काठमाडौं– आइतबार पोखरामा दुर्घटना भएको यती एयरलाइन्सको विमानको ब्ल्याक बक्स सोमबार भेटियो। नेपाल नागरिक उड्डयन प्राधिकरणका प्रवक्ता जगन्नाथ निरौलाका अनुसार ब्ल्याक बक्स सुरक्षित रूपमै भेटिएको छ। आइतबार खोजी तथा उद्धारको क्रममा विमानको अघिल्लो भाग भेटिएको थियो। सोमबार बिहानैदेखि खोजी तथा उद्धार पुनः सुरु गरिएकोमा विमानको पछिल्लो भाग पनि फेला परेको हो।
विमानको पछाडिको भागमा राखिने एक प्रकारको रेकर्डर नै ब्ल्याक बक्स हो। ब्ल्याक बक्समा विमान चालक तथा एयर ट्राफिक कन्ट्रोलबीच भएको कुराकानी रेकर्ड हुन्छ। जहाज दुर्घटना हुनु अगाडिसम्मको आवाज रेकर्ड हुने भएकाले ब्ल्याक बक्सको सहायताले जहाज दुर्घटनाको कारण पत्ता लगाउन सहज हुन्छ।
यती एयरलाइन्सको नाइन एन–एएनसी एटीआर–७२ वायुयान पोखरा विमानस्थलमा अवतरण गर्ने क्रममा पुरानो विमानस्थल र नयाँ विमानस्थलको बीचमा रहेको सेती किनारमा दुर्घटनामा परेको थियो। आइतबार बिहान १० बजेर ३२ मिनेटमा काठमाडौंस्थित त्रिभुवन विमानस्थलबाट पोखराका लागि उडेको यती एयरलाइन्सको उक्त विमान उडान भरेको २२ मिनेटमै दुर्घटनामा परेको हो।
पोखरा विमानस्थलमा अवतरणका लागि अनुमति पाएको र अवतरणको क्रममा रहेको सो विमान सेती नदीको खोँचमा खसेको थियो। विमानमा ७२ जना सवार थिए। जसमा ६८ यात्रु र ४ जना चालक दलका सदस्य थिए।
उक्त दुर्घटना पछि सरकारले छानबिन तथा जाँच आयोग गठन गर्ने निर्णय गरेको छ। आइतबार बसेको मन्त्रिपरिषद्को आकस्मिक बैठकले पूर्वसचिव नागेन्द्र घिमिरेको संयोजकत्वमा ५ सदस्यीय आयोग गठन गर्ने निर्णय गरेको हो।
आयोगका सदस्यहरूमा हवाई विज्ञ नेपाली सेनाका अवकाशप्राप्त क्याप्टेन दीपकप्रकाश बास्तोला, अवकाशप्राप्त क्याप्टेन सुनिल थापा, जहाज मर्मत सम्भार विषयका इन्जिनियर एकराज जंग थापा रहेका छन् भने सदस्य सचिवमा संस्कृति पर्यटन तथा नागरिक उड्डयन मन्त्रालयका सहसचिव बुद्धिसागर लामिछाने छन्।
आयोगले दुर्घटनाको कारण पहिचान गर्नुका साथै आगामी दिनमा अपनाउनुपर्ने विषयमा सुझावसहितको प्रतिवेदन ४५ दिनभित्र बुझाउनु पर्नेछ।
आयोगले सोमबारदेखि काम सुरु गरिसकेको छ। तर, नेपालमा विमान दुर्घटनापछि बन्ने आयोगले दिएका सुझाव कार्यन्वयन नहुँदा यस्ता दुर्घटना दोहोरिरहने आरोप लाग्दै आएको छ।
प्रतिवेदन कार्यान्वयन नगर्दा अन्तर्राष्ट्रियस्तरमा बदनामीको डर
नेपाली कांग्रेसका प्रवक्ता एवं सांसद प्रकाशशरण महतले विमान दुर्घटना छानबिन समितिको निष्कर्षलाई आमसर्वसाधारणको पहुँचबाट टाढै राख्ने गरिएको आरोप लगाएका छन्। उनले समितिको निष्कर्ष सबैको पहुँचमा हुनपर्ने समेत माग गरे।
उनले यस्ता घटनाहरू पटक पटक दोहोरिइरहेको भन्दै जाँचबुझका लागि गठन गरेको समितिले बुझाएको प्रतिवेदनको पूर्ण कार्यान्वयन हुनुपर्नेमा जोड दिए।
‘नेपालमा भएका यस्ता दुर्घटनापछि छानबिन गर्न बनेको समितिले बुझाएका प्रतिवेदनहरूको सही कार्यान्वयन हुन नसक्दा घटनाहरूको पुनरावृत्ति भइरहेका छन्’ प्रवक्ता महत भन्छन्, ‘अहिलेसम्म भएका विमान दुर्घटना किन भए भन्ने प्रतिवेदन तत्काल सार्वजनिक गरिनुपर्छ। त्यसले दिएको सुझाव लागू हुनुपर्छ।’
महतले जाँचबुझ समितिले बुझाएको प्रतिवेदनका आधारमा दुर्घटना दोहोरिन नदिन यथेष्ट उपाय खोज्नुपर्ने बताए। जाँचबुझ समितिले बुझाएको प्रतिवेदनको कार्यान्वयन गरेर अघि नबढ्ने हो भने अन्तर्राष्ट्रिय जगतमा नै नेपाल हवाई यातायातको क्षेत्रमा अत्यन्त जोखिमयुक्त देश बन्ने सन्देश प्रवाह हुने चिन्ता व्यक्त गरे।
यता, नेकपा एमालेका उपमहासचिव विष्णु रिमालले जाँचबुझ समितिले सरकारलाई बुझाएका प्रतिवेदनहरूको कार्यान्वयनमा हेलचेक्र्याइँ गर्न नहुने बताएका छन्।
उपमहासचिव रिमालले भने ‘हरेक पटक विमान दुर्घटनापछि जाँचबुझ समिति बनाइए पनि समितिले बुझाएका प्रतिवेदनहरूको कार्यान्वयन हुन नसक्दा यस किसिमका दुर्घटनाहरू भइरहेका छन्। अब पनि विज्ञहरूले बुझाएको प्रतिवेदनको कार्यान्वयन नगर्ने हो भने सर्वसाधारणहरू विमानमा चढ्दा मर्छु कि बाँच्छु भन्ने स्थितिकाबीच यात्रा गर्न बाध्य हुन्छन्।’
जाँचबुझ समितिले निकालेको निष्कर्षप्रति सरकार र सम्बन्धित निकायहरू कति इमानदार छन् भन्ने प्रश्न आम मानिसमा रहेको उनको भनाइ छ। ‘सरकार र सम्बन्धित निकायहरूले विज्ञहरूले बुझाएको प्रतिवेदन अव्यवहारिक र गलत भए भन्न सक्नुपर्छ। तर, प्रतिवेदन बुझेर कार्यान्वयन गर्ने नभई थन्क्याएर राख्ने परम्पराको अन्त्य हुन आवश्यक छ।’
उपमहासचिव रिमालले सम्बन्धित निकायले जाँचबुझ समितिले बुझाएको प्रतिवेदन कार्यान्वयन नगर्ने हो भने अन्तर्राष्ट्रियस्तरमा पनि बदनाम हुने धारणा राखे।
‘पुरानो जहाज, असुरक्षित आकाश र सिकारु पाइलट’
आइतबार दुर्घटना भएको जहाजको पाइलट थिए, कमल केसी। उमेरले ६० नाघेका केसी अनुभवी पाइलटको रूपमा परिचित छन्। उनले नै जनवरी १ देखि सञ्चालनमा आएको पोखराको अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलमा ‘डेमो फ्लाइट’ गरेका थिए। उनै केसीले चलाएको त्यही जहाज आइतबार दुर्घटनामा पर्यो। उक्त जहाजको उडानमा को–पाइलटको भूमिकामा थिइन् अञ्जु खतिवडा। १७ वर्षअघि जुम्लामा भएको यती एयरलाइन्सको विमान दुर्घटनामा पति गुमाएपछि अमेरिकामा पाइलट कोर्स पढेर खतिवडा पनि यही पेसामा आएकी थिइन्।
खतिवडा पाइलट बनेपछि काठमाडौं, विराटनगर, भद्रपुर, धनगढीलगायतका विमानस्थलमा करिब सय घण्टा उडान भरेकी थिइन्। आइतबारको काठमाडौं–पोखराको उडान उनको को–पाइलटका रूपमा अन्तिम उडान थियो। यो उडानपछि उनी पाइलट हुनेवाला थिइन्। पाइलट केसीले सिकारु पाइलट खतिवडालाई विमान चलाउन दिँदा दुर्घटना भएको पीडित पक्षको आक्रोश छ।
आइतबार दुर्घटना भएको विमान दुई देशले चलाइसकेपछि नेपाल भित्रिएको पाइएको छ। दुर्घटना भएको यतिको एन नाइन–एएनसी एटीआर–७२ को विमान यसअघि भारत र थाइल्याण्डमा चलाइएको पाइएको छ।
यो विमान सन् २००७ मा भारतको किङफिसर एयरलाइन्सले चलाएको थियो। त्यसपछि सन् २०१३ देखि थाइल्यान्डको नोक एयरलाइन्सले चलाएको पाइएको छ। सन् २०१९ अप्रिलदेखि भने यो विमान यती एयरलाइन्सले चलाउँदै आएको थियो।
मन्त्रालय भन्छ– छानबिन आयोगको सुझाव लागू हुन्छ
आइतबार भएको दुर्घटनाको छानबिन गर्न बनेको आयोगका सदस्य सचिव, संस्कृति पर्यटन तथा नागरिक उड्डयन मन्त्रालय सहसचिव बुद्धिसागर लामिछाने अहिलेसम्म आयोगले दिएको लागू हुनेखाले सबै सुझाव लागू हुने बताउँछन्।
उनी नेपालमा स्वदेशी मात्रै हैन, विदेशी विमान दुर्घटना हुँदा पनि आयोगले दिएको सुझाव लागू भएको दाबी गर्छन्। ‘विदेशी विमान दुर्घटना हुँदा उनीहरूले पनि यस्तो गर्नू भनेर सुझाव दिने गरेका छन्। त्यस्ता सुझावहरू लागू हुनेखाले सबै लागू गर्ने गरेका छौ’ उनी भन्छन्, ‘बजारमा हल्ला भएजस्तो सुझाव लागू नै नहुने भन्ने हैन।’
विमान दुर्घटना शून्य बनाउन नसके पनि केही कम गर्न भने सकिने बताउँछन्, उनी। लामिछाने मानिसहरूले विमान दुर्घटनापछि बनेको छानबिन समितिको प्रतिवेदन सार्वजनिक नभएको भन्ने कुराको प्रतिवाद गर्छन्। सबैजसो प्रतिवेदन वेबसाइटमा नै राख्ने गरिएको उनको दाबी छ।
‘दुर्घटना जाँच आयोगले हेलिकोप्टरको अगाडिको भागमा हुने सिट निकाल्नका लागि सुझाव दिएको थियो। उक्त सुझाव पूरै लागू भएको छ। ती हेलिकोप्टर बनाउने कम्पनी पनि उक्त सुझावमा कन्भिन्स भएर अगाडि दुई वटा सिटको ठाउँमा एउटा मात्रै सिट राखेर उडाउँछन्। यसको कारण हेलिकोप्टर दुर्घटनाको जोखिम धेरै कम भएको छ’ उनले भने।
उनका अनुसार चालक दललाई प्रशिक्षण गर्नुपर्ने लगायतका सुझाव पनि लागू हुने गरेका छन्। दुर्गम क्षेत्रका एयरपोर्टमा ‘फ्लाइट इन्फरमेसन सर्भिस’को टावरमा सूचना मात्रै दिने भन्ने हुन्थ्यो। आयोगले सानो एयरपोर्टमा हुने एयर ट्राफिक कन्ट्रोललाई पनि थप सुविधा सम्पन्न बनाएको उनी बताउँछन्।
नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो, सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा पठाउनु होला।
![सय दिने प्रगति विवरण सार्वजनिक गर्दै प्रधानमन्त्री केपी ओली [प्रत्यक्ष प्रसारण]](https://nepallive.net/uploads/posts/500X300/kllllllllll-1729675876.jpg)
![Nepal Live Samachar नेपाल लाइभ समाचार, भदौ १९ [भिडियाे]](https://nepallive.net/uploads/posts/500X300/samachar++-1725458095.jpg)
![प्रधानमन्त्रीसँग प्रश्नोत्तर [प्रत्यक्ष प्रशारण]](https://nepallive.net/uploads/posts/500X300/PMM-(1)-1718866650.jpg)
![भारत भ्रमणबारे प्रतिनिधि सभा बैठकमा जवाफ दिँदै प्रधानमन्त्री प्रचण्ड [प्रत्यक्ष प्रशारण]](https://nepallive.net/uploads/posts/500X300/prachanda-sansad-1710309847.jpg)
![Nepal Live Samachar नेपाल लाइभ समाचार, जेठ ३० [भिडियाे]](https://nepallive.net/uploads/posts/500X300/samachar++-copy.jpg-30-1718203418.jpg)
