काेराेना कहरमा सार्वजनिक सवारीपछि हवाई भाडा बढाउँदै सरकार

पर्यटन-उड्डयन

उत्तम काप्री आइतबार, भदौ २८, २०७७ २०:५३

काठमाडौं- सरकारले हवाई भाडा बढाउने तयारी गरेको छ। प्रत्येक २/२ वर्षमा समायोजन हुने हवाई भाडा झन्डै ४ वर्षमा काेरोना महामारीका बीच बढाउने तयारी सरकारले गरेको हो।

प्राधिकरणका उपमहानिर्देशक नरेन्द्र थापाको संयोजकत्वमा बनेको हवाई भाडा अध्ययन कार्यदलले दिएको सुझावका आधारमा नेपाल नागरिक उड्डयन प्राधिकरणको प्रस्तावमा संस्कृति, पर्यटन तथा नागरिक उड्डयन मन्त्रालयले हवाई भाडा बढाउने तयारी गरेको छ। मन्त्रालय उच्च स्रोतका अनुसार हवाई भाडा समायोजन गर्ने विषयमा मन्त्रालयमा एक चरण छलफलसमेत भइसकेको छ।

मन्त्री योगेशकुमार भट्टराईसँग भदौ २२ गते मन्त्रालयमा हवाई भाडा समायोजन गर्ने विषयमा छलफल भएको स्रोतको दाबी छ।प्राधिकरणले सरोकारवालासँग भएको छलफलमा स्टोल र ट्रंक रुटका आधारमा हवाई भाडा बढाउने गरी प्रस्ताव पेस गरेको थियो।

‘प्राधिकरणको प्रस्तावसँगै छलफलबाट हवाई भाडा समायोजन गर्ने विषयमा सबै पक्ष सहमत भएका छन्,’ छलफलमा सहभागी एक व्यक्तिले भने, ‘प्राधिकरणले ट्रंकमा १५ देखि २० प्रतिशत र स्टोलमा २५ प्रतिशतसम्म हवाई भाडा (अधिकतम) बढाउने प्रस्ताव भएको छ।’

प्राधिकरणको प्रस्तावमा पुनरावलाेकन गर्न र आवश्यक सबै काम गर्न भन्दै फाइल फिर्ता भएको स्रोतको भनाइ छ। ‘तर, भाडा भने स्वतः बढ्छ। अहिलेको प्रस्तावका केही प्रतिशत भने घट्न सक्छ,’ स्रोतले भन्यो।

हवाई भाडा आन्तरिक उडान कहिलेबाट सञ्चालन गर्ने विषयमा पनि छलफल भएको थियो। आन्तरिक उडान सुरु नहुँदै हवाई भाडा बढाउने विषय अगाडि बढ्दा विरोध हुने भन्दै पहिले आन्तरिक उडान सुरु गर्ने र त्यसपछि मात्रै हवाई भाडा बढाउने प्रस्तावमा निर्णय गर्ने सहमतिसमेत भएको स्रोतको दाबी छ। ‘दशै, तिहार र छठ अगाडि हवाई भाडा बढ्दैन,' स्रोतले भन्यो, ‘यसपछि भने हवाई भाडा बढ्छ। बढाउनु पर्ने बाध्यता पनि छ र बढनु पनि पर्छ।’

तर, हवाइ भाडा बढ्ने भन्ने बित्तिकै अहिले वायुसेवा कम्पनीले लिँदै आएको अधिकतम भाडामा सबैमा बढ्ने भने होइन। हवाई भाडामा (फेयर भाडा र इन्धन चार्ज) शीर्षक हुन्छ। सरकारले बढाउने भाडा भनेको फेयर भाडा मात्र हो। इन्धन चार्ज भाडामा भने हवाई सेवा प्रदायकहरुको छाता संगठनले इन्धनको मूल्य तलमाथि हुने बित्तिकै समायोजन गर्दै आउने गरेका छन्। सरकारले २०७३ सालमा समायोजन गरको हवाई भाडामा अब ट्रंकमा १५ देखि २० प्रतिशत र स्टोलमा २५ प्रतिशतसम्म बढाउने तयारी गरेको हो।

उदाहरणका लागि २०७३ सालमा हवाई भाडा समायोजन हुँदा विराटनगरको हवाई फेयर अधिकतम ४ हजार ९ सय ३४ रुपैयाँ थियो। अब यही भाडामा सरकारले १५ देखि २० प्रतिशत बढाउने तयारी गरेको हो।

इन्धनको मूल्य समायोजन गर्न निगमलाई आग्रह गर्ने
साथै २२ गते नै मन्त्रालयमा भएको छलफलमा हवाई इन्धनको मूल्य पनि समायोजन गर्नका लागि नेपाल आयल निगमलाई आग्रह गर्ने निर्णय भएको मन्त्रालयको भनाइ छ।

मन्त्रालयले हवाई इन्धनको मूल्य विश्व बजारमा भन्दा नेपालमा बढी भएकै कारण हवाई भाडा बढी भएको भन्दै इन्धनको मूल्य समायोजन गर्न आग्रह गर्ने निर्णय गरेको छ।

उक्त छलफलकै आधारमा हवाई इन्धनको मूल्य घटाउन आग्रह गर्ने प्रस्ताव उद्योग, वाणिज्य तथा आपूर्ति मन्त्रालय पठाउने तयारी भएको मन्त्रालयले जनाकारी दिएको छ।

तर, नेपाल आयल निगमले भने आन्तरिक उडानका लागि तय भएको हवाई इन्धनको मूल्यमा कुनै फरक नरहेको र अन्तर्राष्ट्रिय हवाई इन्धनको मूल्यमा केही बढी भएको स्वीकार गर्दै आएको छ। यसअघि अन्तर्राष्ट्रिय हवाई इन्धनमा प्रतिकेएल (किलोलिटर) ५० डलर मूल्य घटाउँदा पनि अन्तर्राष्ट्रिय उडान गर्ने कम्पनीले भाडा नघटाएको भन्दै अन्तर्राष्ट्रिय हवाई इन्धनको मूल्य तत्काल नघटाउने बताउँदै आएको छ।

लकडाउन अगाडि नेपाललाइभले हवाई इन्धनको मूल्य किन नेपालमा बढी भएको हो? विश्व बजारको तुलनामा मूल्य समायोजन हुन सक्छ? भनेर प्रश्न गर्दा नेपाल आयल निगमका प्रबन्ध निर्देशक सुरेन्द्र पौडेलले अन्तर्राष्ट्रिय उडानका लागि निगमले बेच्दै आएको हवाई इन्धनको मूल्य तत्काल घटाउन नसक्ने बताएका थिए।

‘हामीले प्रतिकेएल ५० डलर मूल्य घटाउँदा समेत हवाई भाडामा कुनै परिर्वतन आएन,’ पौडेलले भनेका थिए, ‘इन्धनको मूल्य घट्दा हवाई भाडा घटने आधार सुनिश्चित नहुँदासम्म अन्तर्राष्ट्रिय उडानको हवाई इन्धनको मूल्य घट्दैन।’

हवाई इन्धनबाट आउने फाइदाबाट नै सरकारले खाना पकाउने ग्यासको मूल्य कम गरेर जनातालाई राहत दिँदै आएको उनको तर्क थियो। अन्तर्राष्ट्रिय हवाई इन्धनको मूल्य घटाउँदै त्यसको प्रत्यक्ष प्रभाव नेपाली उपभोक्तालाई नै पर्ने पौडेलको भनाइ छ।

नेपाल आयल निगमले अहिले आन्तरिक उडानको लागि हवाई इन्धनको मूल्य प्रतिलिटर ६२ रुपैयाँ र अन्तर्राष्ट्रिय हवाई उडानको हवाई इन्धनको मूल्य प्रतिकेयल ८ सय ६८ डलर बिक्री गरिरहेको छ। यसरी बेच्दा निगमलाई अहिले अन्तरिक हवाई इन्धनको बिक्रीमा प्रतिलिटर १० रुपैयाँ ४६ पैसा र अन्तर्राष्ट्रिय हवाई इन्धनमा प्रतिलिटर ४५.३९ रुपैयाँ फाइदा लिँदै आएको छ।

पाँच गन्तव्यमा मात्रै डलर फेयर
सरकारले नेपालका ५ पर्यटकीय गन्तव्यबाहेक अन्य गन्तव्यको डलर फेयर (विदेशी नागरिकसँग लिने हवााई भाडा) हटाउने तयारी गरेको छ। नेपाल नागरिक उड्डयन प्राधिकरणको सिफारिसमा संस्कृति, पर्यटन तथा नागरिक उड्डयन मन्त्रालयले ५ वटा गन्तव्यबाहेक अन्य गन्तव्यको डलर फेयर घटाएर नेपाली नागरिक सरह हवाई भाडा लागू गर्ने तयारी गरेको हो।

डलर फेयरका भाडा हटाउने निर्णय मन्त्रीस्तरीय बैठकबाट गर्न सकिने भएपनि विरोध हुन सक्ने भएकाले मन्त्रिपरिषदबाट गर्ने तयारी गरिएको छ।मन्त्रिपरिषदबाट निर्णय गराउँदा विरोध हुने संभावना कम भएकाले मन्त्रिपरिषद् बैठकमा प्रस्ताव पठाउन लागिएको मन्त्रालयको उच्च स्रोतले नेपाल लाइभसँग बताएको छ।

प्राधिकरणले पर्यटकीय गन्तव्यहरू कास्कीको पोखरा विमानस्थल, चितवनको भरतपुर विमानस्थल, सोलुखुम्बुको लुक्ला विमानस्थल, मुस्ताङको जोमसोम विमानस्थल र माउन्टेन उडानमा तत्काल डलर फेयर नहटाउने र अन्य सबै गन्तव्यको डलर फेयर हटाउनुपर्ने सिफारिस अध्ययन कार्यदलले गरेपछि सोही अनुसार व्यवस्था गर्न लागिएको हो।

संस्कृति, पर्यटन तथा नागरिक उड्डयन मन्त्रालयको जिम्मेवारी सम्हालेदेखि योगेश भट्टराईले विदेशी र नेपालीबीचको विभेदपूर्ण हवाई भाडा हटाउने बताउँदै आएका थिए। सोहीअनुसार मन्त्रालयले प्राधिकरणका उपमहानिर्देशक नरेन्द्र थापा संयोजकत्वमा डलर फेयर समायोजन गर्न एक कार्यदल गठन गरेको थियो।

कार्यदलमा पर्यटन मन्त्रालयका उपसचिव प्रमोद नेपाल, प्राधिकरणकै उपप्रबन्धक हिराचन काफ्ले, चार्टर एकाउन्टेन सौरभ रिजाल र पर्यटन मन्त्रालयका पूर्व उपसचिव प्रभा वैद्य सदस्य थिए। त्यस्तै समितिमा वायुसेवा सञ्चालक संघका उपाध्यक्ष तथा यती एयरलाइन्सका सिइओ अनोज रिमाल र संघका महासचिव तथा समिट एअरका प्रबन्ध निर्देशक मनोज कार्की थिए।