लगानी बोर्ड बैठकले स्वीकृत गरेका आयोजनामा कसको कति लगानी?

पूर्वाधार

हेमन्त जोशी आइतबार, असार ७, २०७७ २०:००

काठमाडौं- असार ५ गते बसेको लगानी बोर्डको संचालन समितिको बैठकले १ खर्ब ८५ अर्ब ४३ करोड रुपैयाँ बराबरको लगानी स्वीकृत गर्‍यो। २ वटा सिमेन्ट र ५ वटा जलविद्युत आयोजना गरी कुल ७ वटा परियोजनामा लगानी बोर्डले लगानी स्वीकृत गरेको थियो। जसमा ३ वटा स्वदेशी र ४ वटा विदेशी लगानी समेतका आयोजना छन्।

कालीगण्डकी गर्ज जलविद्युत आयोजना, आँखुखोला जलविद्युत आयोजना, माथिल्लो मर्स्याङ्दी–२ जलविद्युत परियोजना र दाङ सिमेन्ट इण्डष्ट्रिज प्रालिमा स्वदेशीसँगै विदेशी लगानीकर्ताको पनि लगानी छ। यसरी एउटा सिमेन्टमा र बाँकी ३ वटा जलविद्युत आयोजनामा गरी कुल १ खर्ब ८ अर्ब ७६ करोड रुपैयाँ बराबरको विदेशी लगानी स्वीकृत भएको लगानी बोर्डको कार्यालयले जनाएको छ।

म्याग्दीखोला जलविद्युत आयोजना, इसुवा खोला जलविद्युत आयोजना र सम्राट सिमेन्ट इण्डष्ट्रिज प्रालि भने स्वदेशी लगानीका आयोजना हुन्।

लगानी बोर्डले माथिल्लो मर्स्याङ्दी जलविद्युत–२ परियोजनाका लागि ७८ अर्ब ६५ करोड, आँखु खोला परियोजनाका लागि ६ अर्ब ३० करोड, म्याग्दी खोला जलविद्युत परियोजनाका लागि १० अर्ब ३१ करोड, इसुवा खोला जलविद्युत परियोजनाका लागि १३ अर्ब ५७ करोड र कालीगण्डकी गर्ज जलविद्युत परियोजनाका लागि २८ अर्ब ६ करोड बराबरको लगानी स्वीकृत गरेको छ। त्यस्तै दाङ सिमेन्ट ईन्डष्ट्रिजका लागि ३२ अर्ब ५० करोड र सम्राट सिमेन्ट ईन्डष्ट्रिजका लागि १५ अर्ब ५ करोड रुपैयाँ बराबरको लगानी स्वीकृत भइसकेको छ।

कुन विदेशी कम्पनीको कति लगानी? कसरी बन्दैछन् आयोजना?

१. कालीगण्डकी गर्ज जलविद्युत आयोजना (१६४ मेगावाट)
कालीगण्डकी गर्ज जलविद्युत परियोजना निर्माण तथा सञ्चालन गर्नका लागि नेपालको कालीगण्डकी गर्ज हाइड्रोपावर प्राइभेट लिमिटेडले प्रस्ताव गरेको लगानी बोर्डले जनाएको छ। १ सय ६४ मेगावाट उत्पादन क्षमता रहेको कालीगण्डकी गर्ज जलविद्युत आयोजना कुल परियोजना लागत २८ अर्ब ६ करोड ८३ लाख रुपैयाँ बराबर अनुमान गरिएको छ। जसमा ४ अर्ब ७७ करोड रुपैयाँ बराबर विदेशी लगानी रहेको छ।

यो आयोजनामा विकासकर्ता कालीगण्डकी गर्जसँग दुईवटा चिनीयाँ कम्पनी युनान सिन्ह्वा वाटर कन्जरभेन्सी एण्ड हाइड्रोपावर इन्भेस्टमेन्ट कम्पनी लिमिटेड र सांघाई इन्भेस्टिगेसन, डिजाईन एण्ड रिसर्च इन्स्टिच्युट कम्पनी लिमिटेड बीच परियोजना विकास र सञ्चालन गर्ने सम्झौता भइसकेको छ।

यो आयोजना पिपिकङ रन अफ रिभर (पिआरओआर) आयोजना हो भने म्याग्दी जिल्लामा बन्न लागेको हो। उक्त परियोजनाको विकासका लागि विकासकर्ता कम्पनीले विद्युत खरिद सम्झौता, विस्तृत सम्भाव्यता अध्ययन, उत्पादन अनुमतिलगायतका स्वीकृति र इजाजतप्राप्त गरिसकेको छ।

२. माथिल्लो मर्स्याङ्दी २ जलविद्युत परियोजना (३२७ मेगावाट)
अनुमानित लागत ७७ अर्ब ६५ करोड रुपैयाँ (६४७.१६ मिलियन अमेरिकी डलर) रहेको अपर मर्स्याङ्दी २ जलविद्युत परियोजना मनाङ जिल्लामा पर्छ। यो आयोजनामा ९६ प्रतिशतभन्दा बढी चिनियाँ कम्पनीको लगानी छ।

यो आयोजनाको निर्माण, सञ्चालन तथा हस्तान्तरण गर्नका लागि हिमताल हाइड्रोवावर प्रालिले प्रस्ताव पेश गरेको हो। जुन कम्पनीमा चिनियाँ कम्पनीहरु सिचुआन प्रोभेन्सियल इन्भेस्टमेन्ट ग्रुप कम्पनी लिमिटेड (एससिआइजी), चेङ्दु सिङचेङ इन्भेस्टमेन्ट ग्रुप कम्पनी लिमिटेड, क्विङयुन इन्जिनियरिङ कन्सल्टिङ लिमिटेड (क्युवाइइसी) र नेपालका बुटवल पावर कम्पनी (बिपिसी) को संयुक्त लगानी रहेको छ।

यसका विकासकर्ता कम्पनीहरुले मर्स्याङ्दी बेसिनमा नै अन्य ३ वटा जलविद्युत परियोजनाहरुमा पनि लगानी गरिरहेका छन्। यी कम्पनीहरुको संयुक्त उपक्रम (जेभिए) मा नै मर्स्याङ्दी करिडोरमा क्यास्केड आयोजनाका रुपमा १ सय ३५ मेगावाट उत्पादन क्षमताको मनाङ मर्स्याङ्दी १ सय ३९ मेगावाट उत्पादन क्षमताको लोअर मर्स्याङ्दी जलविद्युत आयोजना र ३ सय २७ मेगावाटको अपर मर्स्याङ्दी–२ जलविद्युत आयोजना निर्माण हुँदैछ।

३. आँखुखोला जलविद्युत आयोजना (४२.९ मेगावाट)
कुल परियोजना लागत ६ अर्ब ३० करोड ९६ लाख ४२ हजार रुपैयाँ बराबर रहेको यो आयोजनामा ८२ करोड रुपैयाँ बराबर विदेशी लगानी छ। कुल जडित क्षमता ४२ दशमलव ९ मेगावाट रहेको आँखु खोला जलविद्युत परियोजनाको विकास, निर्माण तथा सञ्चालन गर्नका लागि नेपालको कम्पनी आँखु खोला हाइड्रोपावर प्राइभेट लिमिटेडले निवेदन दिएको छ। धादिङ्ग जिल्लामा बन्ने यो आयोजनाको वातावरणीय प्रभाव मूल्याङ्कन प्रतिवेदन स्वीकृत भइसकेको छ भने आयोजनाले उत्पादन अनुमति प्राप्त गरी विद्युत खरिद सम्झौता (पिपिई) समेत सम्पन्न गरिसकेको छ।

४. म्याग्दीखोला जलविद्युत आयोजना (५७.३ मेगावाट)
१० अर्ब १३ करोड १३ लाख ९२ हजार ९७२ रुपैयाँ बराबर कुल लागत अनुमान गरिएको म्याग्दीखोला जलविद्युत आयोजनाको उत्पादन क्षमता ५७ दशमलव ३ मेगावाट छ। यो स्वदेशी लगानीको आयोजना हो। यस आयोजनाको विकास, निर्माण तथा सञ्चालन गर्नका लागि नेपालको हाइड्रो भिलेज प्राइभेट लिमिटेडबाट प्रस्ताव प्राप्त भएको छ। म्याग्दी जिल्लामा बन्ने यो परियोजनाको वातावरणीय प्रभाव मूल्याङ्कन प्रतिवेदन स्वीकृत भइसकेको भने विद्युत खरिद सम्झौता सम्पन्न गरी उत्पादन अनुमति समेत प्राप्त भइसकेको छ।

५. इसुवा खोला जलविद्युत आयोजना (९७.२ मेगावाट)
अनुमानित लागत १३ अर्ब ५७ करोड ११ लाख रुपैयाँ बराबर रहेको इसुवा खोला जलविद्युत आयोजनाको उत्पादन क्षमता ९७ दशमलव २ मेगावाट बराबर रहेको छ। संखुवासभा जिल्लामा बन्ने यो आयोजनाको निर्माण, सञ्चालन तथा हस्तान्तरण गर्नका लागि नेपाली कम्पनी केबिएनआर इसुवा पावर लिमिटेडले प्रस्ताव पेश गरेको छ।

परियोजनाले उत्पादन अनुमतिपत्र पाउनका लागि र वातावरणीय प्रभाव मूल्याङ्कन प्रतिवेदन स्वीकृतिका लागि प्रक्रिया अघि बढाइरहेको छ। यो आयोजनाको विद्युत खरिद सम्झौता भने सम्पन्न भइसकेको छ।

६. दाङ सिमेन्ट इण्डष्ट्रिज
अनुमानित लागत ३२ अर्ब ५० करोड रुपैयाँ बराबर भएको दाङ सिमेन्ट प्रालिको लगानी स्वीकृतिसम्बन्धी फाइल उद्योग विभागबाट लगानी बोर्डको कार्यालयमा पठाइएको थियो। यसमा विदेशी लगानी २९ अर्ब रुपैयाँ बराबर रहेको छ।

यस उद्योग परियोजनामा साबिकका शेयरवाला अम्बुजा सिमेन्ट प्रालिबाट शेयर बिक्री गरी हङकङको रेड लायन नं ३ कम्पनीको लगानीमा नेपाली कम्पनी एस एच इन्भेष्टमेन्ट प्रालिले खरिद गरी सोही मार्फत लगानी एवं परियोजना सञ्चालन गर्ने प्रस्ताव आएको लगानी बोर्डको कार्यालयले जनाएको छ। यो उद्योग चिनियाँ लगानीमा शीघ्र निर्माण सम्पन्न गरी संचालनमा ल्याउने प्रस्ताव लगानी बोर्डमा परेको थियो। पछिल्लो २० वर्षदेखि बन्द रहेको यो सिमेन्ट उद्योगबाट निर्माण सम्पन्न भएपछि दैनिक ३ मेट्रिक टन क्लिङ्कर उत्पादन गर्ने लक्ष्य राखिएको छ।
७. सम्राट सिमेन्ट इण्डष्ट्रिज
१४ अर्ब ३२ लाख ४२ हजार रुपैयाँ बराबर लागत भएको सम्राट सिमेन्ट प्रालिको लगानी स्वीकृतिसम्बन्धी फाइल पनि उद्योग विभागबाट लगानी बोर्डको कार्यालयमा पठाइएको हो। यस परियोजनामा विभिन्न १४ जना नेपाली उद्यमीहरुको लगानी रहेको छ। दैनिक ४ हजार ५ सय मेट्रिक टन क्लिङ्कर उत्पादन क्षमतासहित निर्माण हुन लागेको यो उद्योगको वातावरणीय अध्ययन सम्पन्न भई कारखाना स्थापनाको कामसमेत सुरु भइसकेको छ।

लगानी बोर्डको २०७७ असार ५ गते बसेको ४४ औं बैठकले देहायका परियोजनाहरुको निम्नानुसार लगानी स्वीकृति गर्ने निर्णय गरेको छ।

सि=नं	परियोजनाको नाम	विकासकर्ताको नाम	कुलअनुमानितलगानी (नेरु)	कुललगानीमध्येबैदेशिकलगानी (नेरु)
१	कालीगण्डकी गर्ज जलविद्युत आयोजना (१६४ मेगावाट)	कालीगण्डकी गर्ज हाईड्रोपावर प्राइभेट लिमिटेड	२८ अर्ब ७ करोड	४ अर्ब ७७ करोड
२	आँखुखोला जलविद्युत आयोजना (४२.९ मेगावाट)	आँखुखोला हाईड्रोपावर प्राइभेट लिमिटेड	६ अर्ब ३१ करोड	८२ करोड
३	म्याग्दीखोला जलविद्युत आयोजना (५७.३ मेगावाट)	हाइड्रो भिलेज प्राईभेट लिमिटेड	१० अर्ब १३ करोड	–––
४	इसुवा खोला जलविद्युत आयोजना (९७. २ मेगावाट)	केबिएनआर इसुवा पावर लिमिटेड	१३ अर्ब ५७ करोड	–––
५	दाङ सिमेन्ट इण्डष्ट्रिज (३००० मे.टन प्रतिदिन उत्पादन क्षमता)	दाङ सिमेन्ट इण्डष्ट्रिज प्रालि	३२ अर्ब ५० करोड	२९ अर्ब
६	सम्राट सिमेन्ट इण्डष्ट्रिज (४५०० मे.टन प्रतिदिन उत्पादन क्षमता)	सम्राट सिमेन्ट इण्डष्ट्रिज प्रा.लि.	१४ अर्ब	–––
७	अपर मर्स्याङ्दी २ जलविद्युत परियोजना -#@& d]ufjf6_	हिमताल हाइड्रोवापर प्रालि	७७ अर्ब ६५ करोड	७४ अर्ब १७ करोड
	जम्मा		१ खर्ब ८४ अर्ब २३ करोड	१ खर्ब ८ अर्ब ७६ करोड