मध्य–भोटेकोशीको काम सकिन ९ महिना बाँकी, सरकार बल्ल क्षति निर्धारण समिति बनाउँदै

पूर्वाधार

सुरेन्द्र बजगाईं आइतबार, साउन २२, २०७९ ११:२७

काठमाडौं– सिन्धुपाल्चोकको मध्य–भोटेकोशी जलविद्युत् आयोजनाको काम सकिन अझै एक वर्ष लाग्ने भएको छ।

आयोजनाका प्रशासकीय अधिकृत रामराज रायकाअनुसार आयोजनाको सम्पूर्ण काम पूरा हुन थप एक वर्ष लाग्ने भएको हो।

आगामी वर्षको वैशाख महिनामा तीन युनिटमध्ये एक युनिटलाई सञ्चालनमा ल्याउने आयोजनाको लक्ष्य छ। रायकाअनुसार हालसम्म ड्याम निर्माणको काम करिब–करिब सकिएको भए पनि पावरहाउस निर्माण तथा सुरुङ हाइड्रो मेकानिकल सामानहरुको कमिसनिङ र टेस्टिङको काम भने बाँकी रहेकाले थप एक वर्ष समय लाग्ने भएको हो।

‘अहिले ड्यामको काम ९५ देखि ९७ प्रतिशत काम सकिएको छ,’ राय भन्छन्, ‘अहिले पावर हाउसको काम भइरहेको छ। अहिले पावर हाउसको काम पनि भइरहेको छ। अहिले पावर हाउसको इलेक्ट्रो मेकानिकाल सम्बन्धी काम भारतको एन्ड्रीज हाइड्रोपावरले गरिरहेको छ।’

रायकाअनुसार हालसम्म उक्त आयोजनाको सिभिलको काम लगभग सकिएको छ। अब हाइड्रो मेकानिकल सामानहरुको कमिसनिङ तथा टेस्टिङको लागि काम हुने उनले बताए।

उनी भन्छन्, ‘अब टनेलको सबै लाइनिङको काम हुँदै छ। यहि रफ्तारमा काम हुने हो भने एक वर्षमा सबै काम सकिने छ। आयोजनामा जम्म ३ वटा युनिट छन्। अब आउने वैशाखसम्म एउटा युनिट सञ्चालन गर्ने टार्गेट नै छ।’

सन् २०१४ को सुरुआतमा निर्माण सुरु भएको मध्य–भोटेकोशी आयोजना सन् २०१७ को अन्त्यमा सम्पन्न गर्ने लक्ष्य लिइएको थियो।

तर, जुरे पहिरो, भूकम्प, बाढीपहिरो, बाँध स्थल निर्माण जग्गा समयमा उपलब्ध गराउन नसक्नु र ठेकेदारले अपेक्षाकृत रुपमा काम गर्न नसक्दा आयोजनाको काममा ढिलाइ भएको राय बताउँछन् ।

उनकाअनुसार आयोजना कोभिड–१९ को महामारीका कारण पनि समयमै काम हुन नसकेको हो। उक्त आयोजना सम्पन्न गर्नको लागि नेपाल विद्युत् प्राधिकरणका कार्यकारी निर्देशक कुलमान घिसिङले पनि चासो देखाएका थिए।

घिसिङले २०७४ साल पुसमा नै काम २ वर्षभित्र सक्न निर्देशन दिएका थिए। १२ अर्ब २८ करोड अनुमानित लागत रहेको उक्त आयोजनामा कर्मचारी सञ्चय कोषले ऋण प्रवाह गरेको छ।

चिलिमे कम्पनीको अगुवाईमा निर्माण भइरहेको आयोजनामा प्राधिकरण, सिन्धुपाल्चोकका चार लगानीकर्ता कम्पनी, कर्मचारी सञ्चय कोषका सञ्चयकर्ता, सिन्धुपाल्चोकका स्थानीय नागरिक तथा सर्वसाधारणको लगानी छ।

आयोजना इपिसी (इन्जिनियरिङ, खरिद तथा निर्माण) मोडलमा निर्माण ठेक्का दिएको थियो। अमेरिकी डलरको मूल्यमा वृद्धि हुँदा आयोजनाको लागत तोकिएकोभन्दा खासै असर नगर्ने उनी बताउँछन्।

‘ठेकेदारले ढिलो काम गर्‍यो भने मात्रै लागत वृद्धि हुने हो,’ उनी भन्छन्, ‘नत्र इपिसी मोडलमा काम गर्दा मूल्यमा असर गर्दैन्। हामीलाई जुरे पहिरोले मुख्य समस्यामा पार्‍यो। भोटेकोशीको बाढीले इलेक्ट्रोमेकानिकाल स्टोरेज गरेको सामान भारतबाट ल्याउनु पर्ने भएकाले समय लाग्यो।’

उक्त सामानको बीमा गरेको भएकाले मर्मत गर्नको लागि भारत नै लैजानुपर्ने हुँदा निर्माण कार्य ढिला भएको राय बताउँछन्।

यता समयमा निर्माण सम्पन्न नहुनेको अर्को कारण सरकारले आयोजनाबाट उत्पादित विद्युत््लाई प्रसारण लाइनमा जोड्न आवश्यक परामर्श गर्ने समिति गठन ढिला गरिनु पनि भएको राय बताउँछन्।

प्रसारण लाइन आयोजना प्रभावित क्षेत्रको क्षतिपूर्ति निर्धारण समिति पनि सरकारले बिहीबार मात्रै गठन गरेको छ।

१२० मेगावाट विद्युत् उत्पादन हुने उक्त आयोजनाले अबको १० महिनामा सम्पन्न गर्ने लक्ष्य लिएर काम अघि बढाइएको भएपनि सो अवधीमा काम सम्पन्न गर्न कठीन भएको राय बताउँछन्।

उक्त आयोजना निर्माण सम्पन्न भई उत्पादन हुने विद्युत् ४ किलोमिटर दुरीमा रहेको बाह्रबिसे सव–स्टेसनमा जोडिने गरि प्रसारण सम्झौता भएको छ। सव–स्टेसन सम्म आवश्यक प्रसारण लाइन निर्माणको काम भइरहेको रायले जानकारी दिए।

उक्त आयोजनाको सात हजार एक सय मिटरको सुरुङ एक हप्ता अगाडि ‘ब्रेक थ्रु’ भएको थियो। चिलिमे जलविद्युत् आयोजनाअन्तर्गत निर्माणधिन रहेको यो आयोजनाले स्थानीवासीसँगै देशकै जलविद्युत् क्षेत्रमा टेवा पुर्‍याउने अपेक्षा गरिएको थियो।

चिलिमे अन्तर्गत रहेका तीन आयोजनामा रसुवागढी, मध्य भोटेकोशी र साञ्जेन गरी ३ वटा आयोजना निर्माणधीन छन्। आयोजनाबाट वार्षिक रुपमा ५४ करोड २० लाख युनिट विद्युत् उत्पादन हुनेछ।

आयोजनाले विद्युत् बिक्रीबाट वार्षिक रुपमा २ अर्ब ९० करोड ४३ लाख रुपैयाँ आम्दानी गर्नेछ। तर, समयमा सम्पन्न नहुने जोखिम बढेकाले आयोजनाको खर्च बढ्ने तथा निर्माणमा थप समय लाग्ने देखिएको छ।

आयोजनाका प्रमुख प्रशासकिय अधिकृत राय भन्छन्, ‘हामीले वैशाखसम्म लक्ष्य लिएर काम गरेका छौं। तर, सरकारले गरेको ढिलाई र अन्य कारणले केही बढि समय लाग्ने देखिएको छ।’

नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो, सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा पठाउनु होला।