काठमाडौं- विश्वमा आइसी इन्जिन सवारीको विकल्पको व्यापक खोजी भइरहेको छ। फोसिल फ्युलबाट चल्ने सवारी साधनले अत्याधिक प्रदुषण गरेकाले त्यसको वैकप्लिक इन्धनको खोजी भइरहेको छ। पछिल्लो केही वर्षयता विद्युतीय सवारीलाई विकल्पको रुपमा हेरिएको छ। तर विद्युतीय सवारीलाई नै अन्तिम विकल्पको रुपमा ठूला सवारी उत्पादकले नै लिएका छैनन्।
यद्यपि अर्को वैकल्पिक उर्जाबाट चल्ने इन्जिनको विकास नहुँदासम्म विद्युतीय सवारीलाई नै फोसिल फ्युल गाडीको विकल्पको रुपमा लिइएको छ। तर ब्याट्रीबाट चल्ने सवारीमा प्रयोग भएका ब्याट्रीमा आगो लाग्ने जोखिम बढेकाले विद्युतीय सवारीको विकासमा यो कत्तिको बाधक बन्न सक्छ भन्ने विषयमा क्लिनटेक्निका डटकमले लेखेको छ।
फोर्ड, जिएम र हुन्डाई विद्युतीय कारमा प्रयोग भएका ब्याट्रीमा आगलागीको समस्या छिचोल्न संघर्ष गरिरहेका छन्। केही वर्षअघि अमेरिकी विद्युतीय कार उत्पादक टेस्लाले प्रयोग गरेको ब्याट्रीमा आगलागीको समस्या देखिँदा त्यो ठूलो समाचार बन्थ्यो। तर अहिले त्यसरी ठूला समाचार नबने पनि अवस्था भने जटिल नै देखिएको छ।
विद्युतीय कारमा प्रयोग भएको ब्याट्रीमा आगो लाग्ने जोखिम कायमै रहेको भए पनि उपभोक्ताहरुले भने विद्युतीय कार किन्ने निर्णय गर्न हिचकिचाएका छैनन्। विद्युतीय कारको प्रयोग ठूलो सख्यामा बढी रहेको छ भने धेरै कम्पनीहरुले उत्पादनलाई समेत प्राथमिकतामा राखेका छन्।
यहाँ आगलागीको समस्यामा परेको विद्युतीय कारको केही उदाहरण बारे चर्चा गरिएको छ।
अमेरिकी कार उत्पादक कम्पनी फोर्डले उत्पादन गरेको कुगा प्लग–इन हाइब्रिड कारमा आगलागीको समस्या देखिएको थियो। जसका कारण कम्पनीले युरोपबाट २० हजारभन्दा बढी कुगा फिर्ता मगाएको थियो। फोर्डले उक्त कारमा देखिएको समस्या तत्कालका लागि समाधान गरेको छ। फोर्डले नयाँ स्केप प्लग–इन हाइब्रिडको २०२१ बजार ल्याउने छ। फोर्डले स्केपमा कुगा प्लग इनकै ब्याट्री सेल प्रयोग गरेकाले नयाँ कारमा जस्तै आगो लाग्ने समस्या नदेखियोस भनेर निकै प्रयास गरिरहेको जनाएको छ।
त्यस्तै आगलागीको समस्या देखिएको अर्को कार हो, सेभी बोल्ट। अमेरिकी कार उत्पादक जनर मोटर्स (जिएम)को स्वामित्वमा रहेको सेब्रोलेको सेभी बोल्टमा अमेरिकामा बिक्री भएको जिएमको एउटामात्र विद्युतीय कार हो। सेब्रोलेले २०१७ देखि २०२० को बीचमा उत्पादन गरेको करिब ७८ हजार सेभी बोल्टमा आगलागीको समस्या देखिएको हो।
हुन्डाइले उत्तर अमेरिका, युरोप, चीन र अन्य बजारबाट समेत फिर्ता ल्याउने बताएको थियो। कम्पनीले कोनामा प्रयोग भएको ब्याट्रीका कारण आगो लाग्ने उच्च जोखिम देखिएको भन्दै कोरियामै बिक्री भएका कोना फिर्ता लिने घोषणा गरेको थियो।
हुन्डाइले उत्तर अमेरिका, युरोप, चीन तथा अन्य बजारबाट करिब ५१ हजार वटा कोना फिर्ता लिने बताएको थियो। त्यस्तै कोरियामा बिक्री भएका २५ हजार ५ सय ६४ वटा कोना इलेक्ट्रिक कार फिर्ता लिन निर्णय गरेको थियो। दक्षिण कोरियाको यातायात मन्त्रालयका अनुसार कोना कारमा प्रयोग भएका हाई–भोल्टेज ब्याट्रीमा आगो लाग्ने जोखिम उच्च रहेकाले कम्पनीले फिर्ता मगाएको हो।
हाई भोल्टेज खराब ब्याट्री प्रयोग भएकाले कारमा आगलागीको जोखिम बढाउने हुन्डाइले जनाएको छ। के कारणले आगलागीको जोखिम बढेको हो त्यो पत्ता लगाएर उपभोक्तालाई सम्बोधन गरिने हुन्डाइको भनाइ छ।
कोना इलेक्ट्रिकमा आगलागीका १३ वटा कारण औंल्याइएको छ। हुन्डाई कोनामा एलजी चेमले बनाएको ब्याट्री प्रयोग गरिँदै आएको छ। तर ब्याट्री उत्पादकले भने ब्याट्री सेलका कारण आगलागीको जोखिम नबढाएको दाबी गरेको छ। यसको कारण पत्ता लगाउन भविष्यमा हुन्डाईसँग अनुसन्धानमा लाग्ने एलजी चेमले जनाएको छ।
हुन्डाइले सेप्टेम्बर २०१७–मार्च २०२० मा बनेका कोनामा आगलागीको उच्च जोखिम देखिएपछि फिर्ता लिने बताएको हो। हुन्डाइले युरोपबाट ३७ हजार ३ सय ६६ वटा र उत्तर अमेरिकाबाट ११ हजार १ सय ३७ वटा कोना इलेक्ट्रिक फिर्ता लिने जनाएको छ। चीनलगायत अन्य बजारबाट फिर्ता लिने कोना इलेक्ट्रिकको संख्या भने हुन्डाइले खुलाएको छैन।
विद्युतीय सवारीमा आगोलागीको समस्या देखिनु विलकुलै राम्रो समाचार होइन। विद्युतीय सवारीले लिइरहेको गतिलाई यसले रोक्न सक्ने विश्लेषण अन्तर्राष्ट्रिय सञ्चार माध्यमहरुले गरिरहेका छन्।
हालै प्रकाशित समाचारहरुका अनुसार नयाँ पुस्ताको लिथियम आयन फोसफेट ब्याट्रीमा समेत पुरानै लिथियम आयन ब्याट्रीमा जस्तै समस्या आउने देखिएको छ। तर पुरानो ब्याट्री टेक्नोलोजीमा जस्तो आगलागीको जोखिम न्यून रहेको छ। तथापि अगलागी जोखिम शून्यमा झरेको भने छैन।
टेस्लाले पछिल्लो पटक मोडल थ्रीमा लिथियम आयन फोसफेट ब्याट्री प्रयोग गरेको छ। टेस्लाले यो नयाँ ब्याट्री टेक्नोलोजी चीनको सांघाइमा रहेको प्लान्टबाट उत्पादन भइरहेको मोडल थ्रीमा प्रयोग गरेको छ।
ब्याट्री टेक्नोलोजीमा आइरहेको परिवर्तनले विद्युतीय सवारीमा हुन सक्ने आगलागीको जोखिमलाई धेरै हदसम्म न्यूनीकरण गरेको छ। तर सवारी उत्पादनकहरुले ब्याट्रीलाई जोखिममुक्त बनाउन रिसर्च एन्ड डेभलपमेन्टमा ठूलो धनराशी खर्चिरहेका छन्। यसले भविष्यमा आउने ब्याट्रीमा आगलागीको जोखिम पक्कै न्यूनीकरण गर्ला। यसैगरी अहिले प्रयोग भएका ब्याट्रीमै पनि सम्भावित आगलागीको जोखिम कम गर्न कार उत्पादकहरुले ठूलो मेहनत गरिरहेका छन्।
विद्युतीय कार उत्पादकहरुका लागि कारमा प्रयोग हुने ब्याट्रीमा आगजालीको जोखिम शून्य भएको प्रमाणित गर्दै फोसिल फ्युल गाडीको विकल्प ब्याट्रीबाट चल्ने विद्युतीय सवारी नै हो भन्ने पुष्टि गर्नुछ। वतावरणीय हिसाबले विद्युतीय सवारी वा इन्धनको वैकल्पिक उर्जाको प्रयोग भएको सवारी अबको विश्वका लागि अपरिहार्य छ। यद्यपी विद्युतीय सवारीमा प्रयोग हुने ब्याट्रीको आयु सकिएपछि त्यसबाट निस्कने विकार पदार्थ वातावारणका लागि झनै हानिकारक छ। त्यसैले पनि ब्याट्री प्रविधिको विकल्पको समेत खोजी भइरहेको छ। यसमा हाइड्रोजन फ्युलसेलको नजिक पुगेको केही ठूला सवारी उत्पादकहरुले बताउने गरेका छन्।
आगलागीको जोखिम बढेकाले पनि विद्युतीय सवारीको विकल्पमा ठूला सवारी उत्पादकहरु रहेका छन्। यसको अर्को कारण विद्यतीय सवारीमा प्रयोग हुने ब्याट्रीका लागि चाहिने लिथियम प्रकृतिमा ज्यादै न्यून उपलब्ध हुनुले पनि ब्याट्रीको चरम उपयोगपूर्व नै विकल्पको खोजी हुन थालेको हो।
नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो,
सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा
पठाउनु होला।
