कोभिडका बिरामीलाई अक्सिजन आपूर्ति सहज गराउन सहयोग गर्ने भन्दै फलामे डन्डी तथा स्टिल उद्योगहले उद्योग नै बन्द गरेका छन्। डन्डी उत्पादन गर्दै आएका कतिपय उद्योग बन्द भइसकेका छन् भने कतिपय बन्द हुने क्रममा छन्। उद्योग बन्द भए पनि स्टक सामान भने बिक्री भइरहेका छन्।
कोभिडका बिरामीका लागि अक्सिजन अभाव हुन नदिन भन्दै सरकारले उद्योगीहरुसँग उद्योगमा भएको अक्सिजन सिलिन्डर फिर्ता गर्न भनेको थियो। व्यवसायीले पनि मानव जीवनरक्षाका लागि भन्दै अक्सिजन अभावमा उद्योग नचलाई सरकारलाई सहयोग गरिरहेका छन्।
अक्सिजन अभावसँगै शंकर समूहको जगदम्बा स्टिल, अम्बे समूहको अम्बे र जय अम्बे, पशुपति आइरन र हुलास वायर, कमला रोलिङ, आरती स्ट्रिप्स, मैनाबती स्टिल, प्रिमियर वायर, प्रिमियर स्टिल, श्री स्टिल, लक्ष्मी स्टिल बन्द भइसकेका छन्। यसरी उद्योग नै बन्द हुँदा उद्योगी तथा मजदुरलाई पर्ने समस्या, बजारमा डन्डी अभाव भई मूल्य बढ्ने अवस्था छ। यीनै विषयमा केन्द्रित रहेर नेपाल स्टिल रोलिङ मिल्स एसोसिएसनका अध्यक्ष साहिल अग्रवालसँग नेपाल लाइभले गरेको कुराकानीको सारसंक्षेप:
डन्डी तथा स्टिल उद्योग बन्द गर्ने निर्णय किन गर्नुभयो? के अहिले सबै उद्योग बन्द भएका हुन्?
जगदम्बा डन्डीको उत्पादन १५ दिनदेखि नै बन्द छ। जबसम्म अक्सिजनको अभाव कम हुँदैन तबसम्म उद्योग चल्ने कुरा रहँदैन। हामीले पनि बाहिरबाट अक्सिजन प्लान्टहरु झिकाएर सरकारलाई नै सहयोग गर्न कोसिस गरिरहेका छौं। अक्सिजन अभावको समस्या समाधान नहुँदासम्म हामी उद्योगीहरुले पनि अक्सिजन पाउन गाह्रो छ। त्यो बेलासम्म उद्योग अब चल्न सक्दैन।
डन्डी तथा स्टिल उद्योगमा अक्सिजनविना काम हुने कुरा सम्भव नै छैन। बिग्रिएका फलाम काट्न पनि अक्सिजन नै चाहिन्छ। भैरहवातिरका केही उद्योग केही मात्रामा चलेको सुनेको छु। पुरानो अक्सिजन स्टक भएका केही उद्योग केही कम क्षमतामा चलेका होलान्। कुनै ५० प्रतिशत, कुनै ३० प्रतिशत त केही २० प्रतिशतमा चलेका होलान्। चलेका उद्योग पनि अब धेरै दिनसम्म चल्ने अवस्था छैन। सबै पूरै ठप्प नै हुन्छ।
जबसम्म अक्सिजनको समस्या समाधान हुँदैन, त्यो बेलासम्म उद्योग बन्द नै रहन्छ। मानव जीवन बचाउनका लागि अक्सिजन खोजिरहेका बेला हामीले उद्योग चलाएर अक्सिजन अभावमाथि थप अभाव हुन दिनु हुँदैन, यो मानवीय र नैतिक रुपमा पनि उचित हुँदैन।
उद्योग बन्द भए पनि स्टकका सामान तथा बिक्री भइरहेको होला नि?
उत्पादन भएर स्टकमा रहेका सामान भने हामीले बेचिरहेका छौं। स्टकको मालले कति समय धान्न सकिन्छ त्यो दिनसम्म त बेच्ने हो। डन्डीमा हामी आत्मनिर्भर भइसकेको अवस्था छ। अहिले हाम्रो उत्पादन क्षमता उत्पादन भइरहेकोभन्दा दुईदेखि तीन गुणा बढी छ। जति डिमान्ड छ त्यो भन्दा बढी उत्पादन गर्न कुनै समस्या छैन।
डन्डी उद्योग बन्द हुँदै गर्दा विकास निर्माणका लागि स्टक डन्डीले कति समय थेग्न सक्छ?
यकीन डेटा छैन। स्टकमा डन्डी कति छ त्यसको पनि यकीन डेटा छैन। एकतिर डन्डी उत्पादनमा असर परेको छ। अर्कोतिर विकास निर्माणका काममा पनि असर परेको होला। निर्माणका काम पनि फुल फेजमा त चलेका छैनन्। यद्यपि, अहिलेको डिमान्डलाई हेर्ने हो भने उद्योग र बजारमा रहेको स्टक डन्डी तथा स्टिलले करिब दुई महिनाको मागलाई थेग्न सक्छ होला। बजारका व्यापारीले पनि केही मात्रामा स्टक राखेकै हुन्छन्। उद्योगमा पनि केही स्टक त अवश्य हुन्छ।
लामो समयसम्म उद्योग बन्द भएको अवस्थामा डन्डीको अभाव पनि हुने र मूल्य बढ्ने त हुँदैन?
अहिले उत्पादन बन्द भएको समयमा जुन नोक्सान भइरहेको छ, त्यो नोक्सान त छँदै छ। यसको मतलब यो हैन कि भोलि उत्पादन सुरु हुनेबित्तिकै यो नोक्सानीलाई कभर गर्न सक्छौं। त्यो भन्ने अवस्था पनि हुँदैन र रहँदैन पनि। त्यति बेलाको उत्पादन लागत हेरेर नै बजार मूल्य तय हुने हो। अब एक महिनापछि वर्षा पनि सुरु हुन्छ। विस्तारै निर्माणका काम घट्दै जान्छ। डिमान्ड पनि घट्छ नै। यसपालि सामान्य अवस्थामा जति नघट्न पनि सक्छ। अहिले काम गर्न नपाएकाहरुले पछि गर्न खोज्छन् होला। तर, अहिलको बन्दले गर्दा समग्रमा जनतालाई मार पर्दैन। पर्न दिन पनि हुँदैन भन्नेमा हामी सचेत छौं। तर, उद्योगलाई त नोक्सान अवश्य नै हुन्छ।
यो बन्दले समग्र उद्योगमा कति क्षति हुने अनुमान भएको छ?
डन्डी उद्योगमा मात्रै मासिक साढे एक अर्बदेखि दुई अर्ब रुपैयाँ घाटा हुनेछ। यसमा स्टिललाई पनि जोड्ने हो भने यो घाटा मासिक तीनदेखि साढे तीन अर्ब रुपैयाँसम्म पुग्छ।
रोजगारीमा प्रत्यक्ष असर परेका मजदुर कति संख्यामा छन्?
अवश्य पनि उद्योग बन्द हुँदा मजदुर वर्गमा समस्या आउँछ नै। अघिल्लो पटकको लकडाउनमा त सरकारले ५० प्रतिशत तलब दिने घोषणा गरेको थियो। तर, अहिले त्यो पनि भएको छैन। अहिले उद्योग बन्द हुँदा मजदुरलाई कति रकम दिने भन्ने विषयमा केही निर्णय भएको छैन। डन्डी तथा स्टिल उद्योगमा अहिले पनि १५ हजारभन्दा बढीले प्रत्यक्ष रोजगारी पाइरहेका छन्। अप्रत्यक्ष रुपमा लाखौं छन्।
वैशाख महिनाको त अधिकांश उद्योगले पूरै तलब दिएका छन्। दिँदै पनि छन्। अबको महिनामा उत्पादन नै नभइ उद्योग बन्द भएको अवस्थामा पूरै तलब दिन सम्भव छैन। बढी तलब खानेको बढी कटौती गर्ने र कम तलब खानेको केही रकम कटौती गरेर तलब दिनुपर्ने गरी अहिले उद्योगहरुले तयारी थालेका छन्।
नेपालमा डन्डी तथा स्टिलको माग कति छ?
नेपाली बजारमा गत वर्ष पनि कोरोनाका कारण माग कम भएको थियो। तर, यो वर्ष माग केही बढेको थियो। त्यसमा पनि अन्तिम तीन महिनामा ब्रेक लाग्दै छ। अघिल्लो वर्षमा भने १७ लाख टन थियो। यो वर्ष २० लाख टन डन्डी तथा स्टिलको व्यापार हुने अवस्था आएको थियो। अब यो अवस्थाले कति घट्छ त्यो चाँहि हेर्न बाँकी छ। भोलिको दिनमा अवस्था सहज हुँदै जाँदा डन्डी तथा स्टिलको माग वार्षिक ३० लाख टनसम्म पुग्छ।
नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो,
सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा
पठाउनु होला।
