लिन्छन् र गान्धीलाई ‘बन्दे में है दम’ भन्ने साहस पनि गर्छन्।
र कहिलेकाहीँ ‘थ्री इडियट्स’मा डिग्री होइन सपनाको पछि दौडने चाहना जगाउँछन्। ‘पीके’ फिल्ममा एलियनमार्फत् पृथ्वीवासीलाई धर्मको पाठ दिन्छन्। भारतका वरिष्ठ फिल्म पत्रकार रामचन्द्रन श्रीनिवासन २० वर्षमा पाँचवटै फिल्म सुपरहिट बनाउने हिरानी एक मात्र निर्देशक भएको बताउँछन्।
हिरानीको हिट सूत्र
उनका हरेक फिल्म सफल बनाउनुको कारण के हो? बीबीसीका मधु पालसँग कुरा गर्दै वरिष्ठ फिल्म विश्लेषक गिरीश वानखेडे भन्छन्, ‘उनका फिल्ममा हास्यका साथै सामाजिक विषय पनि छन्।’
वानखेडेका अनुसार राजकुमार हिरानीजस्ता फिल्म सम्पादकबाट निर्देशक बन्ने मानिसको फिल्ममा केही फरक हुन्छ। त्यस्ता व्यक्तिहरूको फिल्ममा एक विशेष प्रकारको सहजता हुन्छ, स्क्रिप्टमा उनीहरूको पकड हुन्छ।
‘हिरानीको लेखनमा समाजका गम्भीर विषयलाई हास्यव्यङ्ग्यका साथ उठाउने कला छ। कथा यति सरल छ कि तपाईं यसमा हराउनुहुन्छ,’ उनी भन्छन्, ‘पीके निकै गम्भीर फिल्म थियो। तर हिरानीले आफ्नो पटकथाले मनोरञ्जनात्मक बनाएका छन्।’
‘मुन्नाभाई’ पनि एक साधारण कथा थियो। तर तपाईंलाई अझै पनि यसको पात्रहरू याद छन्। हिरानीले दर्शकहरूलाई के मन पर्छ भनेर बुझ्छन्। सबैभन्दा महत्त्वपूर्ण कुरा त उनी जोखिम लिन डराउँदैनन्।
यो अनौठो संयोग पनि हो। २० वर्षअघि डिसेम्बरमा हिरानीको पहिलो फिल्म ‘मुन्नाभाई एमबीबीएस’ रिलिज भएको थियो। त्यसका लागि हिरानीले शाहरुख खानसँग कुरा गरेका थिए।
त्यतिबेला शाहरुख ‘देवदास’ को सुटिङमा थिए। तर उपचारका कारण शाहरुखले ‘मुन्नाभाई’ गर्न सकेनन्।
तर, दुबैले फिल्मको कथाको बारेमा धेरै कुरा गर्थे। तपाईले ‘मुन्नाभाई’ को अन्तिम क्रेडिटमा शाहरुखको नाम पनि देख्नुहुनेछ।
‘थ्री इडियट्स’ राजकुमार हिरानीको सफल फिल्म मध्येको एक हो।
‘मुन्नाभाई एमबीबीएस’, ‘लगे रहो मुन्नाभाई’, ‘थ्री इडियट्स’, ‘पीके’ र ‘सञ्जु’ यी सबै फरक किसिमका फिल्म थिए।
सर्किट, भाइरस, फुनसुख वाङडु जस्ता फिल्मका पात्र पनि बेजोड थिए भने संवाद पनि चुस्त थिए।
उदाहरणका लागि, जब मुन्नाभाईको चरित्रले एबीबीएस पढ्दै गर्दा भन्छ, ‘यो त २०६ टाइपको हड्डी मात्र हो, यसलाई भाँच्दा जनताले के सोच्थे?’
वा मृत्युको यो दर्शन ‘जब जीवनमा समय कम हुन्छ, दोहोरो जीवन दोहोरो हुन्छ’।
वा ‘थ्री इडियट्स’ का फरहान (माधवन) जब भन्छन्, ‘साथी फेल हुँदा दु:ख लाग्छ, तर साथी प्रथम हुँदा झन् पीडा हुन्छ।’
वरिष्ठ फिल्म पत्रकार रामचन्द्रन श्रीनिवासनका अनुसार शाहरुख जस्ता सफल स्टार र हिरानीजस्ता निर्देशकको ‘डंकी’ मा एकसाथ आउनु विशेष कुरा हो।
हिरानीको व्यक्तिगत जीवनको बारेमा कुरा गर्दा, भारत–पाकिस्तान विभाजनपछि उनको सिन्धी परिवार पाकिस्तानबाट आगरा पुग्यो र नागपुरमा बसोबास गर्यो। जहाँ उनका बाले टाइपराइटिङ सिकाउन थाले।
स्कुल सकिएपछि राजकुमार हिरानी इन्जिनियरिङमा भर्ना भएनन्। उनले कमर्स र सीए पढ्न थाले, तर अंकगणित बुझ्न सकेनन्।
‘थ्री इडियट्स’का फरहान कुरैशी (आर माधवन)ले आफ्नो बुबालाई भनेका थिए, ‘म इन्जिनियरिङ बुझ्दिनँ। रेन्चोले धेरै राम्रा कुरा भने। जुन काममा रमाइलो लाग्छ, त्यसलाई आफ्नो पेसा बनाऊ। त्यसपछि काम काम रहन्न, खेल जस्तो लाग्छ।’
राजकुमार हिरानीले पनि बालाई त्यही कुरा भने र बुवाले एकदमै सहज भएर भने, ‘त्यसो भए पढाइ नगर।’
त्यसपछि बुबाको सल्लाहमा हिरानी पुणेको फिल्म इन्स्टिच्युट गए। पहिलो वर्ष निर्देशनमा भर्ना नभए पनि दोस्रो वर्षमा एफटीटीआईमा सम्पादनमा भर्ना भए।
सम्पादनको कलाले राजकुमार हिरानीले फिल्मी करिअरको जग बसाले। जहाँ उनले छोटो फिल्महरू सम्पादन गर्न थाले र त्यसपछि विज्ञापनहरू बनाए।
जब विधु विनोद चोपडाले ‘१९४२ अ लभ स्टोरी’ बनाइरहेका थिए, हिरानीले त्यो फिल्मको प्रोमो पाए। सन् २००० मा हिरानीले ‘मिशन कश्मीर’ सम्पादन गर्ने अवसर पाए र त्यहीँबाट उनले आफ्नै फिल्म बनाउने निर्णय गरे।
करिब एक वर्षसम्म हिरानीले कुनै काम गरेनन्। मेडिकल कलेजमा अध्ययनरत आफ्ना वास्तविक साथीहरूको वरिपरी घुम्ने कथामा मात्र काम गरिरहे।
अनिल कपुर, विवेक ओबेरोयदेखि शाहरुखसम्मका धेरै चरण पार गर्दै राजकुमार हिरानीले संजय दत्तसँग पहिलो फिल्म ‘मुन्नाभाई एमबीबीएस’ बनाए। रोचक कुरा के छ भने यो फिल्ममा सञ्जय दत्त सुरुमा जिमी शेरगिलको भूमिकामा थिए।
हिरानी आलोचनाभन्दा बाहिर पनि छैनन्। सञ्जय दत्तको जीवनीमा आधारित फिल्म ‘सञ्जु’ रिलिज हुँदा रणवीर कपूरको कामको प्रशंसा भएको थियो भने समीक्षकहरूले यसलाई मनोरञ्जनात्मक फिल्म भनेका थिए।
तर हिरानीका धेरै फ्यानले यसलाई ‘प्रोपगाण्डा फिल्म’ भने।
‘सञ्जु’को आलोचना
फिल्म समीक्षक अन्ना भेट्टिकाडले २०१८ मा फर्स्टपोस्टका लागि लेखेको उनको फिल्म समीक्षामा भनिन्, ‘रणवीर कपूरले अचम्मको काम गरेका छन्। तर यो बेइमान सञ्जय दत्तको बायोपिक हो।’
‘राजकुमार हिरानी र अभिजात जोशीले सञ्जय दत्तको जीवनबाट छानिएका तथ्यहरू लिएका छन् र ती तथ्यहरूलाई आफ्नो प्रेममा भिजाएर नायकलाई पर्दामा ल्याएका छन्।’
‘सञ्जय दत्तका कमजोरीहरू, जुन पहिले नै परिचित छन्। त्यसलाई हल्का कमेडी शैलीमा प्रस्तुत गरिएको थियो। यो दुर्भाग्यपूर्ण छ कि हिरानी जस्ता निर्देशकले धेरै उत्कृष्ट फिल्महरू दिएका छन्।’
गिरीश वानखेडे भन्छन्, ‘कतिपयले सञ्जुको आलोचना गरेका थिए कि विवादित र जीवित स्टारमा कसरी फिल्म बन्न सक्छ।’
‘जेल गएको व्यक्तिको कथामा वीरता थपिएको प्रचारजस्तै थियो तर हिरानीले यो चुनौती स्वीकार गरी सफल पारे।’
फिल्म ‘डन्की’का निर्माता तथा निर्देशक राजकुमार हिरानी हुन्। शाहरुख खान, तापसी पन्नु र विक्की कौशलले अभिनय गरेको यो फिल्म २१ डिसेम्बरबाट हलमा रिलिज भयो।
राजकुमार हिरानीले सम्पादकको रूपमा आफ्नो करिअर सुरु गरे र आजसम्म उनी आफ्ना फिल्महरू आफैं सम्पादन गर्छन्।
फिल्मको कथा पनि उनले आफ्ना पार्टनर अभिजात जोशीसँग मिलेर आफैं लेख्छन्। अहिले उनको आफ्नै प्रोडक्सन हाउस पनि छ।
कुनै समय बलिउडमा राज कपूर, ऋषिकेश मुखर्जी जस्ता सेलिब्रेटीहरू थिए जसको क्रेडिटमा लेखिएको थियो, ‘निर्देशक, निर्माता, पटकथा, सम्पादक।’
यी सबैलाई एकअर्कासँग तुलना गर्ने विषय होइन। तर आजको समयमा राजकुमार हिरानी पनि यो योग्य सूचीमा परेका छन्।
आफ्नै फिल्म ‘थ्री इडियट्स’को संवाद सम्झिएझैं, ‘बच्चा, काबिल बन,काबिल बन, सफलताले छिट्टै पिछा गर्नेछ।’
(बीबीसी हिन्दीबाट)
नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो, सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा पठाउनु होला।
-1734881645.png)
![सय दिने प्रगति विवरण सार्वजनिक गर्दै प्रधानमन्त्री केपी ओली [प्रत्यक्ष प्रसारण]](https://nepallive.net/uploads/posts/500X300/kllllllllll-1729675876.jpg)
![Nepal Live Samachar नेपाल लाइभ समाचार, भदौ १९ [भिडियाे]](https://nepallive.net/uploads/posts/500X300/samachar++-1725458095.jpg)
![प्रधानमन्त्रीसँग प्रश्नोत्तर [प्रत्यक्ष प्रशारण]](https://nepallive.net/uploads/posts/500X300/PMM-(1)-1718866650.jpg)
![भारत भ्रमणबारे प्रतिनिधि सभा बैठकमा जवाफ दिँदै प्रधानमन्त्री प्रचण्ड [प्रत्यक्ष प्रशारण]](https://nepallive.net/uploads/posts/500X300/prachanda-sansad-1710309847.jpg)
![Nepal Live Samachar नेपाल लाइभ समाचार, जेठ ३० [भिडियाे]](https://nepallive.net/uploads/posts/500X300/samachar++-copy.jpg-30-1718203418.jpg)
