सर्वोत्तम सिमेन्टको सेयर खरिद प्रकरणमा मुछिएपछि नेपाल स्टक एक्सचेन्ज (नेप्से) का तत्कालीन प्रमुख कार्यकारी अधिकृत (सीईओ) चन्द्रसिंह साउदले गएको भदौ ८ गते पदबाट राजीनामा दिएका थिए। त्यसपछि लामो समय नेप्से नेतृत्वविहीन हुँदा नियमित कामसमेत प्रभावित भए। एक महिनाअघि मात्र कृष्णबहादुर कार्की सीईओ नियुक्त भएका छन्। माघ १७ गते बसेको मन्त्रिपरिषद् बैठकले कार्कीलाई चार वर्षका लागि सीईओमा नियुक्त गरेको हो। उनले कार्यभार भने दुई हप्ताअघि मात्र सम्हालेका छन्। नेप्सेका आगामी योजना र सुधारका कार्यक्रमबारे सीईओ कार्कीसँग नेपाल लाइभकर्मी सुमित्रा कार्कीले गरेको संवादः
नेप्से नेतृत्वको जिम्मेवारीमा आउनुभएको छ, के–के छन् सुधारका योजना?
मसँग नयाँ योजनाभन्दा पनि निरन्तर गर्ने कामहरु नै छन्। भइरहेका र गर्नु पर्ने कामलाई निरन्तरता दिने हो। अर्को कुरा, अहिलेको पुँजी बजारमा कस्तो समस्या देखिएको छ? त्यसमा नेप्सेको भूमिका के हुन्छ? त्यसलाई मध्यनजर गरेर समाधान गर्ने योजना छ। पहिले नै स्वीकृत भएका प्रणाली विकास सम्बन्धी योजनाका कामहरु छन्। ‘कारोबार’ शाखामा निगरानीका काम छन्। अरु कामका सूची पनि तयार हुँदैछ। अन्य अनुसन्धानका केही काम छन्।
नेतृत्वमा आउने जसले पनि सुरुमा योजना सुनाउँछन्, तर कार्यान्वयन हुँदैन। तपाईंका योजनाहरु कार्यान्वयनमा आउने विश्वास कसरी गर्ने?
नियमित रूपमा हुने कामहरूलाई प्राथमिकतामा राखेका छौं। यसले पनि पुँजी बजार सम्बन्धी सकारात्मक सन्देश ल्याउने नै भयो। त्यस्तो कामहरु सम्पादन गर्न केही समस्या र जटिलता छन्। यसैगरी, हाम्रा सरोकारवालाहरूबाट पनि पुँजी बजार सुधारका कुरा आएका छन्। नेप्सेको केही प्रविधिगत कुराहरू पनि सुधार गर्दै लैजानु पर्ने छ। यसमा धेरै चुनौती देखिएको छ। तिनीहरुलाई समाधान गर्दै लैजानु पर्ने आवश्यकता छ र हुन्छ पनि।
नेप्सेको नेतृत्वमा आउँदा तपाईंले यहाँ देख्नुभएका मुख्य चुनौतीहरू के–के हुन्? ती चुनौतीको सामना कसरी गर्नुहुन्छ?
हामीले नीतिगत चुनौती धेरै देखेका छौं। सरोकारवाला निकायसँग छलफल गर्दा पनि नीतिगत कुराको सुधार गर्नु आवश्यक रहेको पाएको छु। छिमेकी देशसहितका अन्तर्राष्ट्रिय सेयर बजारबारे अध्ययन गर्ने हो भने धेरै प्रविधिमैत्री भइसकेका छन्। त्यसअनुसार हाम्रो सेयर बजार पछाडि परेको देखिन्छ। त्यसैले हाम्रो सेयर बजारको प्रविधिमा धेरै सुधार गर्नुपर्ने आवश्यकता छ। यसका लागि नीतिगत निकायबाटै पहल थाल्नुपर्ने हुन्छ। स्टक एक्सचेन्ज भनेको सूचना प्रविधिमा आधारित भएर काम गर्ने ठाउँ हो। प्रविधिमा निरन्तर परिवर्तन भइरहेको छ। हामी विगतभन्दा धेरै अगाडि त छौं, तर हुनुपर्ने जति छैनौँ। अहिले सबै खालको कारोबार अनलाइनको माध्यमबाट हुन थालिसकेको छ। अझै धेरै कुरा अपग्रेड गर्न बाँकी छ।
तत्काल सुधार गर्नपर्ने नीतिगत चुनौती हेर्ने हो भने, अहिले अन्तराष्ट्रिय सेयर बजारमा ‘इन्ट्रा डे’ कारोबार हुन्छ। यसैगरी विभिन्न ‘डेडिकेटिङ’ कारोबार पनि हुने गरेको छ। हाम्रोमा यस्ता विषय उठे पनि कार्यान्वयनमा आएको छैन। यस्ता कामका लागि नीतिगत बाटो खुला गर्नु पर्छ। यसैगरी, नेप्सेलाई नै पुनर्संरचना गरेर लैजानु पर्ने होभने पनि लानुपर्छ। त्यसका लागि अध्ययन हुनुपर्छ।
मुलुकको आवश्यकताअनुसार पुँजी बजारको विकास गर्छु भन्नुभएको छ, कतिको सम्भावना छ?
सम्भावना छ। तर, चुनौती पनि छन्। देशको अवस्था र मागअनुसार नीतिगत, प्रविधिगत तथा कानुनी रूपमा सेयर बजारलाई सुधार गर्दै लैजाने हो। यसमा हामी एकदम जोडतोडका साथ अगाडि बढ्नु पर्छ।
पुँजी बजार सीमित लगानीकर्ताको नियन्त्रणमा चल्ने, नियामक निकायमा बसेकै व्यक्तिहरु अनियमित कारोबारमा संलग्न हुने जस्ता विकृति देखियो। यस्ता विकृति कसरी नियन्त्रण गर्नुहुन्छ?
सेयर बजार सीमित व्यक्तिको हातमा छ भन्ने कुरा सत्य होइन। अहिले हामीले हेर्ने हो भने दैनिक पाँच लाख लगानीकर्ताले अनलाइन माध्यमबाट कारोबार गरिहेका छन्। विगतको सीमित घेराबाट सेयर बजार निस्किसकेको छ। अहिले पुँजी बजारको क्षेत्र निकै ठूलो भइसकेको छ। डिम्याट खाता खोल्नेको संख्या हेर्ने हो भने ५० लाख हाराहारीमा पुगेको देखिन्छ। अनलाइन प्रयोगकर्ताको संख्या पनि १२ लाखभन्दा धेरै छ। यसले के देखाउँछ भने सेयर बजार विगतमा एउटा सीमित घेरामा थिया, अहिले व्यापक विस्तार भएको छ। यति हुँदाहुँदै पनि हाम्रा केही प्रविधिगत कमजोरी तथा केही मनोगत व्यवहारका कारण समस्या भए होलान्। यसलाई अनुसन्धान गर्ने नेप्सेको एउटा शाखा नै छ। दैनिक कारोबारमा भएका कमजोरी र अस्वाभाविक क्रियाकलाप नियन्त्रण गर्न मैले अनुसन्धानको लागि निर्देशन नै दिएको छु। त्यस्तो शंकास्पद केही भेटियो र त्यसलाई कानुनी रुपमा प्रमाणित गर्न सकियो भने कारबाही अगाडि बढ्छ।
तपाईंले आफ्नो योजना कार्यान्वयनका लागि ‘टाइमलाइन’ बनाउनुभएको होला, अबको ६ महिना वा एक वर्षपछि पुँजी बजारमा के–के सुधार देख्न सकिएला?
यसमा सीईओको वा मेरो व्यक्तिगतभन्दा पनि निकायगत रूपमा लागि पर्ने र योजना बनाउने तथा कार्यान्वयन गर्नेतर्फ लाग्ने छौं। नेप्सेको वार्षिक रुपमा स्वीकृत कार्यक्रमहरू हुन्छ। वार्षिक योजनाहरु बनाउने काम हुन्छ। त्यो कार्ययोजनालाई प्रभावकारी रूपमा छिटोछरितो र गुणस्तरीय हिसाबले सम्पादन गर्नु नै मेरो पहिलो पार्थमिकता हो। त्योसँगै अन्य योजना पनि अगाडि बढाउने काम हुन्छ।
अन्त्यमा, लगानीकर्ताहरूलाई के सन्देश वा सुझाव दिनुहुन्छ?
सेयर बजार भनेको लगानीकर्ताको लागि ठूलो सम्भावना तथा चुनौतीको क्षेत्र हो। यसमा सबैले बुझरे लगानी गर्नु पर्ने हुन्छ। सेयर बजारमा आउन चाहानेले सेयर बजारको सबल र दुर्बल दुवै पक्षको अध्ययन तथा अनुसन्धान गर्नु आवश्यक छ। यसकारण देखासिकीको भरमा सेयर बजारमा लगानी गर्नुभन्दा पनि आफैँ अध्ययन गरेर सेयर बजारमा लगानी गर्न लगानीकर्तालाई सुझाव दिन्छु।
नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो, सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा पठाउनु होला।
-1735735584.png)
![सय दिने प्रगति विवरण सार्वजनिक गर्दै प्रधानमन्त्री केपी ओली [प्रत्यक्ष प्रसारण]](https://nepallive.net/uploads/posts/500X300/kllllllllll-1729675876.jpg)
![Nepal Live Samachar नेपाल लाइभ समाचार, भदौ १९ [भिडियाे]](https://nepallive.net/uploads/posts/500X300/samachar++-1725458095.jpg)
![प्रधानमन्त्रीसँग प्रश्नोत्तर [प्रत्यक्ष प्रशारण]](https://nepallive.net/uploads/posts/500X300/PMM-(1)-1718866650.jpg)
![भारत भ्रमणबारे प्रतिनिधि सभा बैठकमा जवाफ दिँदै प्रधानमन्त्री प्रचण्ड [प्रत्यक्ष प्रशारण]](https://nepallive.net/uploads/posts/500X300/prachanda-sansad-1710309847.jpg)
![Nepal Live Samachar नेपाल लाइभ समाचार, जेठ ३० [भिडियाे]](https://nepallive.net/uploads/posts/500X300/samachar++-copy.jpg-30-1718203418.jpg)
