काठमाडौं– चार महिनाअघि नेपालबाट चीनतर्फ भैंसीको मासु निर्यात गर्न नेपाल र चीनबीच सहमति भएको थियो। गत असोजमा प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’ चीन भ्रमणमा गएका बेला भैंसीको मासु चीनतर्फ निर्यात गर्न दुई देशबीच सहमति भएको थियो।
चीनले नेपालबाट स्वास्थ्यवर्द्धक भैंसी तथा राँगाको मासु आयात गर्ने उद्देश्यले सहमति गरेको र निर्यातका लागि सरकारले पूर्वतयारी थालेको कृषि तथा पशुपक्षी मन्त्रालयकी प्रवक्ता सवनम शिवाकोटीले बताइन्।
नेपालबाट भैंसी तथा राँगाको मासु आयात गर्न चीन सकारात्मक देखिएसँगै स्थानीय तह, निजी क्षेत्रसँग पूर्वतयारी गर्न समन्वय गरिरहेको उनको भनाइ छ। दुई साताअघि चीनले रिस्क एसिस्टमेन्ट प्रश्नावली पठाएको र मन्त्रालयले उक्त प्रश्नवलीको जवाफसमेत पठाइसकेको सिवाकोटीले जानकारी दिइन्।
‘चीन सरकारले रिस्क एसिस्टमेन्ट भनेर निकै लामो प्रश्नावली पठाएको थियो। प्रश्न कति थियो भनेर थाहा भएन तर स्वस्थवर्द्धक मासु आयातका प्रश्नहरु पठाएको थियो। यताबाट जवाफ पठाइसकेका छौं। ती जवाफहरु चीनको माग अनुकूल भएमा स्वीकृति दिन्छ। त्यसपछि छिट्टै निर्यात सुरु गर्ने छौं,’ उनले भनिन्।
चीनले अरू विभिन्न देशबाट मासु आयात गरिरहेको छ। फेरि नेपालबाट निर्यात गर्नुको कारण मानव स्वास्थ्यको कुरा जोडिएको उनको भनाइ छ। ‘चीनले अहिले भैंसी अथवा राँगाको स्वास्थ्य, कस्तो खोप प्रयोग गरिएको छ, कस्तो औषधि उपचार, पशुपालनको शैली लगायतको बारेमा प्रश्न पठाएको थियो। हाम्रो जवाफमा सबै ठीक लाग्यो भने चीनले मासु आयात सुरु गर्छ। फेब्रुअरीसम्ममा चीनले सकारात्मक प्रतिक्रिया दिए यसैवर्ष निर्यात सुरु गर्न सकिन्छ,’ शिवाकोटीले भनिन्।
कुनै एउटा निश्चित क्षेत्रलाई पशुरोगमुक्त क्षेत्र घोषणा गरेर सोही क्षेत्रबाट मात्रै मासु निर्यात गरिने उनको भनाइ छ। जसका लागि सरकारले पशुमा नियमित खोप लगाउने, क्वारेन्टाइन क्षेत्र निर्धारण गर्ने र रोग मुक्त क्षेत्र निर्माण गर्ने तयारीमा रहेको उनी बताउँछिन्।
‘तत्काल रोगमुक्त क्षेत्र सञ्चालन गरेर भैंसी तथा राँगाको उत्पादन बढाउने तयारी पनि रहेको छ। चीनको मागअनुसार क्षमता पनि बढाउन सकिन्छ। प्रधानमन्त्री कृषि आधुनिकीकरण परियोजना अन्तर्गत पर्ने भैंसी पालन जोनलाई पनि यस योजनामा समावेश गर्ने तयारी भइरहेको छ। जसले चीनको मागअनुसार मासु उत्पादन गर्न सकिन्छ,’ उनले भनिन्।
कति छ चिनको माग, नेपालले धान्न सक्ला?
तर चीनको माग के–कति रहेको छ भन्नेबारे तत्काल जानकारी प्राप्त नभएको शिवाकोटीले बताइन्। चीनको मागअनुसार नेपालले भैंसी तथा राँगाको मासु निर्यात गर्न सक्ने क्षमता रहेको उनले दाबी गरिन्।
‘तत्काल धान्न नसक्ने गरी पक्कै माग नगर्ला, तर किसानले दूध, घिउ बिक्री गरेर मूल्य नपाइरहेको बेलामा मासु उत्पादन प्रयोजनका लागि बिक्री गर्न सक्छन्। उचित मूल्य पाउने भएपछि मासु प्रयोजनकै लागि उत्पादन गर्न सक्छन्। जसको उत्पादन बढाउन सरकारले विभिन्न कार्यक्रम समेत सञ्चालन गर्ने लक्ष्य लिएको छ,’ उनले भनिन्।
नेपालमा खपत भइरहेको मासु बाहिर मुलुकमा निर्यात गर्नसके बढी आयआर्जन हुने भएकाले मासु निर्यात गर्ने पहल गरिएको उनले बताइन्। मासु निर्यात नहुँदा नेपालका करिब १० वटा निजी पशु बधशाला बन्द रहेको र सञ्चालनमा ल्याउन पनि सरकारले पहल गरिरहेको उनले बताइन्।
‘मासु निर्यात गर्न नसक्दा थुप्रै बधशालाला बन्दरत छन्। ती सञ्चालनमा ल्याउन सके देशको आर्थिक क्षेत्रमा फाइदा पुग्छ। तीनले पनि पुगेन भने अरु बधशाला पनि थप्ने तयारीमा छौं,’ उनले भनिन्। नेपालको बारा जिल्लामा अन्तर्राष्ट्रियस्तरको बधशाला सञ्चालनमा रहेको छ। सोही प्रकृतिको बधशाला निर्माण गर्न तयारी गर्ने समेत बताइन्। स्वास्थ्यवर्द्धक मासु ७० डिग्री तापक्रममा निर्यात गर्न सकिने उनको भनाइ छ।
स्वास्थवर्द्धक मासु उत्पादन तथा निर्यातका लागि पशुको स्वास्थ्य उपचारलाई प्राथमिकतामा राख्नुपर्ने पशुसेवा विभागका सूचना अधिकारी डा चन्द्र ढकालले बताए। यसका साथै मासु निर्यातका लागि तत्कालीन तथा दीर्घकालीन नीतिगत तयारी गर्न आवश्यक रहेको उनी बताउँछन्।
नेपालका पशुमा खोरेत रोग बढ्दो रुपमा रहेकाले निर्यातमा ठूलो चुनौती रहेको ढकालको भनाइ छ। ‘खोरेत रोग बढ्दो रुपमा रहेको छ। यसको उन्मुलन गर्न सकिरहेको छैन। रोगको जोखिम कम भएको क्षेत्र हेरी दुई वर्षदेखि रोग नदेखिएको प्रमाणित गरेमा मासु निर्यात गर्न सकिन्छ,’ ढकालले भने।
वार्षिक डेढ करोडको निर्यात भइरहेको छ कति छ उत्पादन?
केही वर्षअघिदेखि नेपालबाट भैंसी र राँगाको मासु हङकङ, भियतनाम, अमेरिकामा निर्यात हुँदै आएको केन्द्रीय भन्सार विभागले जनाएको छ। चालु आर्थिक वर्षको ६ महिनामा १ करोड ५३ लाख ३१ हजार रुपैयाँको ८८ हजार किलो निर्यात भएको छ। गतवर्ष (२०७९/०८०) मा १ करोड ५८ लाख ८० हजार रुपैयाँको १ लाख ४४ हजार किलो मासु निर्यात भएको थियो।
यस्तै, आर्थिक वर्ष २०७८/०७९ मा १ करोड ३२ लाख ९ हजार रुपैयाँ बराबरको १ लाख ९५ हजार किलो मासु भियतनाममा निर्यात भएको छ। नेपालमा वार्षिक रुपमा १ लाख ९० हजार मेट्रिक टन औषतमा भैंसी तथा राँगाको मासु उत्पादन हुने गरेको मन्त्रालयले जनाएको छ। सन् २०१९/०२० मा १ लाख ८९ हजार मेट्रिक टन मासु उत्पादन भएको थियो।
यस्तै सन् २०२०/०२१ मा १ लाख ८८ हजार मेट्रिक टन, सन् २०२१/०२२ मा १ लाख ९४ हजार मेट्रिक टन राँगा र भैंसीको मासु उत्पादन भएको मन्त्रालयको तथ्यांकमा उल्लेख छ।
नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो,
सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा
पठाउनु होला।
_t8BeRbUgcf-1762069438.jpg)
