नागरिकको सुरक्षा नै प्रहरीको दसैं: छैन बिदा, कार्यालय प्रमुखबाटै टीका, ब्यारेकमै भोज

समाचार

नारायण अधिकारी शनिबार, कात्तिक ८, २०७७ ०७:३६

काठमाडौं– फौजी जीवनको दसैं तिहार बुझ्न जगदीश समालले गायको एउटा गीत नै काफी छ- ‘फौजीलाई कुन हो दसैं, कुन हो चाड तिहार।’

दसैं तिहारमा अरु छुट्टी लिएर चाड मनाउन घर फर्कन्छन्। प्रहरी भने बिदा रोकेर सुरक्षा योजना बनाउन व्यस्त हुन्छ।

अघिल्ला वर्षहरुभन्दा यो वर्ष भने दसैं केही भिन्न भएको छ। कोरोना माहामारीका कारण पहिलाको जस्तो उल्लास छैन। कोराना नियन्त्रणको फ्रन्टलाइनमा खटिनुपर्ने र दसैंलगायत चाडमा अपराध समेत बढ्ने भएकाले यो वर्ष सुरक्षाका हिसाबले झनै चुनौतीपूर्ण भएको प्रहरीले निष्कर्ष निकालेर सुरक्षा योजना बनाएको छ।

जसकारण झन्डै तीन करोड नागरिकलाई शान्ति सुरक्षा प्रदान गर्ने प्रहरीको दसैं भने जगदीश समालले गाएको यो गीत जस्तै छ।

यसबारे नेपाल प्रहरीको केन्द्रीय प्रवक्ता एसएसपी कुबेर कडायत भन्छन्, ‘अघिल्लो वर्षभन्दा बढी सुरक्षाकर्मी यो वर्ष खट्नुपर्ने अवस्था छ। हामीलाई यो वर्ष दोहोरो चुनौती छ, कोरोना र सुरक्षा–अपराध। चाडकै मौकामा चोरी, लुटपाट, लागू औषध प्रयोग बढ्ने, जाँड रक्सी खाएर होहल्ला, झैझगडा, कर्तव्य ज्यानका घटनाहरू हुने गर्छन्। यस्ता अप्रिय घटना हुन नपाओस् भनेर आम नागरिक रमाइलो गरिरहेका बेला उनीहरूकै सुरक्षा गर्दैमा हामी प्रहरीको दसैं बित्छ।’

नागरिकको सुरक्षाकै लागि भनेर ७७ वटै जिल्ला प्रहरी कार्यालयले दसैं लक्षित सुरक्षा योजना पनि बनाउँदै आएको छन्। प्रवक्ता कडायतका अनुसार यो दसैं तिहार सुरक्षामा ४८ हजार ८ सय ३० प्रहरी जनशक्ति परिचालन गरिएको छ। काठमाडौं उपत्यकाका तीन जिल्लामा मात्रै ७ हजार ५ सय ५० प्रहरी परिचालन गरिएको छ। ट्राफिक प्रहरीसहितको टोलीले ५४ स्थानमा चेक प्वाइन्ट खडा गरेर चेकिङ सुरु गरिसकेको हेडक्वार्टरले जनाएको छ।

त्यस्तै काठमाडौं उपत्यकाकै २९ स्थानमा यात्रु सहायता कक्ष स्थापना गरेर यात्रुहरुलाई हुने हरेक समस्या समाधान गर्न हेडक्वार्टरले निर्देशन दिएको छ।

बिदा दिन सक्ने अवस्था छैन
नेपाल प्रहरीका केन्द्रीय प्रवक्ता एसएसपी कुबेर कडायतले यस पटकको दसैंमा बिदा दिन सक्ने अवस्था नरहेको बताएका छन् । कोरोना भाइरस (कोभिड–१९)को नियन्त्रणमा फ्रन्टलाइनमा खटिएको प्रहरी अहिले सबैभन्दा बढी कोरोना संक्रमित भएको छ। कतिपय अझै संक्रमित नै छन् भने कतिपयले कोरोना जितेर पुनः मैदानमा फर्किएका छन्।

यसरी केही जनशक्ति कोरोना संक्रमित हुने र बाँकी रहेका केही जनशक्तिलाई बिदा दिँदा सुरक्षा चुनौती झन् बढ्ने सम्भावना रहेकाले यो वर्षको दसैं तिहारमा अत्यावश्यक बाहेकका बिदाहरु कटौती गरिएको प्रवक्ता कडायतले बताए। ‘एक त कतिपय स्थानीय तहरुले चाड मनाउन जानेलाई क्वारेन्टाइनमा राख्ने बताउनु र अर्कोतर्फ कोराना प्रहरी आफैंबाट पनि फैलनसक्ने भएकाले परिवारमा जोखिम बढ्ने हुँदा उहाँहरु आफैं पनि बिदामा जान सक्ने अवस्था छैन’, प्रवक्ता कडायतले भने।

प्रवक्ता कडायत भन्छन्, ‘हामीले बडा दसैंको पूर्व सन्ध्यादेखि नै सबै प्रकारका आपराधिक क्रियाकलापलाई मध्यनजर गरेर सुरक्षा योजना बनाएका हुन्छौं। सोही अनुसार अति जरुरी बाहेकका सबै बिदा कटौती गरेर प्रहरी कर्मचारीलाई ड्युटीमा खटाउँछौं। साँच्चै भन्ने हो भने प्रहरीको दसैं ड्युटीमै बित्छ।’

अति जरुरी र जो आफ्नो कार्यालय नजिकै बस्छन्, उनीहरूलाई केही घण्टा आउट गएर टीका थाप्न पाउने अवस्था छ भने उनीहरू बाहेक अन्यको बिदा कटौती गरेर अधिकांश प्रहरी ड्युटीमा खटिएर दसैंमा विशेष सुरक्षा दिने प्रहरी प्रधान कार्यालयले जनाएको छ।

त्यसैगरी नियमित पुलिसिङ, विभिन्न कुटनीतिक नियोगको सुरक्षा, कारागार सुरक्षा, विमानस्थल, महत्त्वपूर्ण ठाउँ तथा भिआइपीहरूको सुरक्षा र ब्यारेकको सुरक्षामा पनि ठूलो संख्यामा प्रहरी खटिनुपर्ने हुन्छ। जसले गर्दा दसैंको बेला धेरै प्रहरीले बिदा पाउने अवस्था हुँदैन।

कार्यालय प्रमुखबाट टिका, ब्यारेकमै बडाभोज
ब्यारेकै दसैं मनाउने प्रहरीको पनि आफ्नै प्रचलन छ। जसमा घटस्थापनाको दिने देशभरीकै जिल्ला प्रहरी कार्यायल र सोभन्दा माथिल्लो प्रहरी कार्यालयमा जमरा राखिन्छ। प्रहरी प्रधान कार्यालयले पनि १ नम्बर गणमा जमरा राखिसकेको छ।

प्रहरीले अष्टमीको दिन जमराको पूजा गर्छ। नवमीको दिन मौला पूजा गरिन्छ। जहाँ बली दिने चलन छ। दसैंमा घर जान नपाएका प्रहरीले दशमीको दिन कार्यालय प्रमुखबाट टीका लगाउने चलन छ। एकादशीको दिन आइजिपीको हातबाट टीका थाप्ने चलन छ। यो बाध्यकारी नभए पनि एउटा चलनको रुपमा स्थापित नै भइसकेको छ।

नागरिक आफन्त तथा परिवारका सदस्यसँग रमाइलो मानेर चाड मानिरहेका बेला प्रहरी भने उनीहरूकै सुरक्षार्थ खटिएका हुन्छन्। सबै नागरिकले दसैंतिहार रमाइलोसँग मनाएजस्तै प्रहरीलाई पनि त्यसैगरी मनाउने रहर नहुने भन्ने होइन।

तर, चाडमा अपराध बढी हुने भएकाले धेरै प्रहरी घर जान पाउँदैनन्। ब्यारेकलाई नै घर सम्झेर दसैं बनाउने गर्छन्। ब्यारेकमै बडाभोज खाने, सांस्कृतिक कार्यक्रममा रमाउने, आफूभन्दा माथिल्लो दर्जाका प्रहरी अधिकारीबाट टीका लगाएर आशिर्वाद थाप्ने गरिन्छ।

हरेक वर्ष दसैं नजिकिएसँगै प्रहरीलाई एउटा कुराको चिन्ता हुने गर्छ, मासु। दसैंमा प्रहरीलाई मासु खुवाउनुपर्ने तर मासुको लागि भनेर छुट्टै रासन नआउने भएकाले प्रहरीलाई दसैंको लागि मासुको जोहो गर्ने चिन्ता भएको हो। हप्ताको दुई पटक मासु आउने तर दसैंमा फूलपातीको दिनदेखि पूर्णिमासम्म दिनैपिच्छे मासु खुवाउनुपर्ने हुन्छ।

त्यसका लागि कतिपय प्रहरी कार्यालयले रकम उठाएर मासुको जोहो गर्ने गरेका छन्।

दसैंका लागि मासु जोहो गर्दै कतिपय प्रहरी कार्यालयले १५–२० दिन अगाडिदेखि नै मेसमा मासु पकाउन छाड्ने गरेका छन्। सल्लाह गरेर नै दसैंका लागि मासु सञ्चित गर्नका लागि मासुबिनाको खान खाने गरिन्छ। कतिपय प्रहरी कार्यालयले पैसा उठाएर खसी किन्ने गर्छन्।

कतिपय प्रहरी कार्यालयमा भने हाकिमले नै मासुको व्यवस्था गर्दै आएका छन्। कार्यालयमा आएको बजेटको केही अंशबाट पनि खसी किनेर मासु खुवाउने चलन रहेको एक प्रहरी अधिकारीले बताए।