बैतडी- सुदूरपश्चिमको छाउकोठ नभएका जिल्ला भनेर अब बैतडी चिनिने भएको छ।
देउकीप्रथा जस्तो कुप्रथा रहेको बैतडीमा छाउगोठ नभेटिएको जिल्ला प्रशासन कार्यालय बैतडीले जनाएको छ। गृह मन्त्रालयले पुस ८ गते छाउगोठलाई नष्ट गर्न निर्देशन दिएकाे थियाे।
सरकारले निर्देशन दिएपछि जिल्ला प्रशासन कार्यालयले छाउगोठ रहे/नरहेको बारे तथ्याङ्क संकलन गर्न सबै स्थानीय तह र प्रहरी युनिटहरुमा पत्राचार गरिएको थियो। प्रशासन कार्यालयले विभिन्न ठाउँमा रहेका प्रहरी युनिट, स्थानीय तह र सरोकारवालासँग छलफल गरेपछि छाउगोठ नरहेको निष्कर्ष निकालेको हो।
प्रमुख जिल्ला अधिकारी आनन्द पौडेलले तथ्यांक संकलनपश्चात छाउगोठ नरहेको पुष्टि भएको जनाएका छन्। जिल्ला प्रशासनले जिल्लाभित्र छाउगोठ नभेटेको प्रतिवेदन तयार पारेको छ।
प्रथाका नाममा विभेद र अत्याचार भइरहेको गुनासो आएपछि मन्त्रालयले सुदूपश्चिमका केही जिल्लालाई छाउगोठ बस्न तथा सो कार्य गर्न बाध्यपार्ने जासुकैलाई यथाशीघ्र कानुनी कारवाहीको दायरामा ल्याउनसमेत निर्देशन दिएको थियो। मुलुकी अपराधसंहिता २०७४ ले परिभाषित गरेका सामाजिक विभेद र भेदभाव तथा अपमानजनक व्यवहारविरुद्धका कानुनी व्यवस्थासम्बन्धमा आमनागरिकमा व्यापक सचेतनामूलक अभियान सञ्चालन गर्न पनि मन्त्रालयले निर्देशन गरेको छ।
यस क्षेत्रका स्थानीय प्रशासनहरुले छाउगोठमा राखेको पाएमा कारवाहीसमेत गर्ने जनाएका छन्।
महिला अभियान्ता भन्छन्, '५ दिन नबार्नुस भन्न सक्दैनाैं'
सुदूरपश्चिम प्रदेशमा छाउगोठ नभएका स्थानमा महिनावारीका बेला महिलाहरु अलग्गै बस्ने तथा छाउ बार्ने चलन कायमै रहेको छ। यो अवधिमा मासिकस्रावमा रहेका महिलाहरुले दुधदही समेत खाँदैनन्। महिनावारीका बेला स्कूले किशोरीहरु विद्यालय जाँदैनन् भने मन्दिर प्रवेश गर्न नहुने अन्धविश्वास रहेको छ।
महिनावारी भएका बेला चार दिनसम्म कुनै व्यक्तिलाई छुन नहुने र दुधदही खान नदिने गरेको पाटनकी मालति बिष्टले बताइन्। ‘घरमा अलग्गै सुत्नुपर्छ,’ उनले भनिन्, ‘महिनावारीका बेला बढी पोषिलो खानुपर्ने भएपनि यस्ता खानेकुरा खान बर्जित गरिन्छ, तर अहिले खानेकुरा खान थालेका छौ।’
अहिले बैतडीमा महिनावारीलाई प्राकृतिक नियमका रुपमा बुझ्न थालिएको उनले बताइन्। उनका अनुसार महिनावारीका बारेमा रहेकाे अन्धविश्वास अन्त्य गर्न पनि आवाज उठिरहेको छ। तर, छाउ बार्ने चलन भने स्थानीय जनप्रतिनिधि तथा अभियान्तामा समेत रहेको स्थानीय महिलाहरुको भनाइ छ। महिला अधिकारीकर्मीले भनिन्, ‘४–५ दिन नबार्नुहोस् भन्न हामी पनि सक्दैनाैं। किन भने ४–५ दिन हामी पनि घरको तल्लो तलामा एक्लै सुत्छौ।’
महिनावारी भएको समयमा छोइए सुनपानी वा गाईको गउत (पिसाब)ले शुद्ध भइन्छ भन्ने विश्वास कायम छ।
गृह मन्त्रालयले सुदूरपश्चिमका ९ वटै जिल्लाका जिल्ला प्रशासनलाई छाउगोठ भत्काउन निर्देशन दिएको छ। जसअनुसार सुदूरपश्चिमका विभिन्न जिल्लामा छाउगोठ भत्काउने अभियान जारी रहेको छ। सामाजिक कूरीति, बेथिति र अन्धविश्वासको रुपमा रहेको छाउपडी प्रथाका कारण सामाजिक अपराध, महिला तथा बालबालिमा हिंसा वृद्धि, बलात्कार, महिला अधिकारमाथिको अवहेलनाजस्ता विकृति बढ्न गएको भन्दै सरकारले यस्तो निर्देशन दिएको हो।
सुदूरपश्चिमको सबैभन्दा बढी छाउगोठ भएको जिल्ला अछाम हो। जहाँ अहिलेसम्म झण्डै ४ हजार छाउगोठ भत्काएको अछाम प्रहरीको तथ्याङकमा उल्लेख छ।
नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो, सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा पठाउनु होला।
