काठमाडौं- बिहीबार साँझ कलंकीको तरकारी बजारमा ग्राहकको घुइँचो थियो। व्यापारीहरु ‘साग सस्तो–सस्तो, ‘काउली २५ रुपैयाँ किलो’ भन्दै ग्राहकलाई आफ्नो स्टलतिर आकर्षित गर्दै थिए।
ग्राहकमध्ये एक महिलाले काउली व्यापारीसँग सोधिन्, ‘आलु चाहिँ पाइन्न यहाँ?’
‘आज बजारमै छैन आलु, अस्तितिर ३ वटा आलुका स्टल थिए। २ दिन जति भयो, आलु राख्नै छाडे। भ्याट लगाएर महँगो भएको छ रे। होलसेलमै आलु छैन भन्छन्,’ ती व्यापारीले भने।
आलु किन्न आउँने थुप्रै ग्राहक बजारमा आलु नपाएर फर्किरहेका थिए।
कलंकी मन्दिर छेउकै तरकारी पसलमा एक ग्राहक आलु किन्न आए। त्यस पसलमा बाहिर नखोली राखेको आलुको एउटा बोरा थियो। ती ग्राहकले आलु किन्न खोजे तर पसलले आफ्नो चटपटे र पानीपुरीको पसल भएकाले आफैँलाई आवश्यक रहेको बताए।
‘चटपट पसल छ, आफैँलाई चाहिन्छ। यति आलु त चार दिनलाई पनि भ्याउँदैन। बजारमा आलु अभाव छ। किलोको २ सय दिन्छु भने पनि बिक्री नगर्ने,’ ती पसलेले भने।
ती ग्राहक पनि आलु नपाएर रित्तै फर्किए।
अहिले बजारमा आलु पाउन मुश्किल छ। यति मात्र होइन, सरकारले भ्याट लगाएको भन्दै व्यापारीहरुले आफूसँग भएको आलु र प्याज पनि लुकाएर कृत्रिम अभाव सिर्जना गरिरहेको उपभोक्ताको गुनासो छ।
चालु आर्थिक वर्षको बजेटमा सरकारले आलु र प्याजको कारोबारमा १३ प्रतिशत मूल्य अभिवृद्धि कर (भ्याट) लगाउने निर्णय गरेको थियो। जसको निकै विरोध भयो तर सो निर्णय सरकारले फिर्ता गरेको थिएन।
आयातित आलु-प्याजमा भ्याट लाग्ने भनिए पनि अहिले स्वदेशमा उत्पादित आलु खरिद गरेर बिक्री गर्दा पनि सरकारले भ्याट लगाएको व्यवसायीहरुको गुनासो छ।
४ दिनदेखि कालीमाटीमा कारोबार ठप्प
सरकारले भ्याट लगाएको भन्दै देशैभरका व्यवसायीले यसै सातादेखि आलु-प्याजको कारोबार ठप्प पारेको कालीमाटी तरकारी बजार तथा विकास समितिले जनाएको छ।
समितिका निर्देशक तथा सूचना अधिकारी विनय श्रेष्ठले ४ दिनदेखि कालीमाटीमा रहेको व्यवसायीका ८१ वटै स्टलले आलु-प्याज बिक्री ठप्प पारेको जानकारी दिए।
‘सरकारले आलु-प्याजमा भ्याट लगाएकाले व्यापारीले व्यापार गर्न नसक्ने भन्दै ४ दिनदेखि व्यापार ठप्प पारेका छन्। अहिले बजारमा आलु र प्याजको कारोबार छैन। कारोबार नै नभएपछि समितिको दैनिक मूल्य सूचीमा समेत आलु-प्याजको मूल्य समावेश गरेका छैनौँ,’ उनले भने।
कालीमाटी बजारमा दैनिक ८० टनको हाराहारीमा प्याज र १५० टनको हाराहारीमा आलु आउने गरेको तर ४ दिनदेखि आगमन समेत ठप्प रहेको उनले बताए।
आलु-प्याज व्यवसायी संघका महासचिव प्रकाश गजुरेल सरकारले स्थानीय उत्पादन आलु-प्याजलाई भ्याट लगाउने भनेपछि व्यापारीले आलु-प्याज बिक्री वितरण बन्द गरेको बताउँछन्।
‘सरकारले बजेट भाषणमा आलु-प्याजमा १३ प्रतिशत भ्याट लगाउने भने तापनि स्वदेशी उत्पादनलाई प्रोमोट गर्ने भनिएको थियो। तर अहिले स्वदेशी उत्पादन आलु-प्याज बिक्री गर्न पनि व्यावसायीको फर्म भ्याटमा दर्ता नगरिएको भन्दै राजस्व कार्यालयले अनुगमन गर्न आउने र भ्याटमा नगएको भन्दै कार्बाही गर्ने गरेकाले व्यापार बन्द गरेको हो,’ गजुरेलले भने।
आर्थिक वर्षको बजेट ल्याउँदा नै आलु-प्याज छिटो बिग्रिने तरकारी भएकाले भ्याट नलगाउन आफूहरुले सरकारलाई निर्देशन दिइएको गजुरेल बताउँछन्। यस्तै आयातित तरकारीलाई निरुत्साहित गर्न भारतीय आलु-प्याजमा भ्याट लगाइने भनिएको र स्वदेशी कृषि उपजमा भ्याट नलगाउने भनिएको हुँदा स्वदेशी उत्पादन आलु र प्याजमा भ्याट लगाउन नहुने उनको दाबी छ।
सरकारले स्वदेशी उत्पादनमा लगाउने भ्याट फिर्ता नगरेसम्म आलु-प्याजको कारोबार नगर्ने उनको भनाइ छ। सरकारले स्वदेशी उत्पादन आलु-प्याजमा भ्याट लगाउने नै हो भने किसानबाट खरिद गर्दा नै व्यापारीले भ्याटबिल पाउने व्यवस्था गर्नुपर्ने आफूहरुको माग रहेको गजुरेल बताउँछन्।
किसानसँग बिना भ्याट-बिल खरिद गरेर आफूले भ्याटबिल राख्न र काट्न नमिल्ने उनी बताउँछन्।
यसअघि नै बढाएका थिए व्यपारीले प्याजको मूल्य
सरकारले आलु-प्याजमा भ्याट लगाएको भन्दै व्यापारीहरुले यसअघि नै प्याज र आयातित आलुको मूल्य बढाएका थिए। बजेट भाषण अघिल्लो दिनसम्म प्याज प्रतिकिलो ३० देखि ४० रुपैयाँ पर्थ्यो। गत जेठ १५ मा भएको बजेट भाषणमा अर्थमन्त्री प्रकाशशरण महतले आलु र प्याजमा १३ प्रतिशत भ्याट लाग्ने घोषण गरे। त्यसैको भोलिपल्ट व्यापारीहरुले प्याजको मूल्य दोब्बरले बढाएका थिए। होलसेलमै प्याजको मूल्य प्रतिकिलो ८० रुपैयाँ पुगेको थियो।
यसपछि कात्तिकमा भारतले प्याज निर्यातमा कडाइ गरेको भन्दै प्याजको मूल्य बढेको थियो। कालीमाटी फलफूल तथा तरकारी बजारमा असोजको अन्तिम साता सुकेको प्याजको औसत मूल्य ७६.४० रुपैयाँ रहेको थियो।
कात्तिकको दोस्रो सातमा आइपुग्दा व्यापारीले प्याजको मूल्य ६० प्रतिशतले बढाएर १२२.५० रुपैयाँ पुर्याएका थिए।
चार दिनअघि कालिमाटी तरकारी बजारमा प्याजको थोक मूल्य प्रतिकिलो ९५ रुपैयाँदेखि १०५ रुपैयाँ रहेको थियो।
तर, आलु-प्याज व्यवसायी संघका महासचिव गजुरेल यसअघि प्याजमा भ्याट लगाउँने हुँदा व्यापारीले मूल्य नबढाएको दाबी गर्छन्।
‘यसअघि भ्याट लाग्ने भएर मूल्य बढाइएको थिएन। भारतले निर्यातमा कडाइ गर्दा मूल्य बढाइएको हो। भारतीय बजारमै महँगो भएपछि सस्तो मूल्यमा घाटा खाएर व्यापार गर्न त कुनै व्यापारी बसेको होइन नि,’ उनले भने।
नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो,
सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा
पठाउनु होला।
_t8BeRbUgcf-1762069438.jpg)
