काठमाडौं– वित्तीय तथा प्राविधिक अवस्था कमजोर भएका जलविद्युत् कम्पनीका सेयर मूल्य निरन्तर बढेपछि सर्वसाधारण लगानीकर्तामा संशय पैदा भएको छ। पछिल्लो समय सेयर बजारमा जलविद्युत् कम्पनीका सेयर कारोबारमा अस्वाभाविक चलखेल भएको भन्ने आशंकासमेत सर्वसाधारण लगानीकर्ताले व्यक्त गरेका छ।
नेपाल स्टक एक्चेञ्जमा हालसम्म जलविद्युत् क्षेत्रका ४० कम्पनीका ८३ लाख ६७ हजार ४७९ सेयरको कारोबार हुँदै आएको छ। गत बिहीबारको कारोबारका आधारमा कारोबार रकमको ३१ प्रतिशत हिस्सा यो क्षेत्रको छ। बिहीबारको कारोबार रकम १७ अर्ब ५० करोड रुपैयाँमध्ये जलविद्युत् क्षेत्रमात्र साढे पाँच अर्बको सेयर कारोबार भएको थियो।
जलविद्युत् कम्पनीको सेयरमा अस्वाभाविक चलखेल भएको साधारण लगानीकर्ताले गुनासो गर्दै आएका छन्। ऋण तिर्न नसक्ने, प्रतिसेयर आम्दानी कम तथा खुद मूल्य कमजोर भएका कम्पनीको सेयर उच्च कारोबार हुँदा पनि नियामक निकायले चासो नदेखाएको सर्वसाधारणले गुनासो गर्न थालेका छन्।
पछिल्लो दुई सातायता दैनिकजसो ऊर्जा, जलस्रोत तथा सिँचाइ मन्त्रालयमा जलविद्युत कम्पनीको नाममा मन्त्रालयमा गुनासोसमेत आउन थालेको छ।
छल्लो समय डेभलपरको विश्वसनीयता, पानीको बहाव (हाइड्रोलोजी), भौगर्भिक अवस्था विश्लेषण नगरी हल्लाको भरमा सेयर कारोबार भएको जानकारहरु बताउँछन् ।
प्रसारण संरचना, वार्षिक ऊर्जा उत्पादन, तीन वर्षसम्मको खर्च तथा आम्दानी, आयोजनाले प्रभावित क्षेत्रका जनतालाई कतिको विश्वस्त पारेको छ, नियमित साधारणसभा गरेको छ कि छैन भन्नेजस्ता साधारण सूचकको मूल्यांकनबिनै सेयरमा हुने चलखेलका विषयमा नियामक निकायले बेवास्ता गरेको सर्वसाधारणको गुनासो छ।
किन प्रभावकारी भएन नियमन?
निरन्तर गुनासो आएपछि ऊर्जा, जलस्रोत तथा सिँचाइमन्त्री पम्फा भुसालले विद्युत् नियमन आयोगका पदाधिकारीलाई मन्त्रालय बोलाएर सोबारे जानकारी लिएकी छन्। सर्वसाधारण लगानीकर्ता मर्काका पर्न नहुने भन्दै उनले त्यसबारे आफ्नो जिम्मेवारी निर्वाह गर्न सम्बन्धित निकायलाई आग्रह गरेका छन्।
जलविद्युत् कम्पनीमा अनावश्यकरूपमा चलखेल गरी अप्राकृतिकरूपमा सेयरको मूल्य बढाई सर्वसाधारण लगानीकर्तालाई जोखिममा पार्ने तथा वास्तविक प्रवद्र्धक ओझेलमा पर्ने स्थिति उत्पन्न नहुने वातावरण बनाउन उनले आग्रह गरिन्।
मन्त्री भुसालले जलविद्युतको विकासमा जनताको लगानीको प्रतिफललाई सुनिश्चित गर्न तथा स्वस्थ पूँजीको निर्माण गरी सक्षम जलविद्युत् उत्पादन कम्पनीलाई प्रवद्र्धन गर्नुपर्नेमा जोड दिएकी छन्।
विद्युत् नियमन आयोग ऐन, २०६४ र नियमावली, २०७५ अनुसार जलविद्युत् डेभलपरले साधारण सेयर जारी भएको तीन वर्षपछि आफ्नो सेयर बिक्री गर्न पाउँछन्। तीन वर्षको ‘लकिङ’ अवधि पूरा गरेका ठूला कम्पनीले सेयर मूल्य बढाउन चलखेल गरेको पाइएको छ। पछिल्लो समय बजारमा राइट सेयर र बोनस सेयरको हल्ला चलाउने, आपसी सहमतिमा कारोबार गर्ने तथा सेयर मूल्य बढाउनकै लागि तथ्यहीन सूचना प्रवाह हुने गरेको सर्वसाधारण लगानीकर्ताको बुझाइ छ।
बजार प्रभावित गरे कारबाही
बैंकको ऋणसमेत नियमित गर्न नसक्ने आयोजनाको सेयर निरन्तर ‘बुलिस’ हुने गरेको अवस्थाबारे विद्युत् नियमन आयोगले नियमन गर्दै आएको छ। जलविद्युत् कम्पनीका लगानीकर्ताले आपसी मिलेमतो गर्ने र आफैं किन्ने तथा सोही समूहका व्यक्तिले अर्को ब्रोकरबाट खरिद गर्दा सर्वसाधारण लगानीकर्ता मारमा पर्ने गरेको गुनासोबारे आयोगका प्रवक्ता डा रामप्रसाद धितालले कानुनअनुसार नियमन भएको दाबी गर्छन्।
विद्युत् नियमन आयोग ऐन, २०७४ र नियमावली, २०७५ बमोजिम कारबाही प्रक्रिया अगाडि बढाउने उनले बताए। बजारको वास्तविकता बुझेर मात्र सेयर खरिद तथा बिक्री गर्नसमेत उनले सर्वसाधारण लगानीकर्तालाई आग्रह गरे।
नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो,
सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा
पठाउनु होला।
-1764508750.jpg)
-1764146706.png)
-1763721444.png)
-1763559424.jpg)
-1764080971.png)
