वैदेशिक रोजगारीको अवस्था थप ‘चिन्ताजनक’

श्रम-रोजगार

निर्मला घिमिरे बुधबार, पुस १५, २०७७ ०६:२५

काठमाडौं–कोरोना महामारीका कारण लामो समयदेखि रुग्ण अवस्थामा पुगेको वैदेशिक रोजगारीको अवस्था थप ‘चिन्ताजनक’ बनेको छ। लामो समय ठप्प रहेर टाउको उठाउन थालेको वैदेशिक रोजगारी कोरोना भाइरसको नयाँ स्वरुप तीव्र रुपमा फैलिएसँगै पुनः ठप्प हुनसक्ने स्थितिमा पुगेको छ।

बेलायतमा देखिएको नयाँ कोरोना भाइरसको प्रभाव नेपाली श्रमिकहरुका आकर्षक गन्तव्य मुलुकहरुमा समेत देखिन थालेसँगै वैदेशिक रोजगारीको विषय थप चिन्ताजनक बनेको हो।

गन्तव्य मुलुकमा हवाई उडानमा रोक
नेपाली श्रमिकका गन्तव्य मुलुकहरुले कोरोना भाइरसको नयाँ स्वरुप रोकथामका लागि अन्तर्राष्ट्रिय हवाई उडानमा रोक लगाउन थालेका छन्। साउदी अरब, कुवेत, ओमानलगायत मुलुकहरुले विदेशबाट आफ्ना विमानस्थलहरुमा हुने हवाई उडानमा निश्चित समयका लागि रोक लगाएका छन्। अन्य श्रम गन्तव्य मुलुकहरुले पनि विदेशी नागरिकको आवागमनमा रोक लगाउने तयारी गरिरहेका छन्।

खाडीका यी मुलुकहरु नेपाली श्रमिकका आकर्षक गन्तव्य मुलुकहरु हुन्। सामान्य अवस्थामा मलेसिया र खाडीका मुलुकहरुमा मात्रै दैनिक १ हजारको हाराहारीमा नेपाली श्रमिकहरु श्रम स्वीकृति लिएर जाने गरेका थिए। श्रम कार्यालय ताहाचलका अनुसार लामो समय ठप्प भएर सुचारु भएपछि पनि दैनिक ५ सयको हाराहारीमा श्रमिकहरुले नयाँ तथा पुनः श्रम स्वीकृति लिने गरेका थिए।

अहिले पनि नेपालले श्रम स्वीकृति दिन रोकेको छैन। वैदेशिक रोजगार विभागका निर्देशक टिकामणि नेउपानेका अनुसार गन्तव्य केही मुलुकहरुले रोक लगाएपछि भने ती मुलुकमा जाने आवश्यक प्रकृया पुरा गरेका श्रमिकहरु रोकिएका छन्। नेपालले श्रम स्वीकृति दिन भने रोक लगाएको छैन। प्रतिबन्ध खुलेपछि उनीहरु ती मुलुकमा जान पाउँछन्।

युरोपमा तीव्र रुपमा फैलिँदै कोरोना, कहिलेसम्म रहला असर ?
बेलायतमा देखिएको नयाँ प्रकारको कोरोना भाइरस युरोपका मुलुकहरुमा तीव्र रुपमा फैलन थालेको छ। यो भाइरस युरोपेली संघअन्तर्गतका ८ वटा देशमा फैलिसकेको विश्व स्वास्थ्य संगठनले जनाएको छ। यसको असर कति समयसम्म रहन्छ भनेर आँकलन गर्न सक्ने अवस्था छैन। अब युरोपेली मुलुकहरुमा छिर्ने नेपालीहरुको यात्रासमेत अनिश्चित बन्ने देखिन्छ। जसको प्रत्यक्ष असर फेरि नेपाली श्रम बजारमा पर्ने देखिन्छ।

यसअघि पनि कोरोना महामारीका कारण लामो समय वैदेशिक रोजगारी ठप्प हुँदा देशमा बेरोजार युवाको संख्या ह्वात्तै बढेको थियो। देशमा रोजगारीका अवसर नभएपछि जोखिम मोलेरै कतिपय युवाहरु छिमेकी मुलुक भारत प्रवेश गरेका छन् भने कतिपय युवाहरु अवैध प्रकृया अपनाएर भिजिट भिसामार्फत् वैदेशिक रोजगारीमा पुगेका थिए। श्रम गन्तव्य मुलुकहरुबाट कामदार मागपत्र प्रमाणीकरणमा ढिलाइ हुँदा पनि अवैध बाटो र प्रकृयामार्फत् हजारौँको संख्यामा नेपाली युवाहरु भारत हुँदै तथा त्रिभुवन अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलबाट भिजिट भिसाको सेटिङमा हजारौँ युवाहरु छिरेको अनुमान गरिएको छ।

खुम्चँदै अवसर
कोरोना महामारीपछि वैदेशिक रोजगारीका अवसरहरु खुम्चँदै गएका छन्। मलेसिया, खाडी तथा युरोपका मुलुकहरुमा समेत वैदेशिक रोजगारीका अवसर खुम्चँदै गएको म्यानपावर व्यवसायीहरुले बताएका छन्। युुरोपका कतिपय मुलुकहरुमा दूतावासहरु नहुँदा सामान्य अवस्थामा पनि त्यहाँ भएका मागहरु पनि ल्याउन नसकिएको उनीहरुको गुनासो छ।

काम, पारिश्रमिक तथा सुरक्षाका हिसाबले समेत उपयुक्त रहेका युरोपेली मुलुकहरुमा नेपाली कामदार सहज रुपमा पठाउने वातावरण सिर्जना गर्न म्यानपावर व्यवसायीहरुको छाता संगठन वैदेशिक रोजगार व्यवसायी संघले आग्रहसमेत गर्दै आएको छ। तर यतातिर सरकारले ध्यान दिन सकेको छैन। जसले गर्दा पनि युरोपका अवसरहरुबाट नेपाली श्रमिकहरु वञ्चित छन्।

गत कात्तिक महिनामा नयाँ श्रम स्वीकृति लिएर वैदेशिक रोजगारीमा जानेको संख्या हेर्दा पनि निकै चिन्ताजनक अवस्था देख्न सकिन्छ। कात्तिक महिनामा ७ हजार ७ सय ९७ जनाले नयाँ तथा पुनः श्रम स्वीकृति लिएका छन्। नयाँ अवसर पाएर वैदेशिक रोजगारीमा जानेको संख्या ज्यादै न्यून छ। वैदेशिक रोजगार विभागको तथ्यांक हेर्दा कात्तिकमा १५ सय ८३ श्रमिकहरले मात्रै नयाँ श्रम स्वीकृति लिएका छन्।

के भन्छन् नयाँ श्रम मन्त्री ?
कोरोना महामारीले श्रम बजार थिलथिलो बनाएको छ। यो समयमा तालुकदार श्रम मन्त्रालयमा नेतृत्व फेरिने क्रम जारी छ, तर समस्या ज्यूँका त्यूँ छन्। यसै क्रममा गत शुक्रबार मन्त्रालयको नेतृत्व सम्हाल्ने जिम्मेवारी पाएका श्रम, रोजगार तथा सामाजिक सुरक्षामन्त्री गौरीशंकर चौधरीले मन्त्रालयको समग्र विषय बुझ्न बाँकी रहेको बताएका छन्। यसमा अध्ययन गरेर कसरी अगाडि बढ्ने भन्ने योजना बनाउने र सोही योजनाअनुसार अगाडि बढ्ने उनको भनाइ छ।

‘हामी पुराना कामको समीक्षा गर्छौँ। राम्रा र नराम्रा समस्या केलाएर राम्रा कामलाई निरन्तरता दिन्छौँ,’ मन्त्री चौधरी भन्छन्, ‘श्रम, रोजगार तथा सामाजिक कुरा छन्। गन्तव्य मुलुकहरुसँग सम्झौताका कुरा छन् यी सबै काम अगाडि बढाउँछौँ।’