मनिष सुबेदी, जनस्वास्थ्यकर्मी
काठमाडौं– जनस्वास्थ्यको क्षेत्रमा उपेक्षित उष्णप्रदेशीय रोग (एनटीडी)को प्रभाव निकै गहिरो छ। नेपाल जस्तो विकासशील देशमा यी रोगहरूले आर्थिक, सामाजिक र मानसिक स्वास्थ्यमा गम्भीर असर पुर्याइरहेको छ। आउँदै गरेको विश्व एनटीडी दिवस (३० जनवरी)लाई मध्यनजर गर्दै, कुष्ठरोग र हात्तीपाइले (लिम्फेटिक फाइलेरिया) जस्ता रोगले जनजीवनमा पारेको असर बारे चर्चा गर्नु अत्यन्तै जरुरी छ। यस सन्दर्भमा स्वास्थ्य बीमा जस्ता प्रभावकारी योजनाको महत्त्व देखिन्छ।
मोरङकी अनितादेवि महतो (नाम परिवर्तन) ले २० वर्षदेखि कुष्ठरोगको पीडा सहेर बिताइन्। समयमा उपचार पाइनन्, जसका कारण उनको मानसिक स्वास्थ्य बिग्रियो। झापाकी अनिता बोहरा (नाम परिवर्तन)को जस्तै, आर्थिक अभावले गर्दा आवश्यक औषधि र उपचार पाउन नसक्नुले जीवनलाई झनै कठिन बनायो।
यस्तै, मोरङका मोहनलाल गनगाई (नाम परिवर्तन) र झापाकी भगिता मार्दी (नाम परिवर्तन) हात्तीपाइलेका पीडित हुन्। यी रोगसँग लड्नका लागि उनीहरूले जमीन बेच्नुपरेको कथा हामी सबैका लागि आँखा खोल्ने विषय हो।
स्वास्थ्य बीमाको आवश्यकता किन ?
नेपाल सरकारले कुष्ठरोग प्रभावित व्यक्तिहरूका लागि निःशुल्क स्वास्थ्य बीमाको व्यवस्था गरे पनि यो सुविधा औषधि सेवन गर्ने अवधि भित्र मात्र सीमित छ। उपचारपछि हुने जटिलताहरूका लागि सरकारको कुनै स्पष्ट प्रावधान छैन। उता, हात्तीपाइलेबाट प्रभावित व्यक्तिहरूका लागि निःशुल्क बीमाको सुविधा नै छैन। यी रोगहरू दीर्घकालीन जटिलता निम्त्याउने भएकाले निरन्तर चिकित्सा हेरचाह आवश्यक हुन्छ। निःशुल्क स्वास्थ्य बीमा उपलब्ध गराएमा प्रभावित व्यक्तिहरूलाई उपचारमा सहजता हुने थियो। यो उपायले उपचारका लागि आवश्यक औषधि, अपांगताको व्यवस्थापन, र पुनर्स्थापनामा मद्दत पुर्याउँछ।
कुष्ठरोग र हात्तीपाइलेबाट प्रभावित व्यक्तिहरूको दीर्घकालिन गम्भीर अवस्थाका लागि निरन्तर चिकित्सा हेरचाहको आवश्यकता पर्ने हुँदा आर्थिक रूपमा ठूलो बोझ थपिन्छ। निःशुल्क स्वास्थ्य बीमाले यस आर्थिक भारलाई कम गर्न महत्त्वपूर्ण भूमिका खेल्न सक्छ। यसले प्रभावित व्यक्तिहरूलाई आवश्यक उपचार र औषधिको खर्च व्यवस्थापन गर्न सहयोग पुर्याेउँछ। विशेषगरी, हात्तीपाइले(लिम्फेटिक फाइलेरिया)बाट प्रभावित कम आय भएका तथा स्वास्थ्य सेवामा पहुँच सीमित समुदायका मानिसहरूका लागि यो अत्यन्त लाभदायक हुनेछ।
यदि निःशुल्क स्वास्थ्य बीमाको व्यवस्था गरियो भने, यस्ता समूहले समयमा नै उचित चिकित्सा सेवा पाउने सुनिश्चितता साथै यो रोगको प्रभावकारी व्यवस्थापन र जटिलताहरूको रोकथामका लागि सहज हुने थियो।
त्यस्तै, ग्रेड-II अपांगता भएका कुष्ठरोगीहरू र हात्तीपाइले (लिम्फेटिक फाइलेरिया) प्रभावित व्यक्तिहरूलाई शारीरिक अपांगताको श्रेणीमा समावेश गरी अपांगता कार्ड प्रदान गर्न पनि जरुरी देखिन्छ। यसले उनीहरूको स्वास्थ्य र सामाजिक सुरक्षा सेवामा पहुँच सुनिश्चित गर्नुका साथै उपचार र पुनर्स्थापनाको प्रक्रियामा थप सहयोग पुर्याउँछ।
कुष्ठरोग र हात्तीपाइले जस्ता रोगहरूको उन्मूलन गर्न दिगो विकास लक्ष्य हासिल गर्न नेपालका लागि अत्यन्त महत्वपूर्ण छ। यसका लागि प्रभावकारी स्वास्थ्य नीति, निःशुल्क स्वास्थ्य बीमा, सामाजिक सुरक्षाका कार्यक्रम, र समुदायको सशक्तीकरणमा ध्यान दिन आवश्यक देखिन्छ। दिगो विकास लक्ष्य प्रति प्रतिबद्धता जनाउँदै, नेपालले यी रोगहरूसँग जुध्ने सामूहिक प्रयासलाई अगाडि बढाउन आवश्यक छ।
कुष्ठरोग र हात्तीपाइलेले जनजीवनमा पारेको असर गम्भीर छ। तर, यो केवल स्वास्थ्य सेवा नभई, सामाजिक न्याय र मानवताको लागि गरिने ठुलो योगदान हुनेछ।नेपाल सरकार (तिन तहको सरकार), स्वास्थ्य बीमा बोर्ड, र सरोकार निकायले एकीकृत रूपमा काम गर्दै पीडितहरूको जीवनस्तर सुधारमा सहकार्य गर्न जरुरी छ र सकारात्मक परिवर्तनको यो यात्रा हरेक नागरिकको सहकार्यबाट मात्रै सम्भव छ।
आउनुहोस्, कुष्ठरोग र हात्तीपाइलेको अन्त्यतर्फ सामूहिक कदम चालेर समाजलाई स्वास्थ्य र समृद्ध बनाउँ।
(उनी फेयरमेड नेपालमा कार्यरत छन्)
नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो,
सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा
पठाउनु होला।
-1752245592.jpg)
-1752043710.jpg)
-1749826086.png)
