काठमाडौं–अघिल्लो आर्थिक वर्षमा तरलता अभावको फाइदा उठाउदै २४ प्रतिशतले नाफा बढाएका बैंकको नाफा गत वर्ष भने ११ प्रतिशतले घटेको छ। तर कोभिडले आक्रान्त पारेको अवस्थामा पनि बैंकहरुले अर्बाैं नाफा गर्नुलाई सकारात्मक रुपमा लिइनुपर्ने मौद्रिक नीतिका विज्ञ नरबहादुर थापा बताउछन्।
भूकम्प र नाकाबन्दीपछि सरकार तथा राष्ट्र बैंकले उचित नीतिगत व्यवस्था गर्न नसक्दा बैंकिङ व्याजदर तल्लो विन्दुमा झरेको र यसको फाइदा दुई–तीन वर्षमा बैंकहरुले उठाएको थापाले बताए। गएका वर्षमा भएको उच्च अंकको वृद्धिको तुलनामा नाफा घटेको उनको भनाइ छ। बैंकिङ क्षेत्रमा धेरै पछि नाफाको वृद्धिदर ऋणात्मक देखिएको बैंकर्स संघका अध्यक्ष भुवन दाहालले बताए।
लगातार नाफा बढाउँदै आएका बैंकहरुको नाफाको वृद्धिदर यस वर्ष भने ११ प्रतिशतले खुम्चिएको हो। नेपाल राष्ट्र बैंकले पुँजी वृद्धिको प्रावधान लागू गरेसँगै बैंकहरु पुँजी अनुसार प्रतिफल पाउन व्यवसायमा उत्रिएका थिए। त्यसै क्रममा बैंकिङ क्षेत्रमा तरलता अभाव देखियो।
तरलता अभावको भूमरीमा वाणिज्य बैंकहरुले मौकाको फाइदा उठाउँदै नाफामा उल्लेख्य सुधार गरेका थिए। तर यस वर्ष कोभिडका कारण नाफामा संकुचन आयो। कोभिड-१९ को प्रभाव हुनुभन्दा अगाडि नै बैंकहरुको नाफाको वृद्धिदरमा ब्रेक लागिसकेको थियो। गत वर्षको सुरुवाती अवस्थादेखि नै बैंकहरुमा नयाँ कर्जाको माग आउने क्रम रोकिएको थियो।
यसै क्रममा तेस्रो र चौथो त्रैमासलाई कोभिडले प्रभाव पार्दा नाफामा नकारात्मक असर गर्यो। गत वर्षको ८ महिना १० दिन निर्वाध रुपमा बैक तथा वित्तीय संस्थाहरु तथा व्यवसाय सञ्चालन भएका थिए। व्यवसाय निर्वाध रुपमा चले पनि रियल इस्टेटमा कर्जा ठप्प थियो। घरजग्गा तथा गाडी कर्जामा नेपाल सरकार तथा राष्ट्र बैंकले कडाइ गर्दा कर्जाको विस्तार खुम्चिएको थियो। सरकारले उत्पादनमुलक क्षेत्रमा कर्जा जानु पर्ने अडान राखे पनि लक्ष्य अनुसार प्रवाह हुन नसक्दा कर्जाको वृद्धिदरमा नै ब्रेक लागेको हो। यस अवधिमा कुनै पनि ठूला आयोजना आउन सकेनन्।
पुराना केही जलविद्युतका ‘कन्सोडियम लोन’ मा कर्जा गए पनि जलविद्युतकै पनि नयाँ आयोजनाका लागि कर्जाको सम्झौता भएनन्। यसैले गर्दा गत वर्ष निक्षेपको अनुपातमा कर्जा विस्तार निकै कम छ।
सरकारले चैत ११ गतेदेखि बैंकको कर्जा विस्तारमा ठूलो धक्का पर्यो। कर्जा विस्तार ठप्प हुनुका साथै व्याज तथा किस्ता उठ्न सकेन। नेपाल राष्ट्र बैंकले कोरोनाले प्रभावित कर्जाका लागि पुनर्कर्जा तथा पुनर्तालिकिकरणको व्यवस्था गरे पनि व्याज र किस्ता उठ्न सक्ने अवस्था भएन। यसमध्ये कतिपय नाफा कागजी नाफा हो। हिसाबमा उठेको देखिए पनि यथार्थमा भने बैंकहरुले हिसाब मिलान गरेर राखेका छन्।
तत्कालका लागि बैंकहरुको वित्तीय विवरण नबिग्रिए पनि दीर्घकालमा गएर ऋणीले कर्जा तिर्न नसक्ने अवस्था आयो भने बैंकहरुको नाफाको वृद्धिदर ऋणात्मकको सट्टा नाफा नै ऋणात्मक हुन सक्ने विज्ञहरु बताउछन्। यदि कोभिड–१९ को संक्रमण चाँडै हट्यो भने यो अवस्था नआउने राष्ट्र बैंकको तर्क छ।
यस पटक बैंकहरु नाफामा देखिए पनि आउदो पुससम्ममा झन् ठूलो असर देखिने राष्ट्र बैंकका पूर्वकार्यकारी निर्देशक थापाले बताए। बैंकहरुलाई राष्ट्र बैंकले धेरै कुराहरुमा छुट दिएको थियो। जसका कारण बैंकहरुको वित्तीय विवरण बिग्रिने अवस्था आएन। तर कोभिडको प्रभाव झन् बढ्दो क्रममा छ। यसले गर्दा आगामी दिनमा बैंकहरुको नाफामा संकुचन बढ्दै जाने विज्ञहरु बताउछन्।
वित्तीय विवरण सार्वजनिक गर्नेमध्ये २६ वटा वाणिज्य बैंकले ५० अर्ब ८४ करोड रुपैयाँ नाफा गरेका छन्। कृषि विकास बैंकबाहेक २० बैंकको नाफामा संकुचन आएको छ। बाँकी ६ वटाको भने बढेको छ। राष्ट्रिय बाणिज्य बैंकले सबैभन्दा धेरै चार अर्ब ४५ करोड रुपैयाँ नाफा आर्जन गरेको छ। दोस्रो नम्बरमा नविल बैकले तीन अर्ब ५६ करोड रुपैयाँ नाफा आर्जन गरेको छ।
सबैभन्दा धेरै सिभिल बैंकको ३५.४० प्रतिशतले नाफा घटेको छ। सिभिल बैंक सबैभन्दा कम नाफा गर्ने बैंक हो। वाणिज्य बैंकमध्ये सबैभन्दा तल्लो स्तरको प्रस्तुति गरेको सिभिलले गत वर्ष जम्मा ४५ करोड ७० लाख रुपैयाँ नाफा आर्जन गरेको छ।
यस्ता बैंकहरु अब मर्जरमा जान बाध्य हुने विज्ञहरु बताउछन्। चलाउनै नसक्ने अवस्थामा रहेका यस्ता बैंकहरु अन्य बैंकसँग मिलेर गएमा भोलिका दिनमा ऋणात्मक नाफा देख्नु नपर्ने उनीहरुको तर्क छ। कोभिडको महामारीमा पनि सेञ्चुरी बैंकले आफ्नो नाफा ३३.९९ प्रतिशतले बढाएको छ।
कुन बैंककाे नाफा कति?
नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो, सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा पठाउनु होला।