फाइल तस्बिर काठमाडौं- ब्रोकरहरुकै कारण लगानीकर्ताले सेयर किनेको दुई कारोबार दिनभित्र पाउन सकेका छैनन्। नेपाल धितोपत्र बोर्डले दुई कारोबार दिनभित्र सेयर कारोबारको राफसाफ गर्न भने पनि कुनै पनि लगानीकर्ताले सेयर किनेको २ कारोबार दिनभित्र आफ्नो खातामा सेयर पाउन सकेका छैनन्। बोर्डले दुई कारोबार दिनमा राफसाफ हुने व्यवस्था गर्न निर्देशन जारी गरेपनि ब्रोकरहरूले लगानीकर्ताले सेयर किनेको एक साताभन्दा बढी अवधिमा मात्र राफसाफ गर्ने गरेका छन्।
सेयर खरिद गरेको दिनसहित थप दुई कारोबार दिन (टि प्लस टु अर्थात् ट्रेडिङ प्लस टु ट्रान्सेक्सन डे)भित्र राफसाफ गर्न बोर्डले व्यवस्था गरेको हो। तर ब्रोकरले समयमा राफसाफको प्रक्रिया अगाडि नबढाउँदा लगानीकर्ताले सेयर खरिद गरेको दुई दिनभित्र पाउन सकेका छैनन्।
बोर्डले कानुनी रुपमा 'टि प्लस टु'भित्र राफासाफ हुने व्यवस्था गरेपनि व्यवहारमा कार्यान्वयन नभएको सेयर लगानीकर्ता संघ नेपालका अध्यक्ष उत्तम अर्यालले बताए। दोस्रो बजारमा अनलाइन प्रणाली भएपनि अझै पनि पैसाको कारोबार भने पूर्ण रुपमा अनलाइन भइसकेको छैन।
ब्रोकरले बढी कमिसन आर्जन गर्न लगानीकर्ताले अर्डर दिने बित्तिकै सेयर किनिदिन्छन् तर लगानीकर्ताले ब्रोकरको खातामा पैसा नपठाउँदा समस्या आएको हो। ब्रोकर एसोसिएसनका निवर्तमान अध्यक्ष भरत रानाभाटले भने, 'लगानीकर्ताले १० लाखको सेयर किन्न अर्डर दिन्छन् तर ५० हजार रुपैयाँ बाँकी राखे भने सेयर दिने कुरा हुँदैन त्यसैले राफसाफमा ढिला भएको हो।'
लगानीकर्ताले समयमै पैसा दिए दुई कारोबार दिनमा राफसाफ गर्न कुनै समस्या नभएको रानाभाट बताउँछन्। तर नगद कारोबार गर्दा पनि ५/६ दिनसम्म सेयरधनीको खातामा सेयर नगएको अर्यालको अनुभव छ।
कतिपय अवस्थामा ब्रोकर आफैँले काम नगरिदिँदा यस्तो भएको सिडिएस एन्ड क्लियरिङले बताएको छ। ब्रोकरले डिआइएस स्लिप समयमा नदिँदा खरिदकर्ता सबैभन्दा धेरै मारमा पर्ने गरेका छन्।
ब्रोकर कम्पनीमा सयौँ लगानीकर्ताले सेयर बिक्री गर्छन्। लगानीकर्ताले भौतिक रुपमै डिआइएस स्लिप ल्याउँदा म्यानुअल काम गर्नुपर्ने भएकाले समस्या सिर्जना भएको रानाभाटको अनुभव छ। कतिपय अवस्थामा 'मेरो सेयर' पनि स्लो हुने र त्यसले गर्दा एक दिन ढिलो हुनसक्ने उनले बताए।
अहिले देखिएको समस्यालाई समाधान गर्ने गरी सेयर राफसाफ हुने व्यवस्था हुन थालेको रानाभाटको दाबी छ। सिडिएससीले यसका लागि प्रणालीको विकास गरिरहेकाले अर्को महिनासम्ममा म्यानुअल रुपमा काम गर्दा हुने ढिलाइलाई अन्त्य गर्न सकिने रानाभाटले बताए।
बढ्दो या घट्दो क्रममा रहेको बजारबाट फाइदा लिने वा अधिकतम घाटा हुनबाट जोगिन जति सक्दो छिटो लगानीकर्ताको खातामा सेयर आउनुपर्ने हुन्छ।
यसले दोस्रो बजारमा प्रयाप्त तरलता सिर्जना गर्छ। एक पटक कारोबार भएपछि रकम एक सातासम्म बन्धक हुने अवस्थाबाट दुई दिनभित्रै बिक्रेताको खातामा पैसा र क्रेताको खातामा सेयर आउँदा दोस्रो बजारमा कारोबार रकम नै बढ्ने विश्लेषकहरु बताउछन्।
खातामा नआउने अर्को समस्या 'क्लोज आउट' पनि हो। यदि कुनै लगानीकर्ताले आफूसँग नभएको सेयर बिक्री गरिदियो भने ऊ 'क्लोज आउट'मा पर्छ। उसको कारणले उसको सेयर किन्ने लगानीकर्ताले प्राप्त गर्न सक्दैन। यसले गर्दा पनि सेयरधनीको खातामा सेयर आउन ढिलाइ हुन्छ। यसका लागि लगानीकर्ता तथा ब्रोकरले अक्सन मार्केटको व्यवस्था गर्न माग गरिरहेका छन्।
अर्कोतर्फ पूर्ण रुपमा नगदसहितको कारोबार हुने भने यस्तो समस्या नै नहुने ब्रोकर बताउँछन्। विगत लामो समयदेखि ब्रोकरले उधारोमै सेयर कारोबार गर्ने गरेका छन्। उनीहरुले नै लगानीकर्ताको बानी बिगारिदिएका हुन्। जति धेरै कारोबार भयो ब्रोकरलाई कमिसन पनि धेरै आउँछ। त्यसैले गर्दा उनीहरुले जोखिममा उधारोमै सेयर खरिद गरिदिन्छन्।
सेयर किनेको दिन सहित थप दुई दिनमा राफसाफ हुने भनिएता पनि तेस्रो दिनको बेलुका मात्रै राफसाफ भएर आउने भएकाले स्वभाविक रुपमा चार दिन लाग्ने गरेको रानाभाट बताउछन्। नेप्से तथा धितोपत्र बोर्डले सेयर बजारलाई गतिशील बनाउने बताउँदै गर्दा यस्ता कामले गर्दा लगानीकर्ताले दुःख पाउने गरेका छन्।
नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो, सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा पठाउनु होला।
![सय दिने प्रगति विवरण सार्वजनिक गर्दै प्रधानमन्त्री केपी ओली [प्रत्यक्ष प्रसारण]](https://nepallive.net/uploads/posts/500X300/kllllllllll-1729675876.jpg)
![Nepal Live Samachar नेपाल लाइभ समाचार, भदौ १९ [भिडियाे]](https://nepallive.net/uploads/posts/500X300/samachar++-1725458095.jpg)
![प्रधानमन्त्रीसँग प्रश्नोत्तर [प्रत्यक्ष प्रशारण]](https://nepallive.net/uploads/posts/500X300/PMM-(1)-1718866650.jpg)
![भारत भ्रमणबारे प्रतिनिधि सभा बैठकमा जवाफ दिँदै प्रधानमन्त्री प्रचण्ड [प्रत्यक्ष प्रशारण]](https://nepallive.net/uploads/posts/500X300/prachanda-sansad-1710309847.jpg)
![Nepal Live Samachar नेपाल लाइभ समाचार, जेठ ३० [भिडियाे]](https://nepallive.net/uploads/posts/500X300/samachar++-copy.jpg-30-1718203418.jpg)
