स्वदेशमै काम गर्न चाहन्छन् विदेशबाट फर्किएका युवा

श्रम-रोजगार

स्वदेशमै काम गर्न चाहन्छन् विदेशबाट फर्किएका युवा के-के छन् स्थानीय सरकारका युवालक्षित कार्यक्रम?

निर्मला घिमिरे आइतबार, भदौ २१, २०७७ १४:१५

काठमाडौं-नेपाली श्रम बजारमा हरेक वर्ष ५ लाख युवा जनशक्ति आउने गरेका छन्। तीमध्ये अधिकांश वैदेशिक रोजगारीका लागि भारत तथा तेस्रो मुलुक पुग्ने गरेका छन्। केहीले मात्रै देशभित्र रोजगारी पाउँछन्। तर देशभित्र कति युवाले रोजगारी पाउँछन् भन्ने तथ्यांक न त सरकारसँग छ न अन्य गैरसरकारी संस्थाहरुसँग नै।

वैदेशिक रोजगार विभागको तथ्यांकअनुसार हरेक वर्ष श्रम स्वीकृति लिएरमात्रै वार्षिक ३ लाखभन्दा बढी युवाहरु विदेशिने गरेका छन्।

श्रम स्वीकृति नलिई अवैध बाटो अंगालेर वैदेशिक रोजगारीमा जाने तथा भारतलगायत मुलुकमा जाने युवाहरुको तथ्यांक पनि सरकारसँग छैन।

सामान्य अवस्थामा नै देशमा उचित रोजगारीका कार्यक्रम नहुँदा विदेशिन बाध्य हुनुपर्ने नेपाली युवावर्गको अवस्था कोरोना महामारीले थप जर्जर बनाइदिएको छ।

कोरोनाका कारण देशभित्रै तथा वैदेशिक रोजगारीमा रहेका लाखौँ युवाहरुले रोजिरोटी गुमाइसकेको अवस्था छ।

शुक्रबारसम्म भारतबाहेक मुलुकबाट ५६ हजारभन्दा बढी युवाहरु स्वदेश फर्किसकेका छन्। हजारौँ युवा स्वदेश फर्कने तरखरमा छन्। भारतबाट समेत हजारौं युवाहरु स्वदेश फर्किसकेका छन्।

स्वदेशमै काम गर्न चाहन्छन् विदेशबाट फर्किएका युवा

पाल्पास्थित बगनासकाली गाउँपालिकाका मेयर कृष्णप्रसाद बस्याल विदेशबाट फर्किएका अधिकांश युवाहरु स्वदेशमै केही काम गर्न इच्छुक रहेको बताउँछन्।

‘हाम्रो गाउँपालिकाबाट ३ हजार २ सय युवाहरु वैदेशिक रोजगारीमा जानु भएको छ। जसमध्ये हालसम्म ७ सय फर्किसक्नु भएको छ। फर्कनु भएका युवाहरु स्वदेशमै बसेर केही गर्न उत्साहित हुनुहुन्छ’, मेयर बस्यालले भने।

विदेशबाट फर्किएका युवाहरु स्वदेशमै उद्यम गर्न पाल्पाका युवाहरु मात्र उत्साहित छैनन्। स्याङ्जास्थित फेदीखोला गाउँपालिकाका भारत तथा तेस्रो मुलुकबाट फर्किएका युवाहरु समेत देशभित्रै काम गर्न इच्छुक छन्।

विदेशबाट फर्किएका अधिकांश युवा आफ्नै गाउँमा काम गर्न उत्साहित रहेको गाउँपालिकाका मेयर घनश्याम सुवेदी बताउँछन्।

एक अध्ययनले समेत वैदेशिक रोजगारीमा रहेका अधिकांश युवाहरु विदेशबाट फर्किएर स्वदेशमै उद्यम व्यवसाय गर्न इच्छुक रहेको देखाएको छ।

नेपाल पोलिसी इन्स्टिच्युटले माइग्रेसन ल्याबसँगको सहकार्यमा खाडी, मलेसिया र भारतमा कार्यरत नेपाली श्रमिकबीच गरेको अध्ययनअनुसार ८० प्रतिशत युवाहरुले स्वदेश फर्कने इच्छा व्यक्त गरेका छन्। तीमध्ये अधिकांश देशमै उद्यम÷ व्यवसाय गर्न इच्छुक रहेको अध्ययनले देखाएको छ।

के–के छन् स्थानीय सरकारका युवा लक्षित कार्यक्रम?
अहिलेको रोजगारी संकटको अवस्थालाई मध्यनजर गरेर कतिपय स्थानीय तहहरुले आकर्षक युवा लक्षित कार्यक्रम अघि सारेका छन्। विदेशबाट फर्किएका तथा देशभित्रै कोरोनाका कारण रोजगारी गुमाएर अप्ठ्यारोमा परेका युवाहरुका लागि स्थानीय तहहरुले रोजगारी सिर्जना तथा स्वरोजगारका कार्यक्रमहरु अघि सारेका छन्।

धेरैजसो स्थानीय तहहरुले कृषि तथा पशुपालनमा जोड दिएको उल्लेख गरेका छन्। जसका लागि अनुदान तथा सहुलियतपूर्ण कर्जासमेत प्रवाह गर्ने उल्लेख गरेका छन्। विशेषगरी विदेशबाट फर्किएका तथा देशभित्रै रोजगारी गुमाएका युवाहरुका लागि स्थानीय सरकारले के–कस्ता कार्यक्रम अघि सारेका छन् भन्ने सन्दर्भमा केही स्थानीय तहहरुसँग कुराकानी गरिएको छ।

युवालक्षित मेयर/उपमेयर स्वरोजगार कार्यक्रम सञ्चालन गर्दै गौरादह नगरपालिका

झापास्थित गौरादह नगरपालिकाले विदेशबाट रोजगारी गुमाएर फर्किएका तथा स्वदेशमै रोजगारी गुमाएका युवाहरुलाई विशेष प्राथमिकतामा राखेर कार्यक्रमहरु अघि सारेको जनाएको छ।

युवाहरुलाई स्वरोजगार बन्न प्रेरित गर्न मेयर÷ उपमेयर स्वरोजगार कार्यक्रम अघि सारिएको नगरपालिकाले जनाएको छ।

चालु आर्थिक वर्षमा यो कार्यक्रम सञ्चालनका लागि नगरपालिकाले २० लाख बजेट छुट्याएको नगरपालिकाकी उपमेयर गीता भेटवालले बताइन्।

उनका अनुसार यो कार्यक्रमका लागि संघीय सरकारबाट समेत ५७ लाख बजेट प्राप्त भइसकेको छ।

‘हाम्रो नगरपालिकामा ठूलाठूला उद्योगधन्दा तथा कलकारखाना छैनन्। कृषि तथा पशुपालन क्षेत्रमा भने थुप्रै रोजगारी सिर्जना गर्न सकिन्छ। हामीले युवाहरुलाई कृषि तथा पशुपालन क्षेत्रमा प्रोत्साहन गर्नका लागि मेयर÷उपमेयर स्वरोजगार कार्यक्रम अघि सारेका छौं,’ उपमेयर भेटवालले भनिन्। कोरोनाका कारण ठूलो संख्यामा बेरोजगार सिर्जना भएकाले यसलाई व्यवस्थापन गर्न निकै चुनौती देखिएको नगरपालिकाको भनाइ छ।

चुनौतीका बाबजुद पनि सक्दो रुपमा रोजगारीका कार्यक्रम सिर्जना गर्ने तथा सीप विकासका कार्यक्रम अघि सारी युवाहरुको क्षमता अभिवृद्धि गर्ने नगरपालिकाको योजना रहेको बताइएको छ ।

वार्षिक ५० हजारभन्दा बढी डोको–नाम्लो उत्पादन तथा बिक्री गर्नेलाई पुरस्कार

डोटीको पूर्वीचौकी गाउँपालिकाका अधिकांश युवाहरु रोजगारीको खोजीमा भारत जाने गर्दछन्। उक्त गाउँपालिकाबाट ८ हजार युवाहरु भारत गएको गाउँपालिकाको तथ्यांकले देखाउँछ। ४ सयभन्दा बढी युवाहरु तेस्रो मुलुक पुगेका छन्। कोरोनाका कारण २५ सय युवाहरु भारतबाट फर्किसकेको गाउँपालिकाका प्रमुख दीर्घराज बोगटीले बताए।

अन्य मुलुकबाट पनि युवाहरु रोजगारी गुमाएर फर्कने क्रम जारी छ। कोरोनाका कारण विदेशबाट रोजगारी गुमाएर फर्किएका तथा गाउँपालकामै रहेका बेरोजगार युवाहरुका लागि गाउँपालिकाले आव २०७७÷०७८ को बजेटमा नै व्यवस्था गरिएको नगरपालिकाले जनाएको छ।

‘हामीले बनाउँदा नै सबै युवाहरुलाई कसरी रोजगारीमा जोड्न सक्छौँ । र हातमुख जोर्ने वातावरण कसरी बनाउन सकिन्छ भनेर सोही अनुसार बजेट व्यवस्था गरेका छौँ । तत्कालीन रुपमा हामीले बेरोजगारी समस्याको अन्त्य गर्न कृषिलाई जोड दिएका छौँ’ प्रमुख बोगटीले भने।

त्यस्तै गाउँपालिकाले डोको, नाम्लो, डालो उत्पादन गर्ने युवालाई हौसला प्रदान गर्न पुरस्कारको समेत व्यवस्था गरेको छ।

वार्षिक ५० हजार डोको, नाम्लो उत्पादन गरी बिक्री गर्नेलाई प्रशंसापत्र र ५ हजार नगद पुरस्कारको व्यवस्था गरिएको छ। त्यस्तै एकलाख उत्पादन गरी बिक्री गर्नेलाई १० हजार नगद तथा प्रशंसापत्र प्रदान गर्ने जनाएको छ। १ लाखभन्दा बढी डोको, नाम्लो उत्पादन गरी बिक्री गर्नेलाई प्रशंसापत्र र १५ हजार नगद प्रदान गर्ने गाउँपालिकाका प्रमुख बोगटीले बताए।

त्यस्तै युवाहरुलाई कृषिमा हौसला प्रदान गर्न गाउँपालिकाले उत्कृष्ट कृषकलाई पुरस्कार प्रदान गर्ने व्यवस्था गरेको छ। उत्पादन भएका सामग्री उपभोक्ता समितिमार्फत् बिक्री गर्ने र महिनाको एक पटक हाट बजार सञ्चालन गर्दै आएको गाउँपालिकाले जनाएको छ।

आयातित सामग्रीको प्रतिस्थापन गर्दै स्थानीय उत्पादनको प्रयोगलाई बढावा दिइएको गाउँपालिकाले जनाएको छ।
युवाहरुको सीप तथा चाहनाका आधारमा उद्यमशीलता विकासका लागि सरलकर्जासमेत प्रदान गरिने मेयर बोगटीले बताए।

दैनिक ज्यालादारी श्रमिकको खातामा १५ प्रतिशत गाउँपालिकाले थपिदिने

स्याङ्जास्थित फेदीखोला गाउँपालिकामा तेस्रो मुलुक तथा भारतबाट फर्कने युवाहरुको संख्या बढ्दै गइरहेको छ। गाउँपालिकाका अनुसार हाल १ हजार २४ युवा बेरोजगार छन्। बेरोजगार युवाहरुलाई रोजगारी प्रदान गर्न गाउँपालिकाले बाँझो जग्गामा खेती गर्न सुरु गरेको गाउँपालिकाका प्रमुख घनश्याम सुवेदीले बताए।

‘हाम्रो गाउँपालिकामा ४ हजारभन्दा बढी रोपनी जग्गा बाँझो छ। ४ हजार रोपनीमध्ये २ हजार खेतीयोग्य छ। यो जग्गामा खेती गर्नुपर्छ भन्ने योजना अघि सारेका छौँ’ प्रमुख सुवेदीले भने।

यो जग्गामा खेती गरेर ६ करोड बराबरको आयात प्रतिस्थापन गर्न सकिने तथा थुप्रै रोजगारी सिर्जना हुने प्रमुख सुवेदीले बताए।

विदेशमा रोजगार गुमाएर फर्किएका तथा देशभित्रै रोजगारी गुमाएर बसेकालाई रोजगारीमा जोड्न सकिने उल्लेख गरिएको छ।

त्यस्तै दैनिक ज्यालादारीमा काम गर्ने मजदूरका लागि गाउँपालिकाले मजदूर सन्चित कोष खडा गरेको छ। जसमा श्रमिकहरुको दैनिक ज्यालाको १५ प्रतिशत रकम जम्मा हुन्छ। थप १५ प्रतिशत गाउँपालिकाले राखिदिन्छ।

दैनिक ज्यालादारी गर्ने मजदूरहरुको बचत गर्ने बानी विकास गर्न तथा उनीहरुलाई कसरी माथि उठाउने भनेर यो योजना अघि सारिएको प्रमुख सुवेदीले बताए।

युवा उद्यमशील विकासका लागि समेत गाउँपालिकाले जोड दिएको उल्लेख गरेको छ। जसका लागि एउटा समूहलाई न्यूनतम ५ देखि १० लाख सहुलियत ऋण प्रदान गर्न गाउँपालिकाले सहजीकरण गर्दै आएको गाउँपालिकाले जनाएको छ।

जडिबुटी प्रशोधन तथा पशुपालनमा युवाहरुलाई जोड्दै धार्चे गाउँपालिका

गोर्खाको धार्चे गाउँपालिकाका प्रमुख सन्तबहादुर गुरुङ (सन्तोष) युवाहरुलाई गाउँपालिकाले पशुपालन तथा जडिबुटी उत्पादन, प्रशोधन तथा बिक्री वितरणमा जोड्ने योजना अघि सारेको बताउँछन्।

‘हाम्रो गाउँपालिका पर्यटकीय क्षेत्रका हिसाबले पनि निकै महत्वपूर्ण छ । टुरिस्ट गाइट, तथा पर्यटन प्रवद्र्धनका क्षेत्रमा निकै आकर्षक रोजगारीको अवसर थियो तर अहिले पर्यटन व्यवसाय ठप्प हुँदा यो क्षेत्रका थुप्रै श्रमिकहरु बेरोजगार बनेका छन्’, प्रमुख गुरुङले भने।

पर्यटन क्षेत्रमा तत्काकालका लागि युवाहरुलाई रोजगारी प्रदान गर्न नसकिए पनि हाल युवाहरुलाई कृषि उत्पादन तथा पशुपालनमार्फत् रोजगारीमा संलग्न गराइने उनले बताए।

युवाहरुलाई सीपअनुसारको काम
डोटीस्थित दिपायल सिलगढी गाउँपालिकाले युवाहरुलाई आफ्नै गाउँमा आकर्षित गर्न सीपअनुसारको काम अघि सारेको प्रमुख मन्जु मलासीले बताइन्।

सिलगढी गाउँपालिकामा फागुनदेखि हालसम्म विदेशबाट करिब ९ हजार युवाहरु फर्किसकेको बताइएको छ।
यसरी विदेशबाट फर्किएका युवाहरुलाई सीप तथा रुचीअनुसार बाख्रा, कुखुरा तथा माछापालनलगायत तरकारी खेतीलगायत कार्यक्रममा सहभागीता गराउने योजना अघि सारिएको गाउँपालिकाले जनाएको छ।

कृषि तथा ढाका उत्पादनबाट रोजगारी सिर्जना
पाल्पास्थित बगनासकाली गाउँपालिकाले कृषि तथा ढाका उत्पादनमार्फत युवाहरुलाई रोजगारीमा जोड्ने जनाएको छ।
हालसम्म विदेशबाट उक्त गाउँपालिकामा ७ सय युवाहरु फर्किसकेका र फर्कने क्रम जारी रहेको गाउँपलिकाका प्रमुख कृष्णप्रसाद बस्यालले बताए।

उनी भन्छन्, ‘ढाकाको माग बजारमा एकदमै राम्रो छ। यसबाट महिला उद्यमशीलता विकास गर्न सकिन्छ। तरकारी, फलफूल र पशुपालनमा समेत रोजगारीको राम्रो अवसर छ।’

युवाहरुलाई उद्यमशीलता तालिम चाहिन्छ : कार्यकारी निर्देशक
वैदेशिक रोजगार बोर्डका कार्यकारी निर्देशक राजनप्रसाद श्रेष्ठ युवाहरुलाई उद्यमशीलता विकासका लागि तालिम आवश्यक रहेको बताउँछन्।

‘सीपमात्र होइन युवाहरुलाई उद्यमशीलता तालिम चाहिन्छ। बढीभन्दा बढी युवाहरुलाई स्वरोजगार बनाउन सक्यो भने यसबाट रोजगारी सिर्जना हुन्छ’ कार्यकारी निर्देशक श्रेष्ठले भने।

विदेशबाट फर्किएका युवाहरुलाई बोर्डले निःशुल्क सीप परीक्षण गर्दै आएको उनको भनाइ छ।

त्यस्तै विदेशबाट फर्किएका युवाहरुलाई मनोपरामर्शसहित पुनस्र्थापनाका लागि बोर्डले योजना बनाइरहेको र यसमा स्थानीय सरकारसँग साझेदारी गरेर अगाडि बढ्ने उनले बताए।

नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो, सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा पठाउनु होला।