उच्च सुरक्षात्मक अन्तःशुल्क स्टिकर टाँस्न सूर्य नेपाल बाधक

अर्थ समाचार

सविन मिश्र/शिव बोहरा/उत्तम काप्री आइतबार, माघ १८, २०७७ २०:२६

काठमाडौं- सबैभन्दा ठूलो चुरोट उत्पादक सूर्य नेपालले नेपालमा छापिएको अन्तःशुल्क स्टिकर प्रयोग गर्न अस्वीकार गरेको छ। आन्तरिक राजस्व विभागले जनक शिक्षा सामग्री केन्द्रमा छापेको अत्याधुनिक सेक्युरिटी फिचर्स (सुरक्षा विशेषता) भएको स्टिकर प्रयोग गर्न अस्वीकार गरेको हो।

आन्तरिक राजस्व विभागले तय गरेको सुरक्षा मापदण्डसहितको नयाँ स्टिकर जनक शिक्षाले आपूर्ति गर्न थालिसकेको छ। जनक शिक्षाले अहिले दैनिक ४० लाख थान स्टिकर छापिरहेको छ। यी स्टिकर अत्याधुनिक सुरक्षा फिचर्स जडित र क्युआर कोड स्क्यान गरेर जडान गर्ने खालका छन्।

जनक शिक्षाबाट छापिएका स्टिकर क्युआर कोड स्क्यान गरेर जडान गर्नुपर्ने व्यवस्था गरिएको छ। त्यस्ता स्टिकर क्युआर कोड स्क्यान नगरी टाँस्दा एउटै डाइप्लेट बनाएर करोडौँ थान नक्कली बनाउन सक्ने भएकाले विभागले स्क्यान गरेर मात्रै प्रयोग गर्न स्टिकर प्रयोग गर्ने सबै व्यवसायीलाई परिपत्र गरिसकेको छ।

विभागले चुरोट, गुट्खा, रक्सीसहित अन्तशुल्क स्टिकर लाग्ने वस्तुका उत्पादकलाई स्क्यानर मेसिन जडान गर्न भनेको थियो। सुरुमा सूर्य नेपालका उपाध्यक्ष रवि केसी स्वयं विभागमा उपस्थित भएर विभागले भनेअनुसारका सबै तयारी गर्ने बताए पनि स्टिक लगाउने बेलामा भने स्क्यानर मेसिन जडान गर्न नसक्ने जनाएको हो।

'जनक शिक्षामा स्टिकर छपाइ गर्ने भएपछि विभागले साउन १६ गते सबै सरोकारवालालाई बोलाएर यसका सुरक्षा विशेषता र उद्योगीले गर्नुपर्ने तयारीबारे जानकारी गराएको थियो, त्यतिबेला सहमत भएका व्यवसायीले अहिले काम गर्न सक्दैनौँ भनेर अर्थ मन्त्रालयमार्फत् विभागमा दबाब बढाएका छन्,' विभाग स्रोतले भन्यो, 'जानाजान चोरी हुने र राजस्व अपचलन हुने विषयमा विभाग पछि हट्न सक्दैन, उद्योग कसरी चलाउने त्यो उहाँहरूको कुरा हो।'

विभागले अन्तशुल्क स्टिकर लाग्ने वस्तु उत्पादकलाई नयाँ स्टिकरको विशेषता बताउँदै त्यसका लागि चाहिने स्क्यानर जडान गर्न भनेको थियो। सुरुमा सबै कम्पनीले सहमति जनाएको भए पनि स्टिकर लगाउने बेलामा सूर्य नेपालले स्क्यानर जडान गरी नयाँ स्टिकर लगाउन नसक्ने जनाएको हो। 'हामीले स्टिकर लगाउन सक्दैनौँ भनेका होइनौँ, स्क्यानर मात्रै लगाउन सकिँदैन भनेको हो,' सूर्य नेपालका उपाध्यक्ष रवि केसीले भने। अहिले स्क्यानर जडान संभव नभएको केसीको तर्क छ।

अन्तशुल्क स्टिकर छपाइसम्बन्धी खरिद प्रक्रियामा विवाद बढेपछि विभागले जनक शिक्षामार्फत् स्टिकर छपाइको काम अघि बढाएको थियो। विभागको पूर्ण अनलाइन अनुगमन प्रणालीको अधिनमा रही केन्द्रले स्टिकर छपाइ गरिरहेको छ। चुरोट, सुर्ती र गुट्खामा लगाउने गरी १ अर्ब थान स्टिकर छपाइ गर्ने तयारी विभागको छ।

विभागको आफ्नै अडान
आन्तरिक राजस्व विभागका अनुसार गत आर्थिक वर्षमा कूल कर राजस्व ७ खर्ब रूपैयाँ संकलन भएकोमा १ खर्ब रूपैयाँ अन्तशुल्क संकलन भएको छ। गत वर्ष कोभिड-१९ का कारण चैत ११ गतेदेखि लकडाउन हुँदा उद्योग बन्द भए र त्यसको प्रभाव राजस्व संकलनमा पनि पर्‍यो। स्टिकरमा खेलाँची गरेको अवस्थामा कूल कर राजस्वमा २० प्रतिशत योगदान दिने अन्तशुल्क नै गुम्ने अवस्था आउने विभागको बुझाइ छ।

'अहिले एक रूपैयाँ अन्तशुल्क गुम्यो भने भोलि त्यसले मूल्य अभिवृद्धि कर र आयकरसम्ममा असर पर्छ,' विभागकी उपमहानिर्देशक शिवादेवी दाहालले भनिन्, 'हामीले सुरक्षाका अधिकतम उपाय अवलम्बन् गर्नुपर्ने हुन्छ, विभागले त्यसमा सम्झौता गर्न सक्दैन।'

विभागले जनक शिक्षाबाट स्टिकर छापिएपछि त्यसलाई कार्यान्वयन उद्योगहरूको स्थलगत निरीक्षण गरेको थियो। त्यस निरीक्षणका क्रममा मात्रै सूर्य नेपालको आनाकानी विभागले थाहा पाएको थियो। 'क्युआर कोड स्क्यानरसहितको स्टिकर लगाउनुपर्छ भन्ने विषयमा सूर्य नेपालका रविजीले नै सबैभन्दा पहिले सहमति जनाउनु भएको थियो, तर अहिले सुरक्षाका उपाय अपनाउनु पर्छ भनेपछि उहाँ हच्किनु भयो,' विभागका एक अधिकारीले नेपाल लाइभसँग भने।

नयाँ स्टिकर कस्तो?
विदेशी कम्पनीसँग स्टिकर खरिद गर्न नसक्ने भएपछि विभागले स्वदेशमै छपाइको बन्दोबस्त गर्‍यो। स्वदेशमा छपाइ अघि बढाउने भएसँगै विभागमाथि स्टिकरको गुणस्तर र त्यसमा समावेश हुने सुरक्षणात्मक उपाय व्यवस्थापनका विषयमा चर्को दबाब थियो। त्यसैअनुसार विभागले वस्तुमा टाँसिएका स्टिकर क्युआर कोड रिडरबाट अनिवार्य स्क्यान गराउनुपर्ने व्यवस्था गर्‍यो।

यसअनुसार विभागबाट गएका प्रत्येक स्टिकर चुरोटको बट्टामा टाँसिने बित्तिकै कम्पनीमा जडान भएको स्क्यानरले अनिवार्य स्क्यान गर्छ। जसको वास्तविक समयको विवरण विभागमा जडित प्रणालीमा थाहा हुन्छ। प्रत्येक स्टिकरमा विशेष नम्बर जडान हुने भएकाले स्टिकर रिड हुने बित्तिकै त्यो विवरण विभागले थाहा पाउँछ। विशेष किसिमको क्युआर कोड रिडरले समेत रिड गर्ने गरी सुरक्षात्मक उपाय अपनाइएको छ।

यो स्टिकर चुरोटको बट्टामा लाग्ने बित्तिकै स्वचालित मेसिनले नै त्यो प्रयोग भैसकेको ठहर्छ। जसका कारण त्यही नम्बरको स्टिकर नक्कली बनाएर अर्को बट्टामा टाँस्ने संभावना रहँदैन। विभागले तयार गरेको विशेष किसिमको यो प्रणाली कार्यान्वन गर्न सबैभन्दा ठूलो बाधक नै अहिले सूर्य नेपाल देखिएको छ। सूर्य नेपालका केसीले यो स्टिकर रिडर तत्काल जडान गर्न संभव नहरेको भन्दै अर्थ मन्त्रालयमा निवेदन दिएका हुन्।

तर विभागका प्राविधिकहरूले बताएअनुसार सूर्य नेपालमा अहिले जडान भएको स्टिकर टाँस्ने प्रणालीमा थोरै सुधार गर्ने बित्तिकै नयाँ प्रणाली कार्यान्वयन गर्न सकिन्छ। 'सूर्य नेपालले पनि प्राविधिक प्रतिवेदनमा यो स्टिकर कार्यान्वयन गर्न सकिँदैन भन्न सक्ने अवस्था नै छैन,' विभागका एक प्राविधिकले भने।

नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो, सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा पठाउनु होला।