फूल ढकमक्क, व्यवसायी मख्ख

कृषि

निर्मला घिमिरे आइतबार, कात्तिक २३, २०७७ ०९:४६

काठमाडौं–इलामकी पुष्प व्यवसायी गीता गोलेको बगैँचामा यतिबेला सयपत्री र मखमली फूलहरु ढकमक्क फूलेका छन्। कोरोना महामारीका कारण यो वर्ष फूल खेर जाने हो कि भन्ने चिन्तामा रहेकी गीता हिजोआज आफ्नो बगैंचाको सबै फूलले बजार पाउनेमा आशावादी भएकी छन्।

‘यो वर्ष भारतबाट फूल आयात नगरिने भन्ने सुनिएको छ। भारतबाट नल्याउँदा त आफ्नै बारीको फूलले बजार पाउला भन्ने आशा छ,’ उनले भनिन्।

२५ हजार लगानी गरेर पुष्प व्यवसायमा जमेकी गीताले अघिल्ला वर्षहरु पनि फूलबाट मनग्य आम्दानी गर्दै आएकी थिइन्। फूलबाट तिहारको समयमा मात्रै उनले ५० हजारसम्म कमाइ गर्दै आएकी छन्। उनले बगैँचामा खास गरेर गर्लिन अरेन्ज जातको सयपत्री र थोरै मखमली लगाएकी छन्। उनका अनुसार यो वर्ष फूल उत्पादन अघिल्लो वर्षको जति भने छैन।

धादिङका पुष्प व्यवसायी रुपेन्द्र बस्नेतले ५ कठ्ठा जमीनमा लगाएको कलकत्ते जातको सयपत्री पनि ढकमक्क भइसकेको छ। अब फूलका गुच्छाहरु चाँडै बजारमा बिक्रीका लागि पुर्‍याउने दिन पनि नजिकिएको छ।

‘यो वर्ष तिहारमा त्यति रौनक छैन। फूल बिक्री हुँदैन कि भन्ने चिन्ता पनि निकै बढेको थियो। यो वर्ष माग घटे पनि भारतबाट फूल आयात नहुने हुँदा बारीको सबै फूल खपत होला,’ उनी आशावादी छन्।

४ वर्षदेखि फूल खेतीमा रमेका बस्नेतले अघिल्लो वर्ष पनि आफ्नो बगैँचाका सबै फूल बिक्री गरेका थिए। फूल बिक्री नभएर फाल्नु परेको अनुभव उनीसँग छैन।

उनी पनि अघिल्लो वर्षभन्दा यसपालिकोे तिहारमा फूल उत्पादन खस्किएको बताउँछन्। तुलनात्मक रुपमा यस वर्ष तिहार ढिला परेकाले सोहीअनुसार ठिक्क तिहारमा फूल्ने हिसाबले फूल रोप्दा पनि फूलको उत्पादन राम्रो हुन नसकेको उनको भनाइ छ।

‘सधै झैँ ठिक्क सिजनमा भएन। त्यसमाथि पानी धेरै प¥यो जसले गर्दा कतिपय फूलका बोट नै कुहिए। राम्रो उत्पादन पनि हुन सकेन,’ उनले भने ।

फूलैफूलको पर्व तिहार आउन अब केही दिनमात्रै बाँकी छ । यस वर्षको तिहार अघिल्ला वर्षहरुमा भन्दा केही समय पछाडी परेकाले तिहार आउनुअगावै घर, आँगन तथा बारीमा सयपत्री र मखमली फूलहरु ढकमक्क फूलिकेका छन्।

मुलुक कोरोना महामारीको चपेटामा रहेको यो वर्षको तिहारमा फूलको व्यापार नहुने हो कि भन्ने चिन्तामा रहेका पुष्प व्यवसायीहरुमा भने झिनो आशा पलाएको छ।

यस वर्ष बजारमा फूलको माग कमी र स्वदेशी उत्पादन राम्रो रहेकाले यस वर्षको तिहारमा छिमेकी मूलुक भारतबाट फूल आयात नगरिने निर्णय भएसँगै आफ्नो उत्पादनले बजार पाउने आशा व्यवसायीहरुमा थपिएको हो।

गत वर्षको तिहारमा २५ लाख सयपत्री माला खपत भएको भए पनि यो वर्ष १५ लाख मालाको मात्रै माग रहेको फ्लोरिकल्चर एशोसिएसनले जनाएको छ। विशेषगरी तिहारमा अत्याधिक माग हुने सयपत्री, मखमली तथा गोदावरी फूलमध्ये सयपत्री फूल भारतबाट ल्याइँदै आएको छ। गत वर्षको तिहारमा ३ लाख माला भारतबाट आयात गरिएको थियो।

तर यस वर्षको तिहारमा भारतबाट सयपत्री फूल आयात नगरी स्वदेशी सयपत्रीको फूलमाला नै प्रयोग गरिने फ्लोरिकल्चर एसोसिएसन नेपाल (फ्यान) का अध्यक्ष कुमार कसजु श्रेष्ठले बताए।

‘यसवर्षको तिहारमा सयपत्री १२ लाख र मखमली ३ लाख गरी कुल १५ लाख मालाको माग छ । कोभिडका कारण गत वर्षको तुलनामा माग घटेकाले यो वर्ष स्वदेशी उत्पादनले नै धान्छ,’ अध्यक्ष श्रेष्ठले भने।

माग कम रहेका कारण मालाको मूल्य पनि ६० देखि ७० रुपैयाँको हाराहारीमा मात्रै रहने उनको भनाइ छ। पछिल्लो समय सयपत्रीफूलको खेती विस्तार हुँदै गएका कारण आत्मनिर्भरताको अवस्थामा पुगेको उनले बताए। उनका अनुसार भारतबाट खासगरी कलकत्ते प्रजातिको सयपत्रि आउने गथ्र्यो। तर त्यसको नेपालमै खेती सुरु भइसकेको छ भने थाइल्याण्डको प्रजातिको पनि खेती सुरु भएको छ।

कृषि तथा पशुपक्षी विकास मन्त्रालयका सहसचिव एवं प्रवक्ता डा. हरिबहादुर केसी कृषक, व्यवसायी सरकारलगायत सबै सरोकारवाला निकायको प्रयासबाट सयपत्रीफूलमा नेपाल आत्मनिर्भरोन्मुख अवस्थामा पुगेको दावी गर्छन्। सरकारले जारी गरेको पुष्प प्रवद्र्धन नीति, पुष्पमहोत्सवमा सहयोग, सयपत्रीफूल खेती प्रवद्र्धनजस्ता कार्यक्रमका कारण टेवा पुगेको उनको भनाइ छ।

पूर्ण आत्मनिर्भरताका लागि साना किसानमार्फत् देशैभरिसयपत्रि फूलको खेती विस्तारमा जोड दिनुपर्ने पनि उनले बताए।

नेपालमा लगभग १ सय ५७ हेक्टर क्षेत्रफलमा ७ सयभन्दा बढी व्यवसायीले फूल खेती गर्दै आएका छन्। व्यावसायिक रुपमा ४५० प्रजातिका फूल उत्पादन हुने गरेका छन् । तर तिहारमा विशेष गरी सयपत्री, मखमली र गोदावरीको प्रयोग हुनेगर्दछ।

नेपालमा विस २००७ देखि व्यावसायिक रुपमा सुरु भएको फूल खेतीमा पछिल्लो समय युवा आकर्षण बढ्दै गएको छ। विशेषगरी काठमाडौं, भक्तपुर, ललितपुर, मकवानपुर, धादिङ, चितवन, इलामलगायत ४० भन्दा बढी जिल्लामा व्यावसायिकरुपमा पुष्प व्यवसाय सुरु भइसकेको छ।

तर उपयुक्त अध्ययन, अनुसन्धान तथा प्रविधिको प्रयोगको अभावमा नेपालमा फूल खेती फस्टाउन नसक्दा अझै आत्मनिर्भर बन्न नसकिएको सरोकारवालाहरु बताउँछन् ।

नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो, सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा पठाउनु होला।