काठमाडौं– पृथ्वी नारायण शाहको ३०२औं जन्मजयन्ती, आज (शुक्रबार) देशभर विभिन्न कार्यक्रम गरी मनाइँदैछ। खास गरेर राजतन्त्र पक्षधरले विगतदेखि नै हरेक वर्षको पुस २७ गते ‘राष्ट्रिय एकता दिवस’का रुपमा पृथ्वी जयन्ती मनाउँदै आएका थिए।
गत वर्ष, २०७९ सालेदेखि भने सरकारले पृथ्वी जयन्तीका दिन सार्वजनिक बिदा दिन थाल्यो। यस वर्ष पनि पृथ्वी जयन्तीका अवसरमा सरकारले देशभर सार्वजनिक बिदा दिएको छ।
आधुनिक नेपाल निर्माणमा शाहको योगदानको चर्चा गर्नेहरु उनलाई ‘राष्ट्र निर्माता’को रुपमा प्रस्तुत गर्छन्। शाहले आफ्नो (गोरखा) राज्य विस्तारका क्रममा नागरिकमाथि गरेको दमन र शोषणलाई उल्लेख गर्दै उनको आलोचना गर्नहरु पनि धेरै नै छन्।
पृथ्वीनारायणलाई सम्झिँदा बिर्सन नहुने नाममध्ये एक हो– बिसे नगर्ची। पृथ्वीनारायणको ‘एकीकरण अभियान’मा आर्थिक, भौतिक र नैतिक रुपले साथ दिएका नगर्चीको त्यति चर्चा भने हुँदैन। यसपटक तिनै नगर्चीका सन्तानले पृथ्वी जयन्तीमा उनलाई सम्झिएका छन्, त्यो पनि फरक तरिकाले। गोरखाको माझकोट नजिकै बस्दै आएका नगर्ची परिवारका सदस्यहरुले चन्द्रागीरी डाँडामा दमाह सहनाइका साथ आफ्ना पुर्खालाई सम्झिए। पृथ्वीनारायणका सारथी बिसे नगर्चीका सन्ततिले परम्परागत बाजा बजाउँदै सम्मान व्यक्त गरे।
गोरखा राज्य विस्तारको समयमा सल्लाह लिन पृथ्वीनारायण शाह आफैँ बिसे नगर्चीकहाँ पुगेको इतिहासकारहरु बताउँछन्। गोरखाबाट काठमाडौंको चन्द्रागिरी पुगेकी बिसे नगर्चीकी सन्तति तिल कुमारीले बिसे नगर्चीको योगदानको कदर हुन नसकेको गुनासो गरिन्। उनले बिसेका सन्तानको खोजी गर्दै सम्मान सहायता उपलब्ध गराउन आग्रह गरिन्।
पृथ्वीनारायण शाहको शालिकसँगै बिसे नगर्चीको शालिक राखेर सम्मान गर्न उनले आग्रह गरिन्।
तिल कुमारीले बिसे नगर्चीका नाममा संग्रहालय बनाउनुपर्ने आग्रह गरिन्। पृथ्वी जयन्तीको कार्यक्रमका लागि शिवशंकर परियार, यादव परियार, पूर्णबहादुर परियार राजु परियार काठमाडौं आएका थिए।
बिसे नगर्चीले १ ‘रुपैँया’ निकालेर पृथ्वीनारायणतिर अर्पण गर्दै गोरखा राज्यको १२ हजार घरधुरीबाट १–१ रूपैयाँ उठाउने जुक्ति बताएको इतिहासमा उल्लेख छ। त्यतिबेला गोरखाको वार्षिक आय ६ देखि ८ हजारसम्म हुने गरेको इतिहासका विभिन्न देस्ताबेजहरुमा उल्लेख गरेको पाइन्छ। सोही संकलित रकमबाट बनारसबाट हात–हतियार किनी ल्याएको इतिहासकारहरु बताउँछन्।
युद्धका समयमा सैनिकलाई आवश्यक पर्ने कपडा, युद्ध विजयपछि बजाउने बाजामा नगर्ची परिवारको योगदान रहेको थियो।
गोरखाको माझकोटमा १७७९ साल, पुस २७ गते जन्मिएका पृथ्वीनारायण शाहले नेपाल उपत्यकालाई १८२६ सालमा पूर्णरुपले जितेपछि आधुनिक नेपालको जग बसेको मानिन्छ। न्युज एजेन्सी नेपालको सहयोगमा
नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो,
सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा
पठाउनु होला।
-1752319244.png)
-1749826086.png)
