महराको जिल्ला दौडाहा : २४ वर्षपछि जन्मघरमा बास

फिचर

महराको जिल्ला दौडाहा : २४ वर्षपछि जन्मघरमा बासभन्छन्-कसैले रिस र डाहा गरेर महरा पछि हट्दैन

महेश न्यौपाने मंगलबार, फागुन २७, २०७६ १०:३०

रोल्पा- आफूमाथि संसद सचिवालयकी कर्मचारीले लगाएको यौन दुर्व्यवहारको मुद्दामा अदालतबाट सफाइ पाएपछि पूर्वसभामुख कृष्णबहादुर महरा संसद भवन छिरेनन्। धेरैको चासो थियो अब महराले आफ्नो विगतको प्रतिष्ठालाई कसरी पुर्नस्थापित गर्छन्। धेरैले सोचेका थिए, चल्दै गरेको प्रतिनिधिसभा आउजाउबाट सुरु हुन्छ महराको दैनिकी। तर, उनी संसद छिर्नुअघि जनतामाझ पुग्ने निर्णयमा पुगे।

१०० दिनभन्दा बढी बन्दी जीवन बिताएका महरा सफाइ पाएपछि जिल्ला दाैडाहमा छन्। उनले दाङ, प्यूठान र रोल्पा भ्रमणलाई निरन्तरता दिइरहेका छन्। फाल्गुन १२ गते आफ्नो निर्वाचन क्षेत्रका मतदातालाई भेट्न दाङ हिडेंका महरालाई दाङको भालुवाङ, सिसनिया र लमहीमा स्थानीयहरुले स्वागत गरे।

घोराहीमा महरालाई स्थानीय मतदाता र नगरवासीहरुले नागरिक अभिनन्दन पनि गरे। अभिनन्दनमा महराले आफूलाई षडयन्त्रमुलक तरिकाले फसाएको सफाइ पेश गरे। आफू हिजो राष्ट्रिय स्वाधिनताका लागि लडेको बताउँदै त्यो क्रमले आज र भोलि पनि निरन्तरता पाउने उनले बताए। संसदमा एमसिसी पास गर्न आएको दबाब नमानेकै कारण आफूलाई फसाएको महराको सांकेतिक भनाई थियो।

दाङको धारापानीमा रहेको विश्वकै अग्लो भनिएकाे त्रिशुलको अवलोकन गरेर महराले दाङको विकास गतिविधिलाई अनुगमन गरेको छनक दिए। दाङको पर्यटकीय विकासमा धारापानीको मन्दिर तथा अग्लो त्रिशुलले महत्वपूर्ण भूमिका खेलेको महराले बताए। दाङमा विभिन्न निकायले आयोजना गरेका कार्यक्रममा महरा प्रमुख अतिथि भएर सहभागिता जनाए।

आफ्नै निर्वाचन क्षेत्र रहेको घोराही उपमहानगरपालिकाले आयोजना गरेको वेवारिसे सडक मानवमुक्त नगर घोषणा कार्यक्रममा महरा प्रमुख अतिथि बने। जेल जीवनपछि महरा प्रमुख अतिथि रहेको यो नै पहिलो सरकारी कार्यक्रम थियो। दाङको वंगलाचुली गाउँपालिकामा रहेको महेन्द्र माविको ६० औं वार्षिक उत्सवमा प्रमुख अतिथि बनेका महराले शैक्षिक विषयमा मन्तव्य दिए।

रोल्पाको वालकल्याण माविमा १२ वर्ष शिक्षण पेशा गरेका महराले दाङको सो विद्यालयको वार्षिक उत्सवका सन्दर्भमा आफ्नो शैक्षिक पृष्ठभूमिको पनि स्मरण गरे। घोराही उपमहानगरपालिकाको नारायणपुरमा बस्दै आएका सशस्त्रद्वन्द्वमा घाइते सिपी शर्मासँग पनि महराले भेटघाट गरे। सशस्त्रद्वन्द्वका घाइतेहरुलाई आफूले नबिर्सेको जनाउ दिन महराले शर्मासँग भेटघाट र भलाकुसारी गरेका हुन्। रुकुमको खारा भिडन्तमा परि घाइते भएका शर्माले महरालाई फसाएको बताएका थिए।

२०३७ सालमा आफूलाई पार्टी सदस्यता दिने दाङका पुराना कम्युनिष्ट नेता वासुदेव गौतमलाई भेट्न महरा गौतम निवास रझेना पुगे। दाङका कम्युनिष्ट संस्थापक मानिकलाल गौतम, नारायण शर्मा तथा शोभाराम बस्नेतलाई पनि उनले भेटे। महराले रोल्पाबाट दाङ झरेकी पुराना नेतृ पूर्णकुमारी पुनसँग भेटघाट गरेका थिए।

सशस्त्र द्वन्द्वताका शान्ति वार्ता गरिएको स्थान दाङको हापुरे पुगेर महराले वार्ताको स्मरण गरे। २०६० सालमा डा. बाबुराम भट्टराईको संयोजकत्वमा माओवादीले दोस्राे पटक वार्ता गर्न गठित समितिका एक सदस्य थिए महरा। हापुरे शान्ति वार्ताको नाममा चर्चित सोही वार्तामा गोलमेच सम्मेलन, अन्तरिम सरकार र संविधान सभाको निर्वाचनको विषयमा सरकारी वार्ता टोलीसँग सहमति हुन नसकेपछि माओवादीले युद्धविराम तोडेको थियो।

फाल्गुन १२ गते दाङ पुगेका महरा फाल्गुन २० गते प्यूठान हुँदै जन्मभूमि रोल्पा प्रस्थान गरेका थिए। प्यूठानको माण्डवी गाउँपालिका २ रातोपानीमा आयोजित स्वागत कार्यक्रममा सरिक भएका महरा सोही दिन रोल्पाको खुँग्री, सुलिचौर, खुमेलमा आयोजित साना ठूला स्वागत कार्यक्रममा सरिक भए। साहि दिन महराकै जन्म गाउँ वामरुकमा रहेको तारा माविले आयोजना गरेको स्वागत कार्यक्रममा सहभागि भए।

अपरान्ह ४ बजे जिल्ला सदरमुकाम लिवाङ आइपुगेका महरालाई सात्तालेखोलामा जिल्लावासीले स्वागत गरेका थिए। आफैंले पढेको र पढाएको वालकल्याण मावि लिवाङका विद्यार्थी, शिक्षक र अभिभावकले आयोजना गरेको स्वागत कार्यक्रमपछि सोहि ठाउँमा जिल्लावासीले स्वागत गरेका थिए महरालाई। नागरिक अभिनन्दन नाम दिएको उक्त कार्यक्रममा पूर्वमाओवादी नेता कार्यकर्ताको बाक्लो उपस्थिति रहेको थियो।

छिटफुट रुपमा स्वतन्त्र नागरिक र अन्य पार्टीका कार्यकर्ता देखिए पनि महराकै पार्टी कार्यकर्ताको बाक्लो उपस्थितिले नागरिक अभिनन्दनको झल्को दिन सकेको थिएन।

र्‍यालीले नगरपरिक्रमा गरेपछि लिवाङ टुँडिखेलमा आयोजित कार्यक्रमा महराले आफूलाई फसाइएको दोहोर्‍याएका थिए। बाल्यकालको स्मरण गर्दै भावुक भएका महराले यो व्यवस्था ल्याउन आफूले ठूलो योगदान गरेको भएपनि यही व्यवस्थाभित्रका केही मान्छेको षडयन्त्रको आफू सिकार भएको बताए।

सरकारसँग वार्ता गर्न माओवादीको तर्फबाट गठित ३ वटा वार्ता समितिमध्ये २ वटा वार्ता समितिको संयोजक र एउटाको सदस्य भएका महराले सो अवसरमा स्मरण गरे। संविधान सभाबाट जारी संविधानको मस्यौदा गर्न गठित समितिको सदस्यको रुपमासमेत आफूले महत्वपूर्ण भूमिका खेले पनि परिवर्तनलाई नरुचाउनेहरुले आफूलाई फसाएको महराको भनाई थियो। षडयन्त्रकारीहरुको षडयन्त्रलाई कानुनी लडाइँमार्फत जितेको बताउँदै यो जितको स्वामित्व जनतामा भएको महराले बताए।

राष्ट्रिय स्वाधिनताको लडाइँमा आफू हिजो पनि लडेको, आज पनि लडिरहेको र भोलि पनि निरन्तर लड्ने प्रतिबद्धता उनले दोहोर्‍याए। 'म जन्मिएको माटोको शीर कहिल्यै झुक्न दिने छैन,' महराले भने। काग र बाजको हड्डीको कथा सुनाउँदै महराले आफ्नै पार्टीका विपक्षीलाई प्रहार गरे। 'कसैले रिस डाहा गरेर महरापछि हट्दैन,' उनले भने।

सांसद, मन्त्री हुँदै सभामुख भइसकेका महराले पछिल्लोपटक आफ्नै पार्टीका केही नेताले गरेको षडयन्त्रलाई सांकेतिक प्रतिवाद गरेका थिए। रोल्पाको विकासका लागि आफू हिजो पनि लागेको आज पनि लागि रहेको र भोलि पनि लाग्ने प्रतिबद्धता उनले जनाए।

आफ्ना छोरीज्वाईं पूर्ण केसी मेयर रहेको रोल्पा नगरपालिकाले स्थापना गरेको पुस्तकालय उद्घटनको प्रमुख अतिथि भएर महराले जेल जीवनपछि रोल्पामा आयोजित पहिलो सरकारी कार्यक्रममा सरिक भएका थिए। पुस्तकालय उद्घाटन कार्यक्रममा महराले आफ्नो “जेल यात्रा” नामक पुस्तक प्रकाशन गर्न लागेको जानकारी गराए। उनले अध्ययन गरेका १ दर्जन पुस्तक नगरप्रमुख केसीलाई हस्तान्तरण गरेका थिए। महराको दोस्राे औपचारिक कार्यक्रमको रुपमा रोल्पा नगरपालिका २ धनमुडामा रहेको लिप्ट सिचाई उद्घाटन थियो।

महरा रोल्पाको माडी, परिवर्तन, सुनछहरी र थवाङ गाउँपालिकामा आयोजित स्वागत कार्यक्रमाम सरिक भएका थिए। रोल्पा भ्रमणको छैटौं दिन रोल्पाको थवाङ पुगेका महराले अन्यत्र भन्दा त्यहाँ फरक तरिकाले मन्तव्य राखेका थिए। स्थानीय अजय घर्तीका अनुसार महराले यो व्यवस्था जनताको व्यवस्था नभएको खुलैरै बाेलेका थिए। विप्लव नेकपाको प्रभाव क्षेत्र मानिने थवाङमा महराले माओवादीका केन्द्रीय सल्लाहकार रहँदै सशस्त्र द्वन्द्वमा मारिएका तेजमान घर्तीका परिवारसाग भेटघाट गरेका थिए। 'महराको परिवार र हाम्रो परिवार बसेर ५ मिनेट जति कुराकानी भयो,' तेजमान घर्तीको छोरा अजय घर्तीले भने। महराले थवाङमा उनीसँगै पार्टीको जिल्ला कमिटीमा रहेर काम गरेका पुराना नेताहरुलाई पनि भेटेका थिए।

२४ वर्षपछि पहिलो पटक जन्मघरमा सुते महरा
२०४८ सालको संसदीय निर्वाचनमा रोल्पा निर्वाचन क्षेत्र नं.२ बाट प्रतिनिधिसभा सदस्य निर्वाचित भएका महरा केही समय घर आउजाउ गर्थे। २०५२ साल फाल्गुन १ गते सशस्त्र युद्ध घोषणा हुनु पूर्व नै महरा भूमिगत भएका थिए। भूमिगतपछि महराको घर आउजाउ बन्द भयो।

दोस्राे जनआन्दोलन पछि सुरु भएको शान्ति प्रक्रियाको मुख्य भूमिकामा रहेका महराले रोल्पा नपा १ मेवाङमा रहेको घरलाई समय दिन सकेका थिएनन्। युद्धकालभर महराको घर वेवारिसे थियो। शान्ति प्रक्रियापछि भने सो घरमा माओवादी कार्यकर्ता बस्थे।

महराले यस वर्ष आफ्नो जन्म घरमै दशैं मनाउने तयारी गरेका थिए। पुरानो घर मर्मत गर्नुका साथै घर अगाडि दुर्गा भवानीको मन्दिरसमेत बवनाएका महरा मर्मतपछि बनेको घरमा बस्न नपाउँदै जेल जानु परेको थियो। यस पटक भने १ हप्ताको समय महराले आफ्नै घरमा बिताए।

सदरमुकाम लिवाङका महंगा होटलमा बस्दै आएका महरा यस पटक आफ्नै घरमा बस्नुले कार्यकर्ताको प्रशंसासमेत पाएका थिए। महराको घरमा भेटघाट गर्नेको दैनिक मान्छेकाे लर्को लागेको थियो। बाहिर दुर्गा मन्दिर बनाएका महराको घरभित्र भने मार्क्स, लेनिन, माओ र स्टालिनका फोटा झुण्ड्याएका छन्।साेहि घरमा आफूले पुस्तकालय स्थापना गर्न लागेको महराले बताए।

नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो, सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा पठाउनु होला।