• गृहपृष्ठ
  • मुख्य समाचार
  • नेपाल लाइभ

    • राजनीति
    • निर्वाचन विशेष
    • अनुसन्धान
    • प्रवास
    • विचार
    • फिचर
    • समाचार
    • ब्लग
    • समाज
    • अन्तर्वार्ता
    • सुरक्षा/अपराध
    • साहित्य डबली
    • विश्व
    • कोरोना अपडेट
    • नेपाल लाइभ विशेष
    • जीवनशैली
    • भिडियो

    बिजनेस लाइभ

    • अर्थ समाचार
    • बैंक/बिमा/सेयर
    • पर्यटन-उड्डयन
    • अटो
    • पूर्वाधार
    • श्रम-रोजगार
    • कृषि
    • कर्पोरेट
    • सूचना-प्रविधि
    • बिजनेस लाइभ भिडियो
    • बिजनेस टिप्स
    • अन्तर्वार्ता - विचार

    इन्टरटेनमेन्ट लाइभ

    • समाचार
    • सिनेमा
    • अन्तर्वार्ता
    • रंगमञ्च
    • फिल्म समीक्षा
    • गसिप
    • संगीत
    • विचार-विश्लेषण
    • इन्टरटेनमेन्ट लाइभ भिडियो
    • सञ्जाल
    • फेसन
    • मोडल

    स्पोर्टस लाइभ

    • फिचर
    • फुटबल
    • क्रिकेट
    • अन्य
    • लेख-विश्लेषण
    • अन्तर्वार्ता
हाम्रो बारेमा
  • हाम्रो बारेमा
शुक्रबार, असार २०, २०८२ Fri, Jul 4, 2025
  • गृहपृष्ठ गृहपृष्ठ
  • राजनीति
  • निर्वाचन विशेष
  • अनुसन्धान
  • बिजनेस लाइभ
  • इन्टरटेन्मेन्ट लाइभ
  • स्पोर्टस लाइभ
  • प्रवास
  • भिडियो

बिजनेस लाइभ

  • अर्थ समाचार
  • बैंक/बिमा/सेयर
  • पर्यटन-उड्डयन
  • अटो
  • पूर्वाधार
  • श्रम-रोजगार
  • कृषि
  • कर्पोरेट
  • सूचना-प्रविधि
  • अन्य
    • बिजनेस लाइभ भिडियो
    • बिजनेस टिप्स
    • अन्तर्वार्ता - विचार

इन्टरटेन्मेन्ट लाइभ

  • समाचार
  • सिनेमा
  • अन्तर्वार्ता
  • रंगमञ्च
  • फिल्म समीक्षा
  • गसिप
  • संगीत
  • विचार-विश्लेषण
  • इन्टरटेनमेन्ट लाइभ भिडियो
  • अन्य
    • सञ्जाल
    • फेसन
    • मोडल

स्पोर्टस लाइभ

  • मुख्य समाचार
  • फिचर
  • फुटबल
  • क्रिकेट
  • अन्य
  • लेख-विश्लेषण
  • अन्तर्वार्ता
विचार
काश्मीर प्रकरण : ‘नाकै अघि’को घटनामा दक्षिण एसियाली देश चुप किन?
64x64
नेपाल लाइभ आइतबार, साउन २६, २०७६  १८:५८
1140x725

काठमाडौँ- सात दशकदेखि पाइरहेको विशेष स्वायत्ततासहितको अघिकार भारत प्रशासित जम्मु-काश्मीरबाट खोसीएको कुराले विश्व राजनीति तातेको छ। विश्वका संचार माध्यमका ‘स्पेस’जम्मू-काश्मीरकै घटनाले ओगटेको छ। 

तर, काश्मीरसँगको भौगोलिक दुरी र यसले पार्ने प्रभावका हिसाबले ‘नाकै अघि’को घटनालाई दक्षिण एसियाली देशहरु नदेखे झैँ गरिरहेका छन्।

नरेन्द्र मोदी सरकारले भारतीय संविधानको धारा ३७० खारेज गरी जम्मू-काश्मीरबाट लद्दाख फुटाउने र दुवैलाई केन्द्र शासित प्रान्त बनाउने कदम गत सोमबारै चालेको थियो। त्यसको ७ दिन बितिसक्दा पनि दक्षिण एसियाका कुनै पनि देशले यो प्रकरणलाई ‘नोटिस’सम्म गरेका छैनन्। 

काश्मीर मुद्दामा भारत र पाकिस्तान ‘स्वार्थ बाझिने देश’ भएकाले यो क्षेत्रका अन्य देश नेपाल, बंगलदेश, श्रीलंका, अफगानिस्तान, मालदिभ्स, भूटानले लगायतले यसप्रति चासो व्यक्त गर्न स्वभाविक हुन्थ्यो।

भलै भारतले चालेको कदमको विरोधमा उभिएका नहुन्, ७ समुद्र पारिका संयुक्त राष्ट्रसंघ, अमेरिका, बेलायत, फ्रान्स, जर्मनी, जापान लगायतका देशले यसमा आफ्नो ‘चासो’ जनाएका छन्।

उनीहरूले राखेको धारणा मूलतः कूटनीतिक छ। यो यस अर्थमा कि धारा ३७० को खारेजी (जसलाई भारतले विशुद्ध आफ्नो आन्तरिक मामिला भनेको छ)लाई नछोएरै नियन्त्रण रेखामा शान्ति र स्थायित्व कायम गर्न, व्यक्तिगत मानवअधिकारको रक्षा गर्न र काश्मीरी जनतासँग संवाद गर्न भारतलाई आग्रह गरेका छन्। 

धारा ३७० खारेजी विरुद्ध नबोले पनि दुई देशबीचको सिमा शान्त राख्न, काश्मीरी जनताका अधारभूत अधिकारमा संकुचन नल्याउन र उनीहरूको कुरा सुन्न भन्न सक्थे तर कसैले भनेनन्। 

नबोल्नुका २ डर
काश्मीर क्षेत्रमा विकसित घटनाबाट हामी पनि प्रभावित हुन्छौं त्यसलै यसमा हाम्रो पनि ‘कन्सर्न’ छ भनेर पनि ती देशले भन्न नसक्नुका २ कारण छन्। 

प्राचीन प्रभाव
माथि उल्लेखित दक्षिण एसियाली देशमा भारतको जबरजस्त प्रभाव छ। भारतीय प्रभावका मुख्यतयाः दुई ‘अस्त्र’ छन्। मूलतः समान समाजिक-सांस्कृतिक परिवेश भारतीय दबदबाको पहिले आधार हो। साहित्य र कलामा हिन्दी भाषामार्फत् भारत हाबी छ। बलिउडमार्फत दक्षिण एसियाली देशका हरेक टेलिभिजन सेटमा भारत पुगेको छ। 

दक्षिण एसियाली देशका अन्य देशका तुलनामा भारतको भीमकाय भूगोल र जनसंख्या छ। यसकै साहाराले भारतले अन्य देशमाथि आफ्नो प्रभाव देखाउँछ। आर्थिक विकासमा पनि भारतकै भरमा रहनु पर्ने भएकाले ‘भारतलाई चिँड्याउनु हुँदैन’ भन्ने समान भाव ती देशमा देखिन्छ। 

आफ्नो संवेदनशीलतामा खेलिदिने डर
भारतबारे दक्षिण एसियाली देशको समान बुझाइ भारत ‘बिग ब्रदर एटिच्युड’ देखाउँछ भन्नेमा पनि हो। सामाजिक-सांस्कृतिक अवयवबाट प्रभावशाली रहेको भारत यो क्षेत्रमा राजनीतिक रुपमा पनि हाबी छ। 

राजनीतिमा ‘माइक्रो म्यानेजर’को भूमिकामा समेत ओर्लने भारत आफ्नो देशको भौगोलिक खण्डता र सार्वभौमिकताका लागि समेत खतरा हो भन्ने अधिकांश देश ठान्छन्। 

काश्मीर प्रकरण आफ्नो विशुद्ध आन्तरिक मामिला हो भनेर भनिरहेको भारत विरुद्ध गएर बोल्दा त्यसको बदलामा भारत आफूहरुका संवेदनशीलतामा खेलिदिने हो कि भन्ने चिन्ता सबै देशहरुमा पाइन्छ। 

तराई-मधेश नेपालका लागि संवेदनशील भूमि हो। ३ तिरका सिमाना भारतसँगै जोडिएको र तराई-मधेश क्षेत्रमा खुला सीमासमेत रहेकाले भारत यो क्षेत्रको महत्वपूर्ण ‘फ्याक्टर’ हो। तराई-मधेशमा चलेको आन्दोलनमा भारतले पुट दिएको निकट विगत नेपालसँग छ। काश्मीर मुद्दामा अहिले नेपाल बोल्दा तराई-मधेशको संवेदनशीलतामा भारत खेलिदिन्छ कि भन्ने चिनता नेपालको हो। 

श्रीलंकाको तमिल विद्रोहमा भारत खेलेको इतिहास जगजाहेर छ। अझै पूर्ण रूपमा नसुल्टिएको त्यो मुद्धा श्रीलंकको संवेदनशीलता हो। तमिल विद्रोह दबाउँदा भएका मानवअधिकार उल्लघनका कुरा भारतले नठाइदियोस् भन्ने चिन्ता पनि श्रीलंकाको छ। 

पूर्व पाकिस्तान टुक्र्याएर बंगलादेश बनाउन भारतले भूमिका खेलेको कुरा सर्वविदितै छ। विपक्षीलाई कडा दमन गरेर शक्तिमा रहिरहेकी शेख हसिनालाई आफ्नो स्थायित्वमा भारतले निरन्तरता दिइराखोस् भन्ने चाहाना छ। 

द्वन्द्वको चपेटामा रहेको अफगानिस्तान त्यसबाट उम्किन खोजिरहेको छ। अमेरिका, भारत र पाकिस्तानको सहयोगमा त्यहाँका विद्रोहीसँग शान्ति वार्ताको प्रयास भइरहेको छ। आफै कमजोर अवस्थामा रहेको अफगानस्तान मोदी सरकारको कदममा टिप्पणी गरेर जोखिम निम्त्याउन चाहँदैन।

नेपाललाई पर्ने असर
जम्मू-काश्मीरको परम्परागत भू-स्वरुप समेत परिवर्तन हुने गरी मोदी सरकारले चालेको राजनीतिक कदमपछि त्यहाँ के होला भन्ने चासो सर्वत्र छ। अहिलेसम्म सार्वजनिक अन्तर्राष्ट्रिय धारणा मोदी सरकारको कदमलाई अप्ठ्यारोमा पार्ने खालका छैनन्। त्यसैले पनि काश्मीर अब के होला? भन्ने प्रश्नको जवाफ आन्तरिक फ्याक्टर नै मुख्य चिज हो भन्ने कोणबाट खोज्नुपर्ने हुन्छ। 

जम्मू-काश्मीरलाई पाकिस्तानमा मिलाउनुपर्छ भन्ने पृथकतावादी संगठन र अहिलेसम्म आफूहरुले पाइरहेको अधिकार अनाहाकमा खोसिन हुँदैन भन्ने मत राख्ने त्यहाँका जनता नै जम्मू-काश्मीर क्षेत्रका मुख्य फ्याक्टर हुन्। 

मोदी सरकारले आफ्नो कदमबाट काश्मीरी असन्तुष्ट नरहेका भन्ने दाबी गरेको भए तापनि शुक्रबार कर्फ्यू केही खुकुलो बनाउने बित्तिकै देखिएको प्रदर्शनले त्यो दाबी गलत रहेको देखाउँछ। 

अहिले घरमै नजरबन्दमा रहेका स्थानीय नेता मेहबुवा मुफ्ती, उमार अब्बदुल्लाह लगायतले जनतामा रहेको त्यो असन्तुष्टिको नेतृत्व गरेर सरकार कदम विरुद्ध उत्रिने सम्भावना छ। त्यहाँको अलगाववादी समूहले पनि सरकारी निर्णयको प्रतिवाद्ध गर्ने सम्भावना रहन्छ। यी दुई सम्भावना जोडेर हेर्दा सरकार निर्णय विरुद्ध हिंसात्मक आवाज समेत उठ्ने र त्यसलाई सरकारले दबाउने कोसिसबीच जम्मू-काश्मीरमा हिंसा भड्किने सम्भावना उत्तिकै छ। 

जम्मू-काश्मीरमा हिंसा भड्किए नेपाललाई पर्ने असर के हुन्छ त ? यसका असर नेपालले मुख्यगरी ३ कुराबाट भोग्नु पर्ने देखिन्छ। 

पहिलो, गोर्खा रेजिमन्टका रूपमा भारतीय सेनामा कार्यरत नेपाली। धेरै नेपाली गोर्खाली सेनाका रुपमा भारतीय सेनामा काम गर्छन्। भारत-पाकिस्तानबीच पहिले भएका ३ वटा लडाइमा गोर्खाली सेना पाकिस्तानी सेना विरुद्ध भारतका तर्फबाट लडेको थियो। काश्मीरमा द्वन्द्व भड्किए गोर्खाली सेना भारतले त्यहाँ पठाउने कुरा पक्का छ। र, त्यहाँ हुने जनको क्षतिमा नेपाली पर्ने कुरा टार्न सकिँदैन। 

दोस्रो, धेरै नेपाली जम्मू-काश्मीरका कठुवा, साम्बा, जम्मु सहर, उद्यमपुर, कश्मीरको श्रीनगर, पहलगाम, कार्गिल, बारामुला, पुलवामा, गुलमोहर र लद्दाख क्षेत्रमा मजदुरी, चौकिदारी, भान्से, भरिया र स-साना व्यवसाय गर्छन्। यदि त्यहाँ आए उनीहरु सिधै प्रभावित हुनेछन्।  

तेस्रो, भारतसँग रहेको खुला सिमानाका कारण पनि नेपालले दुःख पाउने अवस्था रहन्छ। काश्मीरमा द्वन्द्व भड्कीए पृथकतावादी समूहले नेपला-भारतबीचको खुला सिमानाको उपयोग गर्न सक्छन्। जसले गर्दा नेपालमा भारतको सुरक्षा चासो थपिने देखिन्छ। 

यसमा नेपाली सेनाका सेनाका पूर्वउपरथि विनोज बस्न्यात पनि सहमत छन्। ‘खुला सिमानाका कारण नेपालमा भारतको सुरक्षा चासो थपिने सम्भावना म देख्छु,’ बस्न्यातले ट्वीटरमा लेखेका छन्, ‘हाम्रा गुप्तचर निकाय र प्रहरी अझ बढी चनाखो हुनुपर्छ । नेपाली सेनाले पनि परिस्थितिलाई नजिकबाट नियाल्नुपर्छ भन्ने मलाई लाग्छ।’

प्रकाशित मिति: आइतबार, साउन २६, २०७६  १८:५८

नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो, सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा पठाउनु होला।

प्रतिक्रिया दिनुहोस्
64x64
नेपाल लाइभ
Nepal’s independent digital media. Offers quick current affairs update, analysis and fact-based reporting on politics, economy and society. http://nepallive.com
लेखकबाट थप
वनमन्त्रीलाई बर्खास्त गरेपछि नाउपाले संघ र प्रदेश सरकारबाट समर्थन फिर्ता लिने
सुदूरपश्चिम प्रदेशका वनमन्त्री बर्खास्त
३२ पदाधिकारी संवैधानिक इजालासबाट पदमुक्त भएको भन्दै आदेश कार्यान्वयन गर्न सर्वोच्चमा निवेदन
सम्बन्धित सामग्री
विश्व सेतो दुबी दिवस : रोग छालाको, प्रश्न चेतनाको सेतो दुबी भन्नाले छालामा देखा पर्ने एक प्रकारको सेतो दाग अथवा धब्बा भन्ने बुझिन्छ ।  विश्वको पछिल्लो सर्वेक्षण अनुसार प्रत्येक एक सय... बुधबार, असार ११, २०८२
प्रिय दाई गुटबन्दीको अन्त्य गरी लोकप्रिय पार्टी बनाउन योगदान दिनुहोस् ! नेपाली कांग्रेसको लोकप्रीय मत हरेक निर्वाचन मा घटिरहेको छ । नयाँ दलदेखि, पुराना कम्युनिस्ट दल, मधेसवादी दलदेखि राजावादी दल सबैको निश... शुक्रबार, जेठ ३०, २०८२
खोपको महत्व र बालबालिकाको स्वास्थ्य सुरक्षामा हाम्रो भूमिका यी समस्याहरूले गर्दा खोप अभियानमा बाधा आउँछ र स्वास्थ्यमा जोखिम बढ्छ । यसलाई सच्याउन स्वास्थ्यकर्मी, शिक्षक, र समाजका सबै तहमा काम ग... मंगलबार, जेठ २७, २०८२
ताजा समाचारसबै
वनमन्त्रीलाई बर्खास्त गरेपछि नाउपाले संघ र प्रदेश सरकारबाट समर्थन फिर्ता लिने बिहीबार, असार १९, २०८२
सुदूरपश्चिम प्रदेशका वनमन्त्री बर्खास्त बिहीबार, असार १९, २०८२
३२ पदाधिकारी संवैधानिक इजालासबाट पदमुक्त भएको भन्दै आदेश कार्यान्वयन गर्न सर्वोच्चमा निवेदन बिहीबार, असार १९, २०८२
खुला विश्वविद्यालयका विद्यार्थीलाई अधिवक्ताको लाइसेन्स परीक्षामा सहभागी गराउन सर्वोच्चको अन्तरिम आदेश बिहीबार, असार १९, २०८२
जनकपुरले आसिफ र ललितसहित ७ खेलाडी रिटेन गर्यो बिहीबार, असार १९, २०८२
सबै हेर्नुहोस
भिडियो ग्यालरीसबै
दुर्गानारायण ढकाल द्वारा लिखित कृति समाजवादी दर्शनको रूपरेखा लोकर्पण
दुर्गानारायण ढकाल द्वारा लिखित कृति समाजवादी दर्शनको रूपरेखा लोकर्पण बिहीबार, असार १९, २०८२
उपचारअघि डाक्टरले आफू जोगिने उपाय खोज्नुपर्ने अवस्था आयो : डा लोचन कार्की (अन्तर्वार्ता)
उपचारअघि डाक्टरले आफू जोगिने उपाय खोज्नुपर्ने अवस्था आयो : डा लोचन कार्की (अन्तर्वार्ता) बिहीबार, असार १९, २०८२
मेराविरुद्ध बोल्दा पार्टीलाईसमेत क्षति भएको महसुस गरेको छु: झाँक्री (भिडियो)
मेराविरुद्ध बोल्दा पार्टीलाईसमेत क्षति भएको महसुस गरेको छु: झाँक्री (भिडियो) बिहीबार, असार १९, २०८२
नेपाल दक्षिण एशियामै लगानीका लागि सबैभन्दा अनुकूल देश हो: प्रधानमन्त्री ओली (भिडियो)
नेपाल दक्षिण एशियामै लगानीका लागि सबैभन्दा अनुकूल देश हो: प्रधानमन्त्री ओली (भिडियो) बिहीबार, असार १९, २०८२
मध्यरातमा आयो निर्णय, अध्यादेशमार्फत नियुक्त ५२ जनाकै पद जोगियो (भिडियो)
मध्यरातमा आयो निर्णय, अध्यादेशमार्फत नियुक्त ५२ जनाकै पद जोगियो (भिडियो) बिहीबार, असार १९, २०८२
सबै हेर्नुहोस
ट्रेण्डिङ
यू-१६ इस्ट जोन कप : नेपालले उपाधीका लागि सिंगापुरसँग भिड्ने बिहीबार, असार १९, २०८२
अध्यादेशमार्फत नियुक्त ५२ जनाकै पद जोगियो,  बहुमतले नियुक्ति सदर (पूर्णपाठ) बिहीबार, असार १९, २०८२
हिमाचलमा बादल फाट्दा १० जनाको मृत्यु, ३५ बेपत्ता बुधबार, असार १८, २०८२
सूर्याले सम्हाले २४ घण्टाको लागि मात्र प्रधानमन्त्रीको जिम्मेवारी बिहीबार, असार १९, २०८२
वनमन्त्रीलाई बर्खास्त गरेपछि नाउपाले संघ र प्रदेश सरकारबाट समर्थन फिर्ता लिने बिहीबार, असार १९, २०८२
सबै हेर्नुहोस
अन्तर्वार्ता
ब्रेन ट्युमर आकस्मिक रुपमा देखिने होइन, लक्षणलाई सामान्य रुपमा लिँदा गम्भीर हुन्छः डा राजीव झा, न्युरोसर्जन लक्ष्मी चौलागाईं
महाशिवरात्रिमा भगवान पशुपतिनाथको सहजै दर्शनको व्यवस्था गरिएको छ - डा. मिलनकुमार थापा नेपाल लाइभ
जलवायु परिवर्तनले जुम्लामा समेत डेंगु देखिन थालिसकेको छ : मेयर राजुसिंह कठायत  नेपाल लाइभ
सबै हेर्नुहोस
विचारसबै
विश्व सेतो दुबी दिवस : रोग छालाको, प्रश्न चेतनाको नेपाल लाइभ
प्रिय दाई गुटबन्दीको अन्त्य गरी लोकप्रिय पार्टी बनाउन योगदान दिनुहोस् ! ई. विश्वराज काफ्ले
खोपको महत्व र बालबालिकाको स्वास्थ्य सुरक्षामा हाम्रो भूमिका नेपाल लाइभ
ब्रेन ट्युमर आकस्मिक रुपमा देखिने होइन, लक्षणलाई सामान्य रुपमा लिँदा गम्भीर हुन्छः डा राजीव झा, न्युरोसर्जन लक्ष्मी चौलागाईं
सबै हेर्नुहोस
ब्लग
बैंकिङ्ग व्यवसायलाई उद्यमशीलताको भर मंगलबार, वैशाख २, २०८२
हितेन्द्र र कुलमानको रिट हेर्न नमिल्नेमा आइतबार, चैत १७, २०८१
चौरासी वर्षका क्यान्सरविजेताको जीवन वृत्तान्त ‘कालसँग कुस्ती’ सार्वजनिक आइतबार, फागुन १८, २०८१
सबै हेर्नुहोस
लोकप्रिय
पूर्वमन्त्री मोहन बस्नेतलाई २५ लाख धरौटीमा छाड्न अदालतको आदेश आइतबार, असार १५, २०८२
लगातार बढ्दै सेयर बजार ,परिसूचक २८ अङ्कले बढ्दा ७ अर्बको कारोबार मंगलबार, असार १७, २०८२
यू-१६ इस्ट जोन कप : नेपालले उपाधीका लागि सिंगापुरसँग भिड्ने बिहीबार, असार १९, २०८२
विद्या भण्डारीले पूर्वराष्ट्रपति हैसियतको सुविधा फिर्ता गर्ने सोमबार, असार १६, २०८२
अध्यादेशमार्फत नियुक्त ५२ जनाकै पद जोगियो,  बहुमतले नियुक्ति सदर (पूर्णपाठ) बिहीबार, असार १९, २०८२
सबै हेर्नुहोस
Nepal Live
Nepal Live

सम्पर्क ठेगाना

Nepal Live Publication Pvt. Ltd.,
Anamnagar, Kathmandu, Nepal

DEPARTMENT OF INFORMATION
AND BROADCASTING
Regd Number :

1568/ 076-077
अध्यक्ष : अनिल न्यौपाने

टेलिफोन

News Section: +977-1-5705056
Account : +977-1-5705056
Sales & Marketing: 9841877998 (विज्ञापनका लागि मात्र)
Telephone Number: 01-5907131

ईमेल

[email protected]
[email protected]

मेनु

  • गृहपृष्ठ
  • मुख्य समाचार
  • बिजनेस लाइभ
  • ईन्टरटेनमेन्ट लाइभ
  • स्पोर्टस लाइभ
  • महाधिवेशन विशेष
  • अभिलेख
  • कोरोना अपडेट
  • स्थानीय निर्वाचन
  • प्रतिनिधि सभाकाे निर्वाचन
  • युनिकोड
Nepal Live

सूचना विभाग दर्ता नं.

१५६९/०७६-७७

ईमेल

[email protected]
© 2025 Nepal Live. All rights reserved. Site by: SoftNEP
सर्च गर्नुहोस्