काठमाडौं- प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीका आइटी सल्लाहकार तथा सिसिएसआई–हङकङका नेपालस्थित ‘एजेन्ट’ अस्गर अलीले नेपाल टेलिकमको फोरजी सेवा विस्तारको काम अलपत्र पारेका छन्।
२०७६ माघ मसान्तसम्म फोरजी विस्तारको काम सक्ने गरी दुईपक्षीय सम्झौता भएपनि अहिलेसम्म ६५ प्रतिशत पनि काम पूरा भएको छैन। ‘काम नहुनुको प्रमुख कारण नै प्रधानमन्त्री ओलीका सल्लाहकार अस्गर हुन्,’ टेलिकमका एक उच्च कर्मचारीले नेपाल लाइभसँग भने, ‘काम अलपत्र भएपछि अहिले टेलिकमको सबैतिर आलोचना भइरहेको छ।’
२०७५ पुस १० मा रेडियो एक्सेस नेटवर्क (र्याम)को काम हङकङस्थित सिसिएसआई कम्पनी र कोर नेटवर्कको काम चिनियाँ कम्पनी जेडटिईलाई दिइएको थियो। फोरजी विस्तारका लागि तय भएको करिब १९ अर्बको ठेक्कामध्ये अस्गर एजेन्ट रहेको कम्पनीले झन्डै १७ अर्ब बराबरको काम हात पारेको थियो भने जेडटिईले झन्डै दुई अर्ब बराबरको। जेडटिईले हात पारेको कोर नेटवर्कतर्फको काम भने ९० प्रतिशत सम्पन्न भएको छ। तर, अस्गर अली प्रत्यक्ष संग्लन रहेको सिसिएसआईले भने ६५ प्रतिशत पनि काम पनि सम्पन्न गरेको छैन।
फोरजी विस्तारको काम अहिले कोर नेटवर्कतर्फ ९० प्रतिशत र र्यामतर्फ भने ६५ प्रतिशत मात्रै भएको नेपाल टेलिकमका प्रबन्ध निर्देशक डिल्लीराम अधिकारी आफैं स्वीकार गर्छन्। ‘कोर नेटवर्कको काम जेडटीईले पाएको थियो भने र्यामतर्फको काम सिसीएसआईले पाएको थियो। ‘कोर नेटवर्कको काम ९० प्रतिशत सम्पन्न भएको छ,’ उनले भने ‘र्यामतर्फको काम पूर्वाधार निर्माणमा समस्या हुँदा ढिला भएको हो।’
उनका अनुसार फोरजी विस्तारको काम फागुनदेखि रोकिएको छ। ‘दुई पक्षीय सम्झौताअनुसार २०७६ माघसम्म फोरजी विस्तारको काम सम्पन्न गर्ने लक्ष्य हो,’ अधिकारीले भने, ‘अहिले पूर्वाधार विकासको काममा समस्या आउँदा विस्तारमा ढिलाइ भएको हो।’
टेलिकमले २०७६ माघसम्म नै देशभरका ७५३ स्थानीय तहमा फोरजी विस्तार गरिसक्ने लक्ष्य दिएको थियो। ‘हाम्रो कन्ट्रोलभित्र भएको काम सकिएको छ,’ प्रबन्ध निर्देशक अधिकारीले भने, ‘हाम्रो कन्ट्रोलभन्दा बाहिरको काम हुन सकेको छैन।’
पावर कनेक्सन, टावर र माटो परीक्षणको काम समयमै हुन नसक्दा फोरजी विस्तारमा ढिलाइ भएको अधिकारी स्वीकार गर्छन्। ‘जुन काम हाम्रो कन्ट्रोलभन्दा बाहिर थियो। उपत्यकाका त टावर राख्ने घर नै भाडामा पाउन समस्या भएको छ,’ उनले भने।
टेलिकमले समयमा काम सम्पन्न नहुनमा अहिले कोरोनाको समस्या देखाउन थालेको छ। तर, काम गर्नुपर्ने समयमा कोरोना नेपालमा आएको नै थिएन। ‘नेपालमा कोरोना नआए पनि चीनले लकडाउन गरेका कारण सामान आउन सकेन,’ अधिकारी भन्छन्, ‘जसका कारण काम नै प्रभावित भयो।’
तर, अधिकारीको यो भनाइमा सत्यता भने छैन। नेपालमा काम सम्पन्न हुनुपर्ने समयमा मात्रै चीनमा लकडाउन भएको थियो। यो त बहाना मात्र भएको टेलिकम स्रोत बताउँछ। यसअघि पनि अस्गर एजेन्ट रहेको कम्पनीले कामै नगरी टेलिकमसँग भुक्तानी लिएको छ। सन् २०११ मा सिडिएमए फोन विस्तारको काम लिएको उक्त कम्पनीले काम नै नगरी २०२० मा भुक्तानी लिएको छ। अब फोरजीमा पनि यही हालत हुनसक्ने टेलिकम स्रोत बताउँछ।
टेलिकमले ६ सय ४० वटा टावर निर्माण गर्ने भने पनि ३ सय वटा पनि टावर निर्माण गरेको छैन। टेलिकमकै अनुसार अझै २ सय ५० भन्दा बढी स्थानीय तहमा फोरजी पुग्न बाँकी छ। निर्माण भएका टावरमा पनि सम्झौताविपरीतका चिनियाँ एन्टेना प्रयोग भएका छन्।
संसदीय समितिको चासो
प्रतिनिधि सभाअन्तर्गतको विकास तथा प्रविधि समितिले नेपाल टेलिकमको फोरजी सेवा विस्तार कार्य निर्धारित समयमा सम्पन्न हुन नसक्नुको कारण समितिमा उपलब्ध गराउन सरकारलाई निर्देशन दिएइसकेको छ। केही दिन अगाडि बसको समितिको वैठकले नेपाल टेलिकमसँग फोरजी विस्तारको काम तोकिएकै समयमा सम्पन्न नहुनेको कारण माग गरेको छ।
नेपाल टेलिकमको सेवा प्रभावकारिता सम्बन्धमा छलफल गर्न बसेको समितिको बैठकले टेलिकमको फोरजी सेवा विस्तार निर्धारित समयभित्र सम्पन्न हुन नसक्नुको कारण सात दिनभित्र समितिमा उपलब्ध गराउन सञ्चार तथा सूचना प्रविधि मन्त्रालय र नेपाल दूरसञ्चार प्राधिकरणलाई निर्देशन दिएको हो।समितिकी सभापति कल्याणी कुमारी खड्काले बैठकका निर्णय सुनाउँदै टेलिकमले फोरजी सेवा विस्तारमा भएको ढिलाइएको कारण सात दिनभित्र उपलब्ध गराउन निर्देशन दिएकी हुन्।
कसरी सुरु भएको थियो फोरजी?
२०७३ पुस १७ देखि पोखरा र काठमाडौंबाट फोरजी सेजा सुरु गरेको टेलिकमले अहिले ७७ वटै जिल्लामा यसलाई पुर्याइसकेको छ। २०७३ मा परीक्षण गर्दा टेलिकमले थ्रिजी सेवा सञ्चालनमा रहेको टावरमा केही एन्टेना र रेडियो उपकरण जोडेर फोरजीको औपचारिक सुरुवात गरेको थियो।
तत्कालीन सञ्चार तथा सूचना प्रविधिमन्त्री गोकुल बाँस्कोटाद्वारा बर्खास्त गरिएकी कामिनी राजभण्डारीका पालामा फोरजी सेवा विस्तारको टेन्डर सुरु भएको थियो। पछि बाँस्कोटाले उनलाई अक्षम भनेर बर्खास्त गरे। कामिनीको पालामा अख्तियारमा परेको उजुरी फोरजी विस्तारमा बाधक बन्यो। फोरजीलगायतका काम गर्न नसकेको भन्दै बाँस्कोटाले उनलाई बर्खास्त गरेलगत्तै अख्तियारको उजुरी पनि सल्टियो। त्यसपछि बाँस्कोटाले १९ अर्ब रुपैयाँको ठेक्का प्रधानमन्त्रीका आइटी सल्लाहकार अस्गर अली एजेन्ट रहेको कम्पनीलाई दिएका थिए।
अख्तियारले फोरजी विस्तारको उजुरी सल्टाउन मन्त्रालयलाई पत्र पठाएका आधारमा बाँस्कोटा ठेक्कामा हाबी भएका थिए। त्यसमा टेलिकममा उच्च पदमा बसेका कर्मचारीको सहयोग थियो। फोरजी विस्तारका लागि चिनियाँ कम्पनी जेडटीईले कोर नेटवर्कको र र्यामतर्फको काम हङकङस्थित सिसीएसआई (अस्गर अली एजेन्ट रहेको हुवावे) ले पाएको थियो। जसमा अस्गरले पाएको काम भने अलपत्रमा परेको हो।
नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो,
सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा
पठाउनु होला।
-1749200817.png)
