डेंगु ज्वरो एक गम्भीर फ्लु जस्तो बिमारी हो, जसले जुनसुकै उमेरका व्यक्तिलाई पनि असर गर्छ। डेंगु ज्वरोका लक्षणहरू अन्य धेरै भाइरल फेवरहरूलाई ओभरल्याप गर्दै छन्। त्यस कारण डाक्टरहरूद्वारा यसलाई बारम्बार गलत निदान गरिन्छ। आजको परिदृश्यमा, जहाँ डेंगु संक्रमण यत्तिको व्यापक फैलिएको छ कि बिरामी, तिनका आफन्त र स्पष्ट डाक्टर पनि रोगका लक्षणबारे चिन्तित हुनुपर्छ।
डेंगु ज्वरो उपचार
डेंगु एक स्वयं-सीमित संक्रामक भाइरल रोग हो। यद्यपि डेंगुका बिरामीहरूको लागि उचित चिकित्सा स्याहार आवश्यक छ तर डेंगु ज्वरोको कुनै खास उपचार छैन। डेंगुले धेरै मध्यमदेखि गम्भीर लक्षणहरू निम्त्याउँछ।
किन डेंगु ज्वरो उपचारको लागि उचित आहार अनुसरण गर्नु आवश्यक छ?
निम्नलिखित कारणहरूले गर्दा आवश्यक छ-
– डेंगुबाट ग्रस्त हुँदा कसैले पनि गम्भीर रूपमा आहार लिनुपर्दछ
– बान्ता इत्यादि जस्ता लक्षणहरूको गम्भीरतालाई कम गर्दै
– तिनीहरूको खाद्य सहिष्णुता सुधार गम्भीर जटिलताहरूलाई रोक्ने जस्ता जठरांत्र रक्तस्राव,डिहाइड्रेसन आदि।
– प्लेटलेट काउन्ट सुधार र शरीर डिटोक्सिफाइ गर्दै।
– बिरामीको छिटो स्वास्थ्य लाभको सुनिश्चितता
डेंगुबाट ग्रस्त हुँदा के खानुहुन्छ?
यो डेंगु ज्वरोको चरणमा निर्भर गर्छ।
चरण १: उच्च ज्वरो आउँदा डेंगु संक्रमणको प्रारम्भिक चरणको लागि तरल डाइट
चरण २: डेंगु ज्वरोका बिरामीको लागि सफ्ट आहार, जब ज्वरो शान्त हुन्छ र ऊ विस्तारै स्वस्थ हुन्छ
चरण ३: रिकभरीको बेला सामान्य डाइट
तरल डाइट डेंगु ज्वरोको सुरुवाती चरणमा किन सुझाव दिइन्छ?
तरल आहार निम्न कारणको लागि सिफारिस गरिएको छ-
– तरल खाना ठोस खाना भन्दा राम्रोसँग सहन गरिन्छ।
– तरल पदार्थहरू भिटामिन, खनिज आदिमा समृद्ध हुन्छन् जसले बिरामीको द्रुत पुन: प्राप्तिमा मद्दत गर्दछ।
– ती लक्षणहरूको गम्भीरता कम गर्न उपयोगी छ, जस्तै मतली, बान्ता र ज्वरो।
– तिनीहरू पानी र इलेक्ट्रोलाइट सन्तुलन कायम गर्न धेरै मद्दत गर्छन्।
– तिनीहरूले शरीर डिटक्सिफाई गर्छन्।
– यसले शरीरलाई हाइड्रेट गर्छ र डिहाइड्रेसन रोक्छ।
के पिउने?
तलको तरल पदार्थ जस्तो खाद्यान्न तरल डाइटमा समावेस हुनुपर्छ।
नरिवलको पानी; कागती पानी; सुन्तलको रस
कालो अंगुरको रस: यो रगतको लागि उपयोगी छ। यो एन्टिअक्सिडन्टमा पनि धनी छ। अंगुर राम्रोसँग धुल्न नबिर्सनुहोस्। अंगुरलाई नुनपानीमा राख्नुहोस् र त्यसपछि बगिरहेको पानीमा धुनुहोस्।
अम्बाको जुस: यो गाह्रो तर धेरै प्रभावशाली लाग्न सक्छ। धेरैजसो केसहरूमा डेंगु ज्वरोमा रगत प्लेटलेट गणना घटाइन्छ। प्लेटलेट काउन्ट बढाउन अम्बाको रस प्रभावकारी हुन्छ।
अनारको जुस
पालक सुप: पालकमा भिटामिन, प्रचुर मात्रामा पोटासियम, फलाम र क्याटोटिन बी र लुटेन जिएक्सनथिन इत्यादि फाइटन्युट्रिएन्टहरूबाट समृद्ध हुन्छ।
बिटरुट सुप: बिटरुटमा पानीको धेरै मात्रा हुन्छ। भिटामिन बी, भिटामिन सी, खनिज (मैंगनिज, पोटासियम, फलाम) यी आरबिसी गणना बढाउन धेरै मद्दत पुर्याउँछन्।
टमाटर सुप
मलाई थाहा छ, फलफूलको रस वा तरकारीको सुप बनाउनु एउटा कठिन कार्य हो। प्याकेज गरिएको फल जुस वा इन्स्ट्यान्ट सुप मिक्स वा सफ्ट पेयको साथ आफ्नो जीवन सजिलो बनाउन कोसिस नगर्नुहोस्। जे भए पनि उनीहरूले दावी गरे कि कसरी स्वस्थ छन्, तिनीहरू चिनी, रसायन र संरक्षकका विभिन्न प्रकारको मिश्रणबाहेक केही छैनन्।
डेंगु ज्वरो उपचार- चरण २: सफ्ट डाइट दिशानिर्देश
जब बिरामीहरू डेगु संक्रमणबाट मुक्त हुन थाल्छन् र तरल डाइटले राम्रोसँग सहन गर्न थाल्छन्। उनीहरुलाई नरम आहार दिइन्छ। नरम डाइटमा यी खाद्य पदार्थ समावेश हुनुपर्छ-
– बनावटमा धेरै नरम
– चबाउन र निल्न सजिलो
– पचाउन सजिलो
कसैले आफ्नो खानाको स्वाद बढाउन कागतीको रस वा जडिबुटी प्रयोग गर्न सक्दछ। नरम आहारको साथसाथै तरल पदार्थहरू जस्तै ताजा जुस, सुप र नरिवल पानी पिउन आवश्यक छ। यसले शरीरको पानी र इलेक्ट्रोलाइट सन्तुलन कायम गर्न मद्दत गर्दछ।
नरम आहारमा हुँदा के खानुपर्छ?
कुनै पनि राम्रो पकाएको वा धेरै पकाइएको खाना समावेश गर्नुपर्छ।
– ओभरकोकड खिचडी (चामल र दालको संयोजन)
– दही भात
– पोरिज
– उमालेको आलु
– उमालेको तरकारीहरू जस्तै उसिनेको मेवा, फर्सी, हरियो केराउ आदि। सफ्ट पकाएको पनिर, पाकेको केरा, पाकेको मेवा, तरबुज, चिकन स्टु
डेंगु ज्वरो उपचार- चरण: सामान्य आहार दिशानिर्देश
जब बिरामी निको हुन्छ, नरम डाइट राम्रोसँग राखिन्छ र राम्रोसँग सहन गरिन्छ। विस्तारै नरम आहारलाई सामान्य दैनिक आहारमा परिवर्तन गर्नुपर्छ। रिकभरी अवधिमा, बिरामीले उच्च क्यालोरी, उच्च प्रोटिन, कम फ्याट, भिटामिन, खनिज र एन्टिआक्सिडन्टहरू समृद्ध गैर-मसलादार आहार खानुपर्छ। द्रुत पुनः प्राप्तिको लागि उनीहरूको लागि प्रशस्त पानी पिउनु आवश्यक छ।
डेंगु ज्वरो घरेलु उपचार
प्लेटलेट गणनालाई बढावा दिन घरेलु उपचार डेंगु ज्वरो र भाइरल संक्रमण अक्सर प्लेटलेट गणनामा एक ड्रपसँग सम्बन्धित छ। केही घरेलु उपचारहरू त्यस्ता सर्तहरूमा अत्यधिक प्रभावकारी भएको पाइन्छ।
धनिया पात, निम पात, अम्बा पात र मेवा पातहरू डब्ल्युबिसी र रगतमा प्लेटलेट गणनालाई बढावा दिन अत्यन्त प्रभावकारी हुन्छ।
(लेखक बिपी कोइराला स्वास्थ्य विज्ञान प्रतिष्ठान धरानकी प्राध्यापक हुन्)
नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो,
सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा
पठाउनु होला।
