नेपाल र चीनपछि भारतको भुटानसँग पनि सीमा विवाद

विश्व

नेपाल लाइभ बुधबार, असार १७, २०७७ १७:०५

नयाँ दिल्ली- पछिल्लो समय भारत एकपछि अर्को छिमेकी देशसँग विवादमा उल्झिरहेको छ। चीनसँगको सीमा विवादमा २० जनाको ज्यान गुमाएको भारत फेरि अर्को छिमेकी भुटानसँग पनि सीमा विवादमा फसेको छ। नेपाल र बङ्गलादेशसँग लगातार सीमा विवाद चलि नै रहेको छ।

हालै भुटानको सीमामा पर्ने असमको बाक्सा जिल्लामा सयौं किसानले भुटानविरुद्ध जलुस गरेका थिए। यसरी आन्दोलनमा उत्रेका निरास किसानले भुटानले सीमा पारी रहेको काला नदिबाट सिंचाईंका लागि प्राप्त हुने पानीको प्रवाह रोकिदिएको आरोप लगाएका थिए। यो खबर भारतीय सञ्चार माध्यममा आउन थालेपछि भुटानको विदेश मन्त्रालयले आफैं प्रतिरक्षामा बोलेको थियो।

भारत-चीन विवाद के बीच भूटान क्यों आया चर्चा में?

भुटानको दक्षिण–पूर्वी क्षेत्रमा रहेको समड्रोप जोंगखार शहरमा भारतको समलसँग सीमा जोडिएको छ। भुटानले यो सीमाको सट्टा असमसँगै रहेको दरंगा, बोगाजुली, ब्रहमपाडाजस्ता कुल २६ गाउँ पाएको थियो। जहाँको सबै जनसंख्या कृषिमा आधारित रहेको छ। डाउनस्ट्रिमको रुपमा रहेको यो गाउँ अन्य इलाकाभन्दा विकासमा पछाडि रहेको छ। यहाँका मानिसहरु सालौँदेखि भुटानको तर्फबाट आउने काला नदीको पानीले खेती गर्दै आएका थिए।

तर यो वर्ष जब खेतीको सिजन सुरु भयो पानी समयमा प्राप्त भएन। यही कारण यहाँका किसान भुटानविरुद्ध सडकमा उत्रिए। भुटानले यो गाउँतिर आउने नहरमा पानी बन्द गरेको उनीहरुको आरोप थियो। गाउँका मानिसहरुले १९५१ देखि काला नदीको पानीले खेती गर्दै आएको र यत्रो वर्षसम्म कुनै असुविधा नभएको बताउँदै आएका छन्।

भारत-चीन विवाद के बीच भूटान क्यों आया चर्चा में?

पानी नपाएपछि वर्षौंअघि बनाएको कालीपुर बोगाजुली काला नदी आञ्चलिक बाँध कमिटीले आफ्नो माग लिएर २२ जुनमा धर्ना दिएका थिए। किसानहरुले धर्नाअघि स्थानीय प्रशासनसँग आग्रह गरेको तर सुनुवाई नभएपछि धर्नामा बस्न बाध्य भएको बताउँदै आएका छन्। किसानहरुले भुटानका विरुद्धमा कुनै नाराबाजी नगरेको र कुनै अपशब्द प्रयोग नभएको दावी गर्दै आएका छन्।

किसानहरुले यो समस्याको हल भारत र असम सरकारले निकाल्नुपर्ने माग गरेका थिए। भुटानले भने यो वर्ष पर्याप्त पानी नहुँदा आफ्नै किसानहरुलाई पुर्‍याउन समस्या भइरहेको तर्क गरेको छ। कोभिड- १९ का कारण आफ्नो सीमा बन्द गर्नुपरेको भुटानको तर्क छ।

त्यस विषयमा भारतीय सञ्चार माध्यममा विभिन्न समाचारहरू आउन थालेपछि उक्त क्षेत्रका किसानहरुले नै ती समाचार गलत सूचनामा आधारित भएको बताएका छन्। असम सरकारले भारतीय सञ्चार माध्यममा आएका समाचारको खण्डन गर्न बाध्य भएको छ।

सञ्चार माध्यमले गलत समाचार प्रकाशन गरेको भन्दै असम सरकारमा मुख्य सचिव कुमार सञ्जय कृष्णाले भारतीय सञ्चार माध्यममा आएको कुरा गलत भएको र भुटानका तर्फबाट पानी नरोकिएको बताए। उनले सञ्चार माध्यममा आएको समाचारको खण्डन गर्दै भारतीय पक्षले भुटानतर्फ निर्माण गरेको नहरमा प्राकृतिक रुपमा अवरोध भएको र त्यसको मर्मत नहुँदा समस्या भएको बताए।

भारत-चीन विवाद के बीच भूटान क्यों आया चर्चा में?

भारत भुटान सीमावर्ती गाउँमा २० वर्षदेखि काम गर्दै आएका राजु नार्जरीले दुई देशका बीचमा कुनै समस्या नभएको बताए। उनले यो विषय स्थानीयस्तरको समस्या भएको भन्दै यसलाई राष्ट्रिय मुद्दा बनाउन जरुरी नभएको बताए। यो सीमा पहिला खुल्ला रहेको थियो र २००३ मा विद्रोही समूह देखा परेपछि अप्रेसनका लागि गेट निर्माण गरेर बन्द गरिएको थियो। दुवैतर्फ सुरक्षाकर्मी उपस्थित रहेका छन् र भित्र जानका लागि परिचयपत्र वा पास चाहिने व्यवस्था लागू गरियो। अहिले कोभिड- १९ को महामारीपछि दुवै देशको सीमा बन्द अवस्थामा छन्।

नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो, सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा पठाउनु होला।