क्रिकेटमा स्पट फिक्सिङ: भारतमा रहेका पूर्वराष्ट्रिय खेलाडीसम्म देखियो ‘नेक्सस’

क्रिकेट

क्रिकेटमा स्पट फिक्सिङ: भारतमा रहेका पूर्वराष्ट्रिय खेलाडीसम्म देखियो ‘नेक्सस’ प्रतियोगिता विवादास्पद भएपछि आयोजक फरार

नारायण अधिकारी बुधबार, पुस २०, २०७९ १८:१६

काठमाडौं– नेपाल टी–२० लिग क्रिकेट प्रतियोगितामा फिक्सिङ र बेटिङको आशंकामा प्रहरीको केन्द्रीय अनुसन्धान ब्यूरो (सीआईबी) ले थालेको अनुसन्धानमा भारतमा रहेका पूर्वराष्ट्रिय क्रिकेट खेलाडीसम्म ‘नेक्सस’ देखिएको छ।

हाल भारतमा रहेका ती पूर्वराष्ट्रिय क्रिकेट खेलाडीले नेपाली खेलाडीलाई 'स्पट फिक्सिङ' का लागि प्रयोग गरेको प्रारम्भिक अनुसन्धानका क्रममा देखिएको सीआईबी स्रोतले दाबी गरेको छ।

‘नेपाली खेलाडीलाई भारतीय फिक्सरहरुले सिधै अप्रोच गर्ने भन्दा पनि नेपालकै पूर्व राष्ट्रिय क्रिकेट खेलाडीलाई प्रयोग गरिएको देखिएको छ,’ एक अनुसन्धान अधिकारीले भने। यद्यपि यसबारे विभिन्न प्रमाण जुटाउने र थप पुष्टि गर्ने काम भइरहेकाले अहिले थप विषय खुलाउन नमिल्ने ती अधिकारीले नेपाल लाइभलाई बताए।

भारतमा रहेका ती नेपाली खेलाडीको को–कोसँग कनेक्सन देखिन्छ र उनीहरुले कसरी स्पट फिक्सिङ गरे भन्नेबारे अहिले अनुसन्धान भइरहेको सीआईबी स्रोतले जनाएको छ।

अर्कोतर्फ फिक्सिङमा बढी विदेशी खेलाडीलाई प्रयोग गरिएको हुनसक्ने आशंका गरिएको छ। बेटिङ र फिक्सिङ गराउनेहरु समेत भारतीय नागरिक रहेको हुनाले उनीहरुले विदेशी खेलाडीहरुलाई प्रयोग गरेर फिक्सिङ गर्ने गरिएको आशंका सीआईबीको छ।

यसअघि गत मंसीर २ गते नेपाल र युएईबीच त्रिवि मैदान कीर्तिपुरमा भएको म्याचमा बेटिङ हुने गरेको आशंकामा पनि सीआईबीकै टोलीले ३१ जना भारतीयलाई पक्राउ गरेको थियो।

त्यतिबेला क्रिक इन्फो र टेलिभिजन प्रत्यक्ष प्रसारणबाट सट्टेबाजी गर्दा कम्तीमा ३ सेकेन्ड ढिला हुने र प्रभावकारी सट्टेबाजीमा असर पर्ने हुँदा उनीहरु आफैं मैदानमा उपस्थित भएर ‘बल–टु–बल’ को बेटिङ गराएको पाइएको थियो। अहिले भने त्योभन्दा डरलाग्दो रुपमा खेलाडीहरुलाई समेत प्रभावमा पारेर 'बल टु बल स्पट फिक्सिङ' गराइएको हुनसक्ने आशंका गरिएको छ। यसमा पनि भारतीयले नै मुख्य भूमिका खेलेको प्रहरीका अनुसन्धान अधिकारी बताउँछन्। मुख्य योजनाकारहरु भारतमा बस्ने र एजेन्ट पठाएर स्पट फिक्सिङ गराउने गरेको प्रारम्भिक अनुसन्धानबाट खुलेको छ।

'स्पट फिक्सिङ'
त्रिवि क्रिकेट मैदानमा जारी लिगमा म्याच फिक्सिङ नभइ स्पट फिक्सिङ भएको हुनसक्ने प्रहरीको दाबी छ। ‘म्याच फिक्सिङ असम्भव जस्तै छ। टोलीका सबै सदस्य एकजुट हुनुपर्छ। तर यहाँ बल टु बल स्पट फिक्सिङ भएको हुनसक्ने देखिएको छ,’ सीआईबी स्रोतले भन्यो। सोहीअनुसार अहिले प्रहरीले स्पट फिक्सिङको बारेमा अनुसन्धान अघि बढाएको छ।

स्पट फिक्सिङबारे उदाहरण दिँदै ती अधिकारीले सुनाए, ‘यो बल वाइड फाल्छ वा यो बल नो हुन्छ भन्दै बेटिङ राख्ने र लाखौं कमाउने गरिएको आशंका गरिएको छ। जसका लागि खेलाडीलाई पहिल्यै यति ओभरको यति बल नो बल फाल्ने वा वाइड फाल्ने भन्ने भनिएको हुन्छ।’

सीआईबीले स्पट फिक्सिङ घटनाको अनुसन्धानका लागि प्रहरी नायव उपरीक्षक (डीएसपी) को कमाण्डमा छुट्टै टोली गठन गरेको छ।

यसअघि पक्राउ परेका बेटिङ खेलाउने व्यक्तिहरुसँग फिक्सरको कनेक्सन छ छैन वा उनीहरु आफैं फिक्सरको भूमिकामा समेत छन् भन्नेबारे सीआईबीले अनुसन्धान गरिरहेको छ।

फिक्सिङ र बेटिङ हुने गरेको भन्दै उजुरी परेपछि सीआईबीले अनुसन्धान सुरु गरेको हो। सीआईबीका एक अधिकारीले अनुसन्धान सुरु गरिएको पुष्टि गरे।

विवादास्पद भारतीय कम्पनीलाई सेटिङमै आयोजनाको जिम्मा
नेपाल क्रिकेट संघ क्यानले २०७७ मंसिरमा लिगको सम्पूर्ण जिम्मा भारतीय कम्पनी सेभेन थ्री स्पोर्टस्‌लाई दिएको थियो। भारतमा बेटिङ समेत गराउने गरेको भनेर बदनाम भएको कम्पनीबाट सुरुमा १० वर्षका लागि क्यानले लिग सञ्चालनको जिम्मा दिएको थियो। उक्त अवधिमा क्यानले ४२ करोड रुपैयाँ पाउने सम्झौता भएको थियो।

विवाद भएपछि त्यसलाई छोट्याएर ८ वर्षमा झार्दै ३३ करोड रुपैयाँ पाउने सर्तमा क्यानले सेभेन थ्री स्पोटेर्सलाई जिम्मा दिएको थियो।

सपना अहलुवालिया र जटिन अहलुवालिया निर्देशक रहेको सो कम्पनीले नेपाल टी–२० लिगको सम्पूर्ण व्यवस्थापन गर्ने, खेलाडी अनुबन्धन, टेलिभिजन प्रसारण, प्रायोजकसम्म सबैको जिम्मा दिइएको थियो।

‘करोडौं लगानी गरेर फ्रेन्चाइज गर्ने जिम्मा लिइएको देखिन्छ। तर दर्शक र प्रायोजक समेत नहुँदा आर्थिक संकट हुनुपर्नेमा कसरी फ्रेन्चाइज भइरहेको छ भन्ने प्रश्न समेत उठेको छ। जसकारण पनि स्पट फिक्सिङ हुनसक्ने आधार र कारणहरु देखिन्छन्,’ सीआईबीका एक अधिकारी भन्छन्।

ग्लोबल टेन्डर नै नगरी सार्वजनिक खरिद नियमावली छलेर क्यानले सुटुक्क ८ वर्षसम्म प्रतियोगिता सञ्चालनको सबै जिम्मा सेभेन थ्री स्पोर्टर्सलाई सुम्पिएपछि उक्त विवाद त्यतिबेलै संसद्‌देखि सर्वोच्चसम्म पुगेको थियो। सांसद गोकुल बाँस्कोटाले त्यतिबेलै प्रतिनिधि सभामा सार्वजनिक खरिद निमायवली छलेर बिना प्रतिस्पर्धा भारतीय कम्पनीलाई लिग सञ्चालनको जिम्मा दिनु र भारतीय कानुन मान्नुपर्ने भन्ने विषय आपत्तिजनक रहेको बताएका थिए।

अर्कोतर्फ एभरेस्ट प्रिमियर लिग समेत सञ्चालन गरिसकेका आमिर अख्तरले सेभेन थ्री स्पोर्टस्‌लाई आयोजनाको जिम्मा दिएपछि त्यसविरुद्ध सर्वोच्चमा मुद्दा नै हालेका थिए। उक्त मुद्दा अहिलेसम्म बिचाराधीन छ।

खेलाडीनै भन्छन्– फिक्सिङको अफर आयो
काठमाडौं नाइट्सको कप्तानी गरिरहेका ज्ञानेन्द्र मल्लले समेत आफ्ना एक खेलाडीलाई फिक्सिङ प्रस्ताव आएको बताएका छन्। मंगलबार विराटनगर सुपर किंग्ससँगको खेलपछि प्रेस कन्फ्रेन्समा उनले फिक्सिङको अफर आएको खुलासा गरेका हुन्।

यसबारे आफूले तत्काल एन्टी करप्सन युनिट (एसीयू) लाई जानकारी समेत दिएको मल्लको दाबी थियो।

‘अरु टिमबारे मलाई थाहा भएन। हाम्रो टिमका एक खेलाडीलाई फिक्सिङको प्रस्ताव आएको साँचो हो। त्यसपछि हामीले नियमअनुसार एसीयुलाई जानकारी गरायौं,’ मल्लले भने।

कप्तान मल्लले नै फिक्सिङको अफर आएको खुलासा गरेपछि सीआईबीले यसलाई गम्भीर रुपमा लिँदै अनुसन्धान अघि बढाएको छ।

‘खेलाडीले नै फिक्सिङको अफर आएको थियो भन्ने गम्भीर कुरा खुलाएपछि यसमा क–कसको के भूमिका छ, क्यान कहाँ चुकेको छ भन्नेबारे हामीले हेरिरहेका छौं,’ एक अनुसन्धान अधिकारीले नेपाल लाइभसँग भने।

ज्ञानेन्द्रले फिक्सिङबारे बोलेपछि राष्ट्रिय क्रिकेट टोलीका पूर्वकप्तान पारस खड्काले पनि स्पट म्याच फिक्सिङ प्रकरणको निष्पक्ष छानबिन गर्नुपर्ने धारणा राखेका थिए।

‘नेपाल क्रिकेटले विभिन्न अध्याय, संघर्ष र खुड्किलाहरू पार गर्दै राम्रो स्वरूप लिने क्रम जारी थियो। यो अनवरत यात्रा र उतारचडावकै बीच नेपाल टी–२० मा म्याच फिक्सिङजस्तो गम्भीर अपराध भएको खबरले स्तब्ध बनाएको छ। यो अपराधको निष्पक्ष छानबिन गरेर दोषीलाई कडा कारबाही गरियोस्,’ खड्काले भनेका छन्।

प्रतियोगिता सुरु भएदेखि नै विवादमा परे पनि कमेन्टेटर सचिन तिमल्सेना बाहिरिएपछि झनै विवादित बनेको थियो। कमेन्टेटर सचिन तिम्सिनाले सामाजिक सञ्जाल फेसबुकमा एक भिडियो पोस्ट गर्दै प्रतियोगितामा फिक्सिङ हुने गरेकाले प्रतियोगिताबाट बाहिरिएको बताएका थिए।

उनले भनेका थिए, ‘आजकाल म्याच फिक्सिङ हुँदैन स्पट फिक्सिङ हुन्छ। यसले नतिजामा असर नगरे पनि खेलको दौरानमा भने केही काम गर्छ। जुन पहिल्यै भनेअनुसार गरिएको हुन्छ।’

प्रतियोगिता विवादास्पद भएपछि आयोजक फरार
फिक्सिङ आरोपमा प्रहरीले अनुसन्धान अघि बढाएपछि आयोजक भने फरार भएका छन्। क्यानलाई समेत जानकारी नै नदिइ आयोजक कम्पनी सेभेन थ्री स्पोर्टका कर्मचारी भारत पुगेपछि थप आशंका गरिएको छ।

खेलाडीहरुले अहिलेसम्म पारिश्रमिक समेत नपाउनु र फिक्सिङको आरोपमा अनुसन्धान सुरु भएलगत्तै फरार हुनुले घटनालाई थप रहस्यमय बनाएको छ। सेभन थ्री स्पोर्ट प्रमुख जतिन अहलुवालिया समेत अहिले नेपाल छाडेर भारत पुगिसकेका छन्। तर आफू नभागेको र नेपालमा थ्रेट भएकाले भारत आएको अहलुवालियाले दाबी गरेका छन्।

कम्पनीका प्रमुखले नै नेपाल छाडेपछि प्रतियोगिता थप अन्योल बनेको छ भने खेलाडीले पाउने पारिश्रमिक समेत के हुने भन्ने अनिश्चित भएको छ।