काठमाडौं-पछिल्लो समय सेयर बजारमा अस्वाभाविक उतारचढाव देखिएको छ। गत वर्ष भदौमा ३१ सय ९८ विन्दुमा पुगेको सेयर बजार एक हप्ताअगाडि १९ सयभन्दा तल ओर्लिएको थियो। नेप्से ओरालो लागिरहँदा लगानीकर्ता भने सेयर बजारमा नियामक निकायले नीतिगत सुधार गर्नु पर्ने १९ बुँदे माग राख्दै आन्दोलन तथा अनसन बसिरहेका थिए। नेपाल धितोपत्र बोर्डले माग पूरा गर्ने भएपछि लगानीकर्ताले अनसन फिर्ता लिए।
लगानीकर्ताले आन्दोलन गर्नु पर्ने अवस्था किन आयो? के सेयर बजार बढाउनको लागि आन्दोलन गरेका हुन्? आगामी आर्थिक वर्षको मौद्रिक नीतिमार्फत् सेयर बजारका लागि कस्ता नीति आउनु पर्छ? लगायतका विषयमा नेपाल पुँजी बजार लगानीकर्ता संघकी अध्यक्ष राधा पोखरेलसँग नेपाल लाइभका लागि सुमित्रा कार्कीले गरेको कुराकानीः
लामो समयदेखि सेयर बजारमा काम गर्दै आउनु भएको छ। पछिल्लो समय देखिएको गतिविधिलाई कसरी हेर्नुभएको छ?
सेयर बजारमा आज मात्र नभएर धेरै पहिलेबाट नै यस्तो आन्दोलन तथा अनसन बस्ने काम हुँदै आएको छ। बजारलाई असर गर्ने भनेको देशको राजनीतिक अवस्था, बेला बेलामा सेयर बजारको बारेमा बिभिन्न व्यक्तिबाट फैलिने अफवाह, बजारलाई लिएर हुने नीति निमार्णले बजारलाई असर गरेको हुन्छ। यसैगरी, राज्यले सेयर बजारलाई हेर्ने दृष्टिकोण कस्तो छ? त्यसले पनि सेयर बजारमा उत्तारचढाव ल्याउने गरेको हुन्छ। पछिल्लो समय सेयर बजारमा भएको आन्दोलन अनसन किन भएको छ भन्दा नीतिगत कुरा निर्माण गर्दा नियामक निकायले सेयर बजारलाई लक्षित गरेर नीति निमार्ण गरेको छ। यसले सेयर बजार दुर्घटना हुने अवस्थामा पुगेको छ।
केही दिनअगाडि मात्र लगानीकर्ताले आन्दोलन तथा असनस बसेर नियामक निकायलाई दबाब दिए। तपाईं पनि आन्दोलनमै हुनुहुन्थ्यो। यस्ता अन्दोलन र अनसन सेयर बजार बढाउनको लागि हो?
लगानीकर्ताको आन्दोलन कहिले पनि सेयर बजार घटाउन र बढाउन भन्ने हुँदैन। आन्दोलन हुने भनेको नीतिगत सुधारका लागि हो। योभन्दा अगाडिको आन्दोलन पनि सेयर बजार बढाउने वा घटाउने भनेर गरिएको थिएन। भर्खरै भएको आन्दोलन तथा अनसन पनि सेयर बजार बढाउनको लागि तथा घटाउनको लागि भनेर गरिएको होइन।
लगानीकर्ता अनसन बस्ता बजार घटेको इतिहास नै छ। नियामक निकायले यो काम गरेको छैन। यो काम भएको छैन। यस्ता नीतिगत कुरा सुधार गर्न आवश्यक छ भनेर लगानीकर्ताले आन्दोनल गरेका छन्। आन्दोलन तथा अनसन यसैमा आधारित भएर गरिएको छ। यसमा बुझ्नुपर्ने कुरा के छ भने आन्दोलन बजार घटाउन र बढाउनको लागि हुने गरेको छैन।
नीतिगत सुधारको लागि लगानीकर्ता सडकमा आएका हुन् भन्नुभयो। अहिलेको सेयर बजारमा कस्ता खालका नीतिगत सुधारको आवश्यकता छ?
अहिलेको अवस्थामा सेयर बजार किन पेनिक भयो? ३२ सयको हाराहारीमा पुगेको सेयर बजार किन १९ सयसम्म झर्यो? यो सबै नीतिगत कुरा कसेको कारण भएको हो? १० महिनाको बीचमा सेयर बजार १ हजार अंक भन्दा धेरै घट्नु स्वभाविक घटाइ होइन। बजारमा यो बीचमा धेरै उतारचढावहरु देखिएको छ। यसैगरी, यो बीचमै सरकारले धेरै नै नीतिगत कुरामा सेयर बजारलाई कसेको देख्न सकिन्छ।
सरकारले यस्ता नीतिगत कुरालाई सुधार गर्न आवश्यक छ। नेपाल राष्ट्र बैंकले सेयर धितो राखेर कर्जा लिने सीमा लागु गरेको छ। यो हटाइनु पर्छ। यो नीति हटाउको लागि आइतबार नै कुर्नुपर्ने अवस्था छैन। वर्षमा चार पटक मौद्रिक नीतिको समीक्षा भइरेको छ। यसमा राष्ट्र बैंकले सजिलै यो नीति परिवर्तन गर्न सक्छ।
लगानीकर्ताले पटक–पटक नीतिगत सुधारका लागि नियामक निकायलाई झकझक्याउँदा किन अटेर गर्छ?
सेयर बजारलाई नियमन गर्ने निकायमा बसेका व्यक्तिले हेर्ने दृष्टिकोण एकदम नकारात्मक छ। सेयर बजारलाई जुवा घर भन्ने गर्नुभएको छ। जसले नीतिगत कुराको निमार्ण गर्छ उ नै सेयर बजारप्रति नकारात्मक भइरहेको छ। अहिलेको अवस्था हेर्ने हो भने गर्भनरदेखि लिएर सबैजना सेयर बजारको बारेमा सकारात्मक देखिनुहुन्न। उहाँहरुले सेयर बजार अर्थतन्त्रको ‘ब्याक बोन’ हो भनेर बुझ्नु भएको नै छैन। त्यस्ले गर्दा लगानीकर्ताले जति आन्दोलन गरे पनि अनसन बसे पनि त्यसको औचित्य पूरा हुन नसकेको हो। सेयर बजार उत्पादन मूलक क्षेत्र हो। यसमा भएको पैसा उत्पादन मूलक क्षेत्रमा गएको छ भन्ने बुझाइ नहुँदा सेयर बजारमा पटक-पटक आन्दोलन र अनसन बस्नुपर्ने अवस्था आएको छ।
नियामक निकायले सेयर बजारप्रति कसरी सकारात्मक दृष्टिकोण बनाउन सक्छ? के-के कुरामा सुधार गर्न आवश्यक छ?
सबैभन्दा पहिले सेयर बजार विस्तार गर्नुपर्यो। सेयर बजारको बारेमा शिक्षा एकदमै कम छ। गाउँगाउँमा सेयर बजार बारेको शिक्षा फैलाउन आवश्यक छ। सेयर बजार उपत्यका भित्र सीमित छ। यसलाई बिस्तार गर्न आवश्यक छ। नेपालको सेयर बजार अहिले पनि प्रविधी मैत्री हुन सकेको छैन। यसलाई प्रविधीमैत्री बनाउन आवश्यक छ। सेयर बजारमा प्रत्यक्ष कस्ता खालका नीतिले असर पुर्याएको छ त्यसलाई पनि ख्याल गर्नुपर्छ।
चार वर्ष अगाडि अर्थमन्त्री डा.युवराज खतिवडा हुँदा लगानीकर्ताले ५८ बुँदामा यो-यो समस्या छन् सेयर बजारमा भनेर बुझाएको थियो। त्यो बुँदामा भएको कुरा केही कार्यान्वयन भयो, केही कुरामा अझै पनि सुनुवाइ भएको छैन। त्यो सुझाव कुन दराजमा छ कि फोहोरमा फालियो थाहा छैन। त्यो बेला पनि समिति बनेको थियो। केही काम कारबाही अगाडि बढेन। अहिले पनि के-के गर्ने जस्तो गरेर समिति बनेको छ। तर, काम पहिलेको जस्तै हुने हो कि होइन शंका नै छ। यसकारण अहिलेको समितिले पनि काम गर्न सकेन भने अर्को वर्ष आन्दोलन हुने देखिन्छ। नियामक निकायले बजारलाई नियन्त्रण गर्न खोजेको छ। यस्तो निकायले बजारलाई नियमन गर्ने हो, नियन्त्रण गर्ने होइन।
तपाईंले ७७ जिल्लामा गएर सेयर बजारबारे शिक्षा दिँदै आउनु भएको छ। दूरदराजका सर्वसाधारणले सेयर बजारबारे के बुझेका छन्?
सेयर बजार सिंहदरबार केन्द्रित छ। काठमाडौं कै कति ठाउँका बासिन्दालाई यसको बारेमा ज्ञान छैन। काठमाडौंमा नै कार्यक्रम गर्दा पनि यसको बारेमा जानकारी भएको मान्छे एकदमै न्यून पाएको छु। धितोपत्र दलाल (ब्रोकर) को कुरा गर्ने हो भने सिंहदरबार वरिपरीमात्र सीमित छ। लगानीकर्ता सेयर कारोबार गर्न यही आउनु पर्ने अवस्था छ। आईपीओमा कसरी लगानी गर्ने भन्ने बारेमा हामीले बल्ल-बल्ल केही ठाउँमा बुझाउन सफल भएका छौं।
नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो, सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा पठाउनु होला।
![सय दिने प्रगति विवरण सार्वजनिक गर्दै प्रधानमन्त्री केपी ओली [प्रत्यक्ष प्रसारण]](https://nepallive.net/uploads/posts/500X300/kllllllllll-1729675876.jpg)
![Nepal Live Samachar नेपाल लाइभ समाचार, भदौ १९ [भिडियाे]](https://nepallive.net/uploads/posts/500X300/samachar++-1725458095.jpg)
![प्रधानमन्त्रीसँग प्रश्नोत्तर [प्रत्यक्ष प्रशारण]](https://nepallive.net/uploads/posts/500X300/PMM-(1)-1718866650.jpg)
![भारत भ्रमणबारे प्रतिनिधि सभा बैठकमा जवाफ दिँदै प्रधानमन्त्री प्रचण्ड [प्रत्यक्ष प्रशारण]](https://nepallive.net/uploads/posts/500X300/prachanda-sansad-1710309847.jpg)
![Nepal Live Samachar नेपाल लाइभ समाचार, जेठ ३० [भिडियाे]](https://nepallive.net/uploads/posts/500X300/samachar++-copy.jpg-30-1718203418.jpg)
