एमालेसँग वामदेवको २४ वर्षपछि दोस्रो ‘सम्बन्धविच्छेद’

राजनीति

वीरेन्द्र ओली शुक्रबार, भदौ १८, २०७८ २३:०६

काठमाडौं- नेकपा एमालेका उपाध्यक्ष वामदेव गौतमले शुक्रबार एमालेका सबै जिम्मेवारीबाट अलग हुने निर्णय गरेका छन्। बेलुकी एमाले मुख्यालय थापाथली पुगेर अध्यक्ष केपी शर्मा ओलीलाई सम्बोधन गरिएको राजीनामा पत्र बुझाएका गौतमले एमालेसँग औपचारिक रुपमा सम्बन्ध टुंग्याएका हुन्।

वामदेवले एमाले छाडेको यो दोस्रोपटक हो। २४ वर्ष पहिले उनकै नेतृत्वमा एमाले विभाजन भएर नेकपा माले गठन भएको थियो। तर, त्यसको तीन वर्षपछि उनी एमालेमै फर्किएका थिए। पहिलो पटक एमाले छाड्ने क्रममा वामदेवले पार्टी नेतृत्वमाथि महाकाली सन्धिमा राष्ट्रघात गरेको आरोप लगाएका थिए। त्यो सन्धि अनुमोदनका क्रममा सुरु भएको विवाद अन्ततः नेपालगञ्ज (छैठौं) महाधिवेशनमा पुगेर विभाजनमा टुंगिएको थियो।

त्यसबेला एमालेको कार्यकारी नेतृत्वमा माधवकुमार नेपाल थिए। अध्यक्ष मनमोहन अधिकारी भए पनि त्यतिञ्जेल एमालेमा अध्यक्ष पद कार्यकारी थिएन। यस पटक एमाले नेतृत्वमा केपी शर्मा ओली छन्। संयोग कस्तो भने त्यसबेला नेतृत्वमा नभए पनि ओली नै वामदेवलाई पार्टी विभाजनसम्म पुर्याउने कारक मानिन्थे। महाकाली सन्धिमा लिएको अडान मुलतः उनकै थियो। एमालेमा यसबारे तीब्र विवाद उत्पन्न भएपछि ओलीकै संयोजकत्वमा अध्ययन समिति बनाइएको थियो। र, वामदेवप्रति धेरै आक्रामक ओली नै थिए।

अहिले ओलीप्रति वामदेव त्यस्तै आक्रामक देखिएका छन्। शुक्रबार ओलीलाई सम्बोधन गरेर बुझाएको राजीनामा पत्रमा उनले ओलीकै चर्को आलोचना गरेका छन्। ओलीले सर्वोच्च अदालतले असंवैधानिक ठहर गर्दा पनि पटक पटक प्रतिनिधि सभा विघटन गराउन भूमिका खेलेको र एमालेलाई छिन्नभिन्न पार्न बनाउन सक्रिय भएर लागेको उनको आरोप छ। राजीनामा पत्रमा उनले आफूसमेत संलग्न भएर निर्माण गरेको पार्टी (एमाले)मा ओलीकै गलत विचार, प्रवृत्ति र कार्यशैलीका कारण रहिरहन नसक्ने अवस्था आएको उल्लेख गरेका छन्।

२०५४ सालमा एमाले छाडेर माले गठन गर्दा वामदेवले माधवकुमार नेपाल, झलनाथ खनाल, केपी शर्मा ओलीलगायत प्रमुख सबै नेतासँग सम्बन्ध तोडेका थिए। यसपालि ओलीलाई छाडेका उनले शुक्रबार नै भावी राजनीतिको घोषणा त गरेका छैनन्, तर एमालेबाट विभाजन भएर नेपाल र खनाललगायतले गठन गरेको नेकपा (एकीकृत समाजवादी) नै उनको गन्तव्य हुने देखिन्छ।

एमालेमा अन्तरसंघर्ष चुलिएका बेला नेपाल र खनालले नयाँ पार्टी खोले आफू त्यसमै सहभागी हुने उनले सार्वजनिक रुपमै बताएका थिए। एकीकृत समाजवादीले निर्वाचन आयोगबाट दल दर्ताको प्रमाणपत्र पाउने दिन पनि उनले आफू एमालेबाट राजीनामा गरेर एकीकृत समाजवादीमा आउने सन्देश पठाएका थिए। त्यहीअनुसार उनको राजीनामा आएको छ।

२०५४ सालमा माले गठन गर्दा वामदेवलाई सिपी मैनाली, राधाकृष्ण मैनाली, सहाना प्रधान लगायत नेताहरुले साथ दिएका थिए। त्यसको तीन वर्षपछि उनी एमालेमा फर्कंदा ओलीले नै पार्टीमा फरक मत राखेका थिए। संयोग, वामदेवले ओलीसँगै सम्बन्ध विच्छेद गरेका छन् र अब उनले नेपाल र खनाललाई साथ दिनेछन्।

एकीकृत समाजवादी निर्वाचन आयोगमा दर्ता भएको ९ दिनपछि मात्र वामदेवले एमाले छाड्नुको भने कारण छ। पछिल्ला केही दिनयता उनले आफ्नो सचिवालयमार्फत् एकीकृत समाजवादीले पार्टीको सिद्धान्तका रुपमा जनताको बहुदलीय जनवाद (जबज) नअंगाल्ने भएको भन्दै असन्तुष्टि प्रकट गरेका थिए। त्यसपछि, उनले एकीकृत समाजवादीका अध्यक्ष नेपाललाई भेटेरै छलफल गरेपछि शुक्रबारको घटनाक्रम विकास भएको हो।

एकीकृत समाजवादीका एक नेताले वामदेवले पार्टीमा नेपाल र खनालपछि तेस्रो वरियतामा रहेर सहअध्यक्ष वा उपाध्यक्षमध्ये एक पद सम्हाल्ने बताए। ‘पार्टी दर्ता हुनेबेला नै वामदेव कमरेडले समर्थन जनाउनु भएको थियो। एमाले उपाध्यक्षबाट राजीनामा दिएपछि तेस्रो वरियतामा हुनेगरी उपाध्यक्ष वा सहअध्यक्ष हुनुहुन्छ होला’, ती नेताले भने, ‘पार्टीमा शीर्ष बरियतासँगै उहाँकै नेतृत्वमा शेरबहादुर देउवा नेतृत्वको सरकारमा सहभागी हुने अवस्था पनि आउनसक्छ। तर, यसमा छलफल मात्र भइरहेको छ।’

गुट छिन्नभिन्न भएपछि एकीकृत समाजवादीतिर
वामदेवले आधिकारिक रुपमा एकीकृत समाजवादीमा जाने घोषणा भने गरिसकेका छैनन्। तर, उनी अब त्योबाहेक अर्को पार्टीमा जाने अवस्था देखिँदैन। किनभने उनको निकट भनिएका अधिकांश नेता र कार्यकर्ता एकीकृत समाजवादीमा लागिसकेका छन्। उनको पक्षमा अहिले केन्द्रीय सदस्य हरिप्रसाद पराजुलीबाहेक कोही बाँकी छैनन्। स्थानीय स्तरमा केही जनप्रतिनिधि बाहेक अरु सबै खुलिसकेका छन्।

वामदेवसँग तत्कालीन नेकपामा १६ भन्दा धेरै केन्द्रीय सदस्य थिए। नेकपा विवादमा पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’ र माधवकुमार नेपालपक्षलाई साथ दिएपनि विभाजन हुने स्थिति आएपछि एकता अभियान भन्दै उनी पन्छिएका थिए। उनी प्रचण्ड–नेपाल र ओली दुबै खेमामा नलागेर एकता अभियान भन्दै सक्रिय बनेका थिए।

गत फागुन २३ गते सर्वोच्च अदालतले एमाले र माओवादीलाई ब्युँताइदिएपछि उनको एमाले उपाध्यक्षको पद पनि ब्युँतिएको थियो। त्यसवेला एमाले ओली र नेपाल दुई खेमामा विभाजित हुँदा वामदेव यसअघिकै एकता राष्ट्रिय अभियानलाई सक्रिय बनाउन केन्द्रित भए। त्यहीकारण उनीनिकट केन्द्रीय सदस्य लाखापाखा लागे।

तीन पटक उपप्रधानसहित गृहमन्त्री
२००६ असारमा प्यूठानमा जन्मिएका वामदेव तीन पटक उपप्रधानसहित गृहमन्त्री भएका छन्। उनी तीन पटक मन्त्रिपरिषद्मा सामेल हुँदा सधैं उपप्रधानसहित गृहमन्त्री मात्रै भए। लोकेन्द्रबहादुर चन्द (२०५३), प्रचण्ड (२०६५) र सुशील कोइराला (२०७०) नेतृत्वको सरकारमा उपप्रधानसहित उनले गृह मन्त्रालयको जिम्मेवारी सम्हाले।

संसद्÷संविधानसभाका लागि भएका ६ निर्वाचनमध्ये गौतम तीन निर्वाचनमा पराजित भए भने तीन पटक निर्वाचित भए। २०४८ र २०५१ सालको निर्वाचनमा बर्दियाबाट निर्वाचित उनी २०७० सालको दोस्रो संविधानसभा निर्वाचनमा बर्दिया र प्यूठान दुवै ठाउँबाट निर्वाचित भएका थिए। तर, २०५६, २०६४ र २०७४ का निर्वाचनमा उनी बर्दियाबाटै पराजित भए। पछिल्लो पटक उनी मन्त्रिपरिषद्को सिफारिसमा नियुक्त हुने कोटामा राष्ट्रिय सभा सदस्य छन्।

नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो, सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा पठाउनु होला।