संविधान सभाका अध्यक्ष सुवास नेम्वाङको मंगलबार बिहान हृदयघातका कारण निधन भएको छ। उनको पार्थिव शरीरलाई श्रद्धाञ्जलीका लागि एमाले केन्द्रीय कार्यालय च्यासलमा राखिएको छ। बिहीबार पशुपति आर्यघाटमा उनको अन्तिम संस्कारको तयारी गरिएको छ। अधिवक्ता समेत रहेका कर्णले नेपाल लाइभसँगको संवादमा सहकर्मी नेता नेम्वाङलाई यसरी सम्झिए:
संविधान निर्माणको क्रममा सुभासचन्द्र नेम्वाङको भूमिका कस्तो थियो?
उहाँ साह्रै मिलनसार व्यक्ति हुनुहुन्थ्यो। उहाँमा अहमता थिएन। मेरो लामो संगत रह्यो तर कहिल्यै रिसाएको देखिएन। संविधान बनाउँदा जुन अठोट थियो त्यो पूरा गरेको रुपमा मैले लिएको छु। संविधानका विषयमा मेरो फरक मत छ तर उहाँले जसरी संविधान जारी गर्न भूमिका खेल्नुभयो, जसले गर्दा संविधान त जारी भयो नि! त्यसको म सधै प्रशंसा गर्दछु।
सुवासचन्द नेम्वाङकै व्यक्तित्व र भूमिकाका कारण संविधान निर्माण हुन सफल भएको हो। उहाँको देशप्रतिको माया, सद्भाव र भूमिकालाई बिर्सन मिल्दैन। सबै नेताहरुलाई मिलाएर मिलाएर लैजाने खालको नेम्वाङको भूमिका थियो। संविधान निर्माणका क्रममा सबै पार्टीहरुसँग व्यापक छलफल गर्नेदेखि नेताहरुलाई संविधानका धारा–धारामा मनाउने काम नेम्वाङले गरेको मैले पाएको छु।
संविधान सभाबाट संविधान निर्माण गर्दैगर्दा उहाँको असल व्यक्तित्व, लचिलो स्वभावकै कारण संविधान जारी भएको हो। उहाँ कानुनी रुपमा पनि असल व्यक्तित्वको रुपमा हुनुहुन्थ्यो। कानुनको आफैं जानकार भएका कारण पनि संविधान निर्माणमा धेरै सहज भएको थियो।
उहाँ कानुनी रुपमा पनि अब्बल व्यक्तित्व हुनुहुन्थ्यो। तपाईंले कानुनी जीवनमा उहाँसँगै बहस गर्ने अवसर कहिले पाउनुभयो कि भएन?
म विरगञ्जवाट बहस गर्थे उहाँ काठमाडौंबाट गर्नुहुन्थ्यो। कुनै एकाध मुद्दामा सँगै बहस गरिएको हुनसक्छ तर अहिले याद छैन। तर काठमाडौं आउँदा भने उहाँसँग भेट हुन्थ्यो। उहाँ नेपाल बारको महासचिवसम्म हुनुभयो त्यसैले पनि उहाँसँग कुराकानी भने हुन्थ्यो।
सर्वोच्च अदालतमा बहस गरिरहँदा हामी उहाँको नाम सुन्थ्यौं र बहस देखेर प्रभावित भने हुन्थ्यौं। उहाँ कानुनको ज्ञाता पनि हुनुहुन्थ्यो। फौजदारी, देवानी र संविधान तीनै विषयमा उहाँसँग राम्रो ज्ञान थियो। पछि संसद्मा आएपछि सहकार्य गर्ने मौका पाइयो। कानुनको त्यो विज्ञता संसदमा पनि देखिन्थ्यो।
संसदीय मोर्चामा नेम्वाङ सफल हुनुको कारण के देख्नु हुन्छ?
उहाँमा पक्षपातपूर्ण व्यवहार थिएन। उहाँ सबैलाई मित्रवत व्यवहार गर्नुहुन्थ्यो। यही कारण लेखा समितिको सभापतिदेखि संविधान सभाको अध्यक्ष र सभामुखको रुपमा सफल भएको जस्तो लाग्छ। उहाँको वचन पनि मिठो थियो। त्यो सम्पूर्ण कुराले गर्दा उहाँ संसदीय यात्रामा सफल हुनुभयो।
सबै ठाउँमा राम्रो गरेर, सबैलाई मिलाएर जाने भएकाले उहाँ सफल हुनुभएको हो। उहाँको बोली सबैलाई सम्मान गर्ने र आदर गर्ने, आफूले जानेको कुरा सहजै सिकाउने भएकाले पनि सफल भएकोजस्तो लाग्छ।
पार्टी अध्यक्ष केपी शर्मा ओलीले पटक–पटक संसद् विगठन गर्दा पनि यो ठीक होइन, मिल्दैन भनेर भनेको थिएँ भनेर उहाँ संविधानको पक्षमा पनि उभिनुभयो। पछिल्लो समय एमालेले संसद् अवरोध गर्दैगर्दा पनि अवरोध गर्नु राम्रो होइन भनेर पार्टीको लाइनभन्दा बाहिर आएर बोल्नु भयो। त्यस हिसाब पनि आफूलाई उनी संविधानको पक्षधर थिए भन्न मिल्छ?
पक्कै पनि उहाँले संविधानको विषयमा आफूलाई सधैं एउटा लाइभमा उभ्याउनुभयो । विघटनको विषयमा पार्टी अध्यक्षलाई संविधानले दिदैन भनेर सुझाव दिएर उहाँले आफ्नो छवि कायम राख्नु भएको थियो।
पछिल्लो समय एमालेले लगातार संसद् अवरोध गर्दा उहाँले संसद्माथि अवरोध गर्ने कुरामा विपक्षमा आफूलाई उभ्याएर संविधानको पक्षमा कायम राख्नु भएको मैले देखेको थिएँ। नेम्वाङमा देशभक्ति र देशमै केही गर्नुपर्छ भन्ने भावना भएको मैले पाएको छु।
नेम्वाङको अवसानले अब एक संविधानको व्याख्याता र संविधानलाई माया गर्ने मानिस गुमाएका छौं। पहिलो संविधान सभा अनि दोस्रो संविधान सभामा जसरी संविधान सभा अध्यक्षको रुपमा भूमिका निर्वाह गर्नुभयो त्यसपछि सभामुखको रुपमा पनि उहाँले एउटा असल अभ्यास छोडेर जानुभयो। आगामी दिनमा हामीले त्यो असल अभ्यास पछ्याउनुपर्ने छ।
नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो,
सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा
पठाउनु होला।
