काठमाडौं- राष्ट्रिय स्तरका वाणिज्य बैंकहरूले गत आर्थिक वर्ष २०७६/७७ मा ५४ अर्ब ३० करोड रुपैयाँ नाफा आर्जन गरेका छन्। तर, वाणिज्य बैंकहरूको लाभांश बाड्न योग्य मुनाफा भने ३१ अर्ब २७ करोड रुपैयाँ मात्रै छ।
बैंकहरूले आर्जन गरेको मुनाफाअनुसार उनिहरूको औषत प्रतिसेयर आम्दानी १९.४१ रुपैयाँ छ। तर, वितरण योग्य मुनाफाका आधारमा भने सेयरधनीले औषतमा ११ रुपैयाँ पाउने देखिन्छ।
पछिल्लो वित्तीय मान प्रणाली 'एनएफआरएस'अनुसार बैंकहरूले आर्जन गरेको सम्पूर्ण नाफा वितरण गर्न पाउँदैनन्। भोलि हुने सम्भावित जोखिमलाई पनि मूल्याङ्कन गर्दै त्यसको व्यवस्थापन गर्नु पर्दा वितरणयोग्य मुनाफा घट्छ।
बैंकहरूले आम्दानीमा सम्पूर्ण खर्च तथा कर भुक्तानी गरिसकेपछि नाफा तयार हुन्छ। उक्त नाफामध्ये केही प्रतिशत साधारण जगेडा कोषमा जम्मा गर्नु पर्छ। त्यस्तै अर्को 'क्यापिटल रिडेम्सन' कोषमा जम्मा गर्नु पर्छ। नाफाको एक प्रतिशत समाजिक उत्तरदायित्वअन्तर्गतको कोषका लागि छुट्टाउनु पर्छ। अर्को कर्मचारी तालिम कोषमा पैसा छुट्टाउनु पर्छ। यस बाहेक अन्य केही कोष छन् भने त्यसका लागि पनि दिनुपर्ने हुन्छ।
त्यसपछि नाफाबाट केही प्रतिशत रियामकीय रिजर्भमा पैसा हाल्नुपर्ने हुन्छ। यी सबै कोषमा पैसा जम्मा भएर बाँकी रहेको रकम मात्रै सेयरधनीका लागि वितरण गर्न योग्य हुन्छ। यस वर्ष कोभिड १९ ले अधिकांश कर्जा जोखिमको घेरामा छन्। जोखिम व्यवस्थापन कोषमा सबैभन्दा धेरै पैसा व्यवस्थापन गर्ने बैंकहरूको वितरण योग्य मुनाफामा भारी संकुचन भएको देखिन्छ।
अहिले अपरिष्कृत रुपमा आएका तथ्याङ्कहरू भोलि लेखापरीक्षणपछि केही तलमाथि हुने गरेका छन्। यदि लेखापरीक्षकले कर्जाको जोखिम हेरेर धेरै पैसा छुट्टाउनु नपर्ने सल्लाह दिएमा त्यस समयमा वितरण योग्य मुनाफा अझ बढ्न सक्छ।
बैंकहरूले यसरी सार्वजनिक गर्ने दुई वटा तथ्याङ्कले सेयरधनी झुक्कीने अवस्था आएको सेयर बजारका जानकार दिलीप मुनाकर्मी बताउँछन्। झट्ट नाफा मात्रै हेर्दा राम्रो देखिन्छ, तर वितरण योग्य मुनाफालाई हेर्याे भने आत्तिने अवस्था रहेको उनको भनाइ छ।
सेयरधनीहरूले प्रतिसेयर आम्दानीलाई हेरेर दोस्रो बजारमा लगानी गरिरहेका हुन्छन्। तर, भोलि बैंकले साधारणसभामा प्रस्ताव गरेको लाभांश हेर्दा धेरै कम हुन्छ। यसको प्रमुख कारण हो, वितरण योग्य मुनाफा र नाफालाई विश्लेषण गर्न नसक्नु।
२७ वटा वाणिज्य बैंकहरूले अघिल्लो आर्थिक वर्षको भन्दा १२ प्रतिशतले नाफा घटाएका छन्। कोभिडका कारण बैंकहरूले ब्याज तथा किस्ता उठाउन सकेका छैनन्। यसको असर बैंकहरूको वासलातमा देखिएको छ। यसको असर अझ पुसमा धेरै देखिने नेपाल राष्ट्र बैंकका पूर्वकार्यकारी निर्देशन नरबहादुर थापा बताउँछन्।
अहिलेलाई राष्ट्र बैंकले केही सहुलियत दिँदा नाफामा धेरै गिरावट देखिएन। तर, अझै पनि ऋणीले किस्ता र ब्याज तिर्न सक्ने अवस्था बनेको छैन। अझ पछिल्लो समय संक्रमण दर बढ्दो छ। यसले गर्दा बैंकहरूको वित्तीय विवरण भोलिका दिनमा नराम्रो हुने देखिन्छ।
गत वर्षको नाफाअनुसार सबैभन्दा धेरै नविल बैंकको वितरण योग्य मुनाफा प्रतिसेयर ३० प्रतिशत छ। नाफामा सबैभन्दा धेरै राष्ट्रिय वाणिज्य बैंकको भए पनि यसको वितरण योग्य मुनाफा प्रतिसेयर ११ प्रतिशत मात्रै छ। तर, प्रतिसेयर आम्दानी भने ४९ रुपैयाँ छ।
सबैभन्दा कम वितरण योग्य मुनाफा सिभिल बैंकको छ। बैंकले ४५ करोड ७० लाख रुपैयाँ नाफा आर्जन गरे पनि वितरण योग्य मुनाफा भने जम्मा २५ करोड २१ लाख रुपैयाँ मात्रै छ। प्रतिसेयर आम्दानी ५ रुपैयाँ छ भने वितरण योग्य मुनाफा ३ प्रतिशत मात्रै छ।
कुन बैंकको वितरण योग्य मुनाफा कति?
नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो, सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा पठाउनु होला।