काठमाडौं- नेपाल प्रहरीको २७औं संगठन प्रमुखको रूपमा बुधबारबाट कार्यभार सुरु गर्ने जिम्मेवारी पाएका ठाकुरप्रसाद ज्ञवालीको आम छवि ‘खरो’ छ।
मनमा लागेको कुरा प्याट्टै बोलिहाल्ने स्वभावका उनी यसअघिका केही आइजिपीभन्दा भिन्न स्वभावका छन्।
प्रहरी संगठन प्रमुख अहिले ‘हिरोइजम’को लोभबाट ग्रस्त छन्। ‘हिरोइजम’मा मंगलबारबाट अवकाश पाएका सर्वेन्द्र खनालले उच्चतम बिन्दु नै छोएका थिए। त्यो विषयमा भने ज्ञवाली निक्कै टाढै देखिएका छन्, साढे २९ वर्षको कार्यकालमा। उनी जहाँ कार्यरत रहे पनि 'लो प्रोफाइल'मा बसेर काम गरेको पाइन्छ।
प्रहरी नियमावलीमा रहेको सेवा अवधिको प्रावधान कायमै रहने हो भने कम बोल्ने र खुरुखुरु काम गर्ने स्वभावका ज्ञवालीको कार्यकाल छोटो छ। कार्यकाल जति छोटो छ, चुनौतीको चाङ भने उति नै ठूला छन्।
ज्ञवालीका प्रमुख ७ चुनौती
१. खस्किएको मनोबल उकास्ने
बुधबार नै आइजिपीबाट बिदाइ भएका सर्वेन्द्र खनालको कार्यकालमा प्रहरी संगठनका सदस्यहरूको मनोबल खस्किएको छिपेको छैन।
सुन तस्करीको अनुसन्धान गरेकै आधारमा निलम्बित मात्रै होइन, जेल नै बस्नुपर्ने अवस्था आयो प्रहरीका लागि। निलम्बनमा परेर अदालत धाउनुपर्ने अवस्था पनि आयो प्रहरी संगठनका सदस्यलाई। यसले जोखिम मोल्नुपर्ने खालका अपराधको अनुसन्धान गर्न प्रहरीको मनोबल उत्साहित थिएन।
कानुनले तोकेको जिम्मेवारी पूरा गरेकै आधारमा व्यक्तिगत रूपमा अदालत धाउनुपर्ने अवस्था नआउने वातावरणको निर्माण गर्नु ज्ञवालीका लागि सबैभन्दा ठूलो चुनौती हो।
२. क्षमता अनुसारको जिम्मेवारी
नैतिकता निभाउँदै जिम्मेवारी पूरा गर्ने प्रहरी कर्मचारीका लागि खनालको कार्यकाल सुखद् हुन सकेन। अपहरण र बालक हत्याको आशंकामा डेढ घण्टा नियन्त्रणमा लिएर भक्तपुरको जंगलमा लगी इन्काउटमा संलग्न प्रहरी हुन् या घुमुवाको भेषमा असुलीमा सक्रिय नै किन नहुन्, उनीहरुका लागि खनालको कार्यकाल सुखद बन्यो। व्यक्तिगत 'इगो'का कारण समेत खनालले तल्ला तहका प्रहरी कर्मचारीलाई दुःख दिएको आरोप लाग्ने गरेको छ।
केन्द्रीय अनुसन्धान ब्युरो, विशेष ब्युरोजस्ता महत्वपूर्ण निकायको नेतृत्व सम्हालेर निस्क्रिय हुनेहरूलाई पनि हाइसञ्चो नै थियो।
५ महिनामा क्षमताअनुसारको जिम्मेवारी, जिम्मेवारीअनुसारको दण्ड र पुरस्कारको प्रबन्ध गर्नसक्नु नवनियुक्त आइजिपी ज्ञवालीको अर्को चुनौती हो।
३. निर्मला प्रकरणको अनुसन्धान टुंग्याउने
खनालको कार्यकालमा सधैं बिझाउने घटना हो किशोरी निर्मला पन्त बलात्कार तथा हत्या। यसको अनुसन्धान टुंग्याउने जिम्मेवारी आइजिपीको फुलीसँगै अब ज्ञवालीका काँधमा जिम्मेवारी आएको छ। डिआइजी हुँदै ज्ञवाली आफैंले पनि निर्मला बलात्कार र हत्या घटनाको अनुसन्धान गरेकाले उनी अनुसन्धान असफल हुनुको कारणबारे जानकार छन्। उनले चाहे छोटो कार्यकाल भए पनि अनुसन्धान टुंगिन सक्छ।
५. बोली हैन, काम
प्रहरी प्रमुखको कुर्सीमा पुगेपछि आर्थिक र व्यवहारिक पारदर्शिताका ठूला कुरा गरिने गरिए पनि व्यवहारमा पटक्कै देखिन्न।
तल्ला दर्जाका प्रहरीको पिरमर्का हेर्ने, आम नागरिकलाई कानुनी राज्यको अनुभव गराउनेभन्दा पनि ठेक्कापट्टाको फाइलमै आइजीको ध्यान बढी केन्द्रित हुने गरेको विगतका अनुभवले देखाएको छ।
भ्रष्टाचारविरुद्ध शून्य सहनशिलताको कुरा गरे पनि व्यवहारमा संगठन प्रमुख अख्तियार दुरुपयोग अनुसन्धान आयोग धाउनुपर्ने अवस्थाको अन्त्यका लागि व्यवहारमै भ्रष्टाचारविरुद्धको गतिविधि आवश्यक छ। मुहान सफा भए चुहान आफैं सफा हुन्छ नै। उनको साढे २९ वर्षको कार्यकालमा आर्थिक अनियमितता र बदमासीको छिर्को समेत नपरेकाले उनले चाहे यो सम्भव छ।
६. नारा मात्रै होइन, काम पनि
‘प्रहरी मेरो साथी', 'समुदाय-प्रहरी साझेदारी', 'मुस्कानसहितको प्रहरी सेवा', 'नागरिक बिना बर्दीका प्रहरी' लगायत थुप्रै नाराको कमी प्रहरी संगठनमा छैन। तर कार्यान्वयनमा कुनै प्रभावकारी देखिएन। आम नागरिकले प्रहरी हाम्रै लागि हो भन्ने अनुभव गर्न नसकेको अवस्थामा संगठनको नेतृत्वमा आएका ज्ञवालीसामु संगठनको प्रहरीको छवि आम नागरिकमैत्री बनाउने चुनौती छ।
७. संघीय कानुन निर्माण प्रहरी समायोजन
संघीय संरचनामा गएर प्रदेश सरकार सक्रिय भए पनि प्रहरी अझै संघीय संरचनामा जान सकेको छैन। कानुनहरू थन्किएर बसेका छन्। संघीय प्रहरी ऐन अगाडि बढ्न सकेको छैन।
ज्ञवालीले आफ्नो कार्यकालमा यी सबै प्रक्रिया टुंग्याउन सक्छन्। त्यसका लागि चाहिने इमान्दार प्रतिबद्धता र 'फास्ट-ट्रयाक'को कार्यशैली मात्रै हो।
नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो, सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा पठाउनु होला।
