अनुसन्धान

पाटन दरबार स्क्वायरकाे पाटीमा पनि बतासको व्यापार

सविन मिश्र/उत्तम काप्री बिहीबार, पुस २३, २०७७ ०८:०१

काठमाडौं– पशुपति धर्मशालामा अवैध व्यापार गर्दै आएको बतास अर्गनाइजेसनले पाटन दरबार स्क्वायर क्षेत्रमा रहेकाे पाटीमा पनि व्यापार गर्दै आएको तथ्य खुलेको छ। बतास अर्गनाइजेसनअन्तर्गतको बिपिएस लिजिङ एन्ड म्यानेजमेन्ट प्रालिले झन्डै ४ वर्षयता दरबार क्षेत्रकाे पाटीमा व्यापार गर्दै आएको हाे।

पाटन संग्रहालय विकास समितिको बोधपाटीमा १५ वर्षका लागि लिज भाडामा लिएर बतासले व्यापार गर्दै आएको छ। बिपिएस लिजिङ एन्ड म्यानेजमेन्ट प्रालिले २०७३ चैत १ गते देखि पाटी भवनको १८ कौउल भाडामा लिँदै व्यापार गर्दै आएको हो।

स्थानीय बासिन्दाले पाटी भाडामा दिन नहुने आवाज उठाएका थिए। २०७२ को भूकम्पमा आफूहरूले आश्रय लिएको ठाउँ भविष्यमा पनि भवितव्य पर्दा प्रयोगमा आउन सकिने उनीहरूको भनाइ थियो। 'संस्कृति मासिने गरी पाटी भाडामा दिनु गलत थियो,' पाटनमा भेटिएका एक स्थानीय बासिन्दाले भने।

यो पनि पढ्नुहोस्

पशुपति धर्मशालाको अवैध सम्झौतामा विभागीय मन्त्रालय किन मौन?सोमबार, पुस २०, २०७७

सामान्यतया ५ देखि १० वर्षका लागि यस्ता सम्पत्ति भाडामा लगाउने प्रचलन भए पनि एकैपटक १५ वर्षका लागि उक्त सम्पत्ति भाडामा लिएको पाइएको हो। पाटीलाई उक्त कम्पनीले तेस्रो पक्षलाई भाडामा दिँदै आएको छ। अहिले ती सम्पदामा हिमालयन जाभा कफी सप, नेपाल इन्भेस्टमेन्ट बैंकले एक्स्टेन्सन काउन्टर, ग्लोबल आइएमई बैंकको एटिम काउन्टर एनआइसि एसिया बैंकको काउन्टर चलाइएको छ। तर, १८ काैउलको भाडा भने वार्षिक १७ लाख ४८ हजार ६ सय १२ रुपैयाँ मात्र तोकिएको छ।

पहिलो वर्षका लागि तोकिएको भाडामा प्रत्येक वर्ष १० प्रतिशत भाडा वृद्धि हुने गरी लिज सम्झौता भएको पाटन संग्रहालय विकास समितिकी कार्यकारी निर्देशक सरस्वती सिंहले जानकारी दिइन्। त्यो सम्झौता भन्दा पहिलो लिज भाडा सम्झौता भने ५ वर्ष थियो।

अहिलेको सम्झौता भने १५ वर्षका लागि भएको छ। बोधपाटी भाडामा लगाउने गरी विकास समितिले २०७२ साउनमा पहिलो पटक टेन्डर गरेकाे थियो। टेन्डर समय १ महिना राखिएको थियो। समय अभाव भएको भन्दै गुनासो आए पछि एक महिनाको समय थप भएको थियो। त्यसपछि समितिले टेन्डरमा सहभागी कम्पनीको टेन्डर खोलेको थियो।

टेन्डर खोलेकै दिन अदालतले तत्काल उक्त भवन भाडामा लगाउने काम अगाडि नबढाउन निर्देशन दिएको थियो। पछि सर्वोच्च अदालतले संग्रहालय विकास समितिको आयस्रोतका लागि भवन भाडामा लगाउने पाउने फैसला गरेको थियो। फैसलापछि विकास समितिले साढे १ वर्षभन्दा पहिलेको टेन्डर प्रक्रियामा नै सहभागी भएका कम्पनीबाट छनोट गरेर भाडामा लगाएको सिंहले जानकारी दिइन्। यसरी दिएको बोधपाटीको १८ कौउलको मासिक भाडा १ लाख ४५ हजार ७ सय १७ रुपैयाँ मात्रै कायम भएको हो।

यो पनि पढ्नुहोस्

पशुपति धर्मशाला व्यापारिक केन्द्र बनाउने अवैध सम्झौताका २६ शर्तसोमबार, पुस १३, २०७७

यही हिसाबले भन्ने हो भने एउटा कौउलको मासिक भाडा ८ हजार ९५ मात्रै हो। बिपिएस लिजिङ एन्ड म्यानेजमेन्ट प्रालिले विकास समितिलाई बुझाउने भाडामा पाटी अगाडि रहेको खुल्ला ठाउँमा पार्किङ सञ्चालन गरेर मात्रै संकलन गर्ने एक स्थानीयले बताए। स्थानीयलाई बाइपास गर्ने गरी पाटी भाडामा लगाउने काम भएको स्थानीयहरु बताउँछन।

पहिले पाटी रहेको ठाउँमा महानगरपालिकाबाट स्वीकृत लिएर सवारी पार्किङ गर्ने ठाउँसमेत बनेको थियो। तर, अहिले बिपिएस लिजिङ एन्ड म्यानेजमेन्ट प्रालिले भित्र सवारी पार्किङ गर्न दिएको छैन। जसका कारण पाटन दरबार स्क्वायर घुम्न जानेले समेत सहज रुपमा पार्किङ पाउन सकेका छैनन्।

स्थानीयले उक्त पार्टीमा पहिलेदेखि नै भाडामा व्यवसाय गर्दै आएका थिए। अहिले भने विकास समितिले बतास अर्गनाइजेसनको बिपिएस लिजिङ एन्ड म्यानेजमेन्ट प्रालिलाई भाडामा दिइएको छ। स्थानीयले त्यसमा विरोध समेत गर्दै आएका छन्।

बोधपाटीमा कुल ३३ वटा कौउल छन्। त्यसमध्ये ३ वटा कौउल स्मारक संरक्षण तथा दरबार हेरचाह कार्यालयलाई दिइएको छ भने ३ वटा पाटन दरबार संग्राहालय विकास समितिले नै प्रयोग गर्दै आएको छ। यसैगरी ३ वटा कौउल ललितपुर महानगरपालिका, ३ वटा हखाँ टोल सुधार समिति र ३ वटा ज्यापु समुदायलाई भाग लगाइ दिइएको छ।